Izoštreni kljunovi jastrebova

BiH je na samitu predstavljao Željko Komšić, što znači da Republiku Srpsku nije predstavljao niko. Niko nije imao priliku da izrazi bilo kakvo neslaganje ili rezervu na pojedine zaključke, a kamoli da utiče na sadržaj konačne deklaracije. Srbiju je predstavljala predsjednica Vlade Ana Brnabić. Dakle, Srbija je dala tome sastanku drugorazredni značaj, pa je i od strane EU posmatrana kao drugorazredna država. Prilikom fotografisanje učesnika Crna Gora, oličena u svome predsjedniku Jakovu Milatoviću, je bila u prvom redu, a Srbija jedva vidljiva zbog male visine predsjednice Vlade u drugom. Crnu Goru je zagrlila Albanija (Edi Rama), a iza njih oba kao prikrivena podrška stoji Hrvatska (Andrej Plenković). Ljudi misle da se pozicije za fotografisanje zauzimaju slučajno. Nema slučajnosti u protokolu visoke diplomatije.

Šargarepa

Deklaracija, kroz vrlo precizne formulacije, predstavlja snažno nastojanje Evropske unije da zemlje zapadnog Balkana disciplinuje u realizaciji sopstvenih politika nudeći šargarepu svima onima koji to prihvate. Štap se ne pominje direktno, ali se implicite podrazumijeva.

U preambuli deklaracije se spominje da je usvojena uz konsultaciju sa liderima zapadnog Balkana. Ovo implicira da je “lider BiH” Željko Komšić koji se sa razlogom isprsio pored francuskog predsjednika.

Mada deklaracija nije pravno obavezujuća, njena realizacija ili nerealizacija proizvodi sa sobom svoje političke i ekonomske posljedice.

Ovo je osvrt samo na neke od tačaka deklaracije, koje se neposredno tiču Republike Srpske, a oko kojih se usaglasila i BiH, a time i obavezala da će ih sprovoditi:

1. Zbog agresorskog rata Rusije protiv Ukrajine evropska i globalna bezbjednost je u opasnosti. Ali EU i zapadni Balkan mora da budu ujedinjeni u odbrani od ugrožavanja bezbjednosti i zajedničkih vrijednosti.

2. Pored reformi koje zemlje zapadnog Balkana nesporno moraju da realizuju, glavni kriterijum odnosa EU prema pojedinim zemljama će biti njihove zasluge i doprinos realizaciji politika EU i pokazano jasno strateško opredjeljenje zemalja u svjetlu ruske agresije na Ukrajinu.

Ovo imperativno podrazumijeva potpuno usklađivanje sa zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU, uključujući i restriktivne mjere prema Rusiji.

3. One zemlje koje usklade svoje spoljne i bezbjednosne politike sa gore navedenim kriterijumom mogu očekivati od EU finansijsku pomoć u ublažavanju posljedica koje će restriktivne mjere proizvesti. Mogu računati i na razne fondove koji će im otvoriti evropsku perspektivu i izvjestan ekonomski napredak.

Pošto se Republika Srpska računa da neće da realizuje gore navedene politike, njeni građani, za razliku od građana FBiH, ne mogu računati na bilo kakvo korišćenje finansijskih sredstava u ovu namjenu.

4. Evropska unija poziva sve zemlje regiona na inkluzivnu međusobnu saradnju saglasno svim do sada potpisanim multilateralnim i bilateralnim sporazumima.

Naročito je naglašen Sporazum o pitanju sukcesije, čime je implicitno dato do znanja da Evropska unija podržava prenošenje vlasništva imovine sa entiteta na državni nivo. Ovim je data podrška odlukama Ustavnog suda BiH i Kristijana Šmita, a vezano za imovinu. Naglašavanje ovoga sporazuma u deklaraciji je direktna posljedica prisustva Željka Komšića samitu i odsustva predstavnika Republike Srpke koji bi bar mogao pokušati da izlobira da se izostavi posebno naglašavanje toga sporazuma o sukcesiji. Srbija ima svoju muku oko Kosova i Metohije i ova stavka svakako nije bila predmet njene pažnje.

Dalje tačke se odnose na izgradnju socioekonomske konvergencije zapadnog Balkana i Evropske unije u smislu jačanja ekonomije, unapređenja saobraćaja i komunikacija, ukidanja rominga, zelene i digitalne agende itd. Ove tačke nisu sporne i njihova puna realizacija bi bila u interesu Republike Srpske.

Rezerve

Republika Srbija je iznijela svoje rezerve koje se odnose na poštovanje teritorijalnog integriteta Srbije i Rezolucije 1244 Savjeta bezbjednosti UN, a vezano za Kosovo i Metohiju i nije imala snage da se bavi imovinom u BiH.

Sa aspekta Evropske unije Republika Srpska, a dobrim dijelom i Srbija su strana tijela na zapadnom Balkanu, u srcu teritorije koja predstavlja njenu interesnu zonu. Sa njima Evropska unija ne dijeli zajedničke vrijednosti. One ne samo da ne usklađuju svoje politike sa politikama Zapada, već su potencijalno i prijetnja bezbjednosti u čitavom regionu zbog nesuprotstavljanja, a dobrim dijelom i identifikovanja sa politikom Ruske Federacije, koja predstavlja glavnu bezbjednosnu globalnu prijetnju. I zbog nepristajanja da se Kosovo kao samostalna država integriše u UN i druge međunarodne organizacije. I zbog nepristajanja da BiH postane efikasna unitarna država u kojoj će se izgraditi bosanska nacija. I zbog... još mnogo štošta. Razumijevanja za srpske interese na zapadnom Balkanu Evropska unija nema, jer naprosto već davno definisani interesi političkog Zapada ne podrazumijevaju i srpske. Naprotiv, ti interesi su međusobno suprotstavljeni.

Otkako postoji dejtonska BiH, uvijek je bilo važno ko je predstavlja u diplomatskim aktivnostima (Bošnjak, Srbin ili Hrvat). Nažalost, u Republici Srpskoj su se vrlo često potcjenjivale mogućnosti diplomatije, pa su u najvećem broju slučajeva u političke osinjake upućivani nesposobni, indiferentni ili korumpirani. Kada posljedice lupe po glavi srpski narod, bude kasno za spasavanje bilo čega, a sloboda toga naroda bude umanjena.

Nadati se da rukovodstvo Republike Srpske ima plan kako da se Srpska spase od izoštrenih kljunova raznih jastrebova.

PIŠE: Mihajlo Vujović, magistar politikologije i penzionisani oficir

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.