Dobri smo mi kakvih ima

Pojedini su uspjeli da koliko-toliko sačuvaju obraz i ispoštuju profesionalne standarde, vodeći računa o osjetljivosti trenutka. Druga grupa, većinska, predvođena tabloidima koji su u međuvremenu osnovali i televizije, pretvorila je slučaj u potpuni rijaliti, kao što to rade i sa svim drugim slučajevima, pojavama i procesima u toj zemlji, bili oni politički, sportski ili estradni.

Serviranje neprovjerenih budalaština, konstrukcija, poluinformacija pa i klasičnih laži publici željnoj senzacije počelo je već u danu nestanka dvogodišnjakinje i nastavljeno je tokom desetak dana potrage. Sluđivanje javnosti, učesnika u potragi i na kraju nesrećnih roditelja kulminiralo je u momentu objave vijesti o hapšenju počinilaca, što je, potvrđujući svoju potrebu da građanima saopštava baš sve, učinio niko drugi do predsjednik države. Činjenica da je, nakon te prve vijesti, opširnije informacije o detaljima ubistva prvi objavio medij iz Banjaluke, kao da je razbjesnila tabloidne jahače apokalipse iz Beograda pa su do kraja tog, a i u narednim danima, prebacili u veću brzinu u odnosu na dane potrage i kreirali novi haos u kojem je skrajnut osnovni fakt - zločin nad djetetom.

Zbog potrebe da iz časa u čas, iz minuta u minut, održavaju priču o rasvjetljavanju slučaja odlučili su da primijene uhodan recept.

Profesija “analitičar” nigdje tako dobro nije pozicionirana kao u Srbiji. Postoji grupacija od 20 do 30 ljudi koji na tamošnjim televizijskim kanalima svakog jutra, a povremeno i tokom dana i večeri, tumači, analizira i prognozira sve živo, od rata u Ukrajini i pojasu Gaze preko američkih i ruskih, srpskih i crnogorskih izbora, do najsitnijih detalja sa lokalne političke scene.

Postali su izuzetno snažna organizacija u čijem se djelovanju prepliću “analize” i politički aktivizam pa stoga nije iznenađujuće što je od jednog njenog dijela sastavljena čak i jedna politička organizacija koja je na prethodnim izborima u Srbiji ostvarila solidan rezultat da bi se u postizbornim danima raspala i to sve pred televizijskim kamerama, gdje je, u suštini, i formirana.

Osnova

Kada imate takvu osnovu nju je lako povremeno nadograditi novim facama. I svi oni, ili bar većina njih, imala je šta da kaže u slučaju ubistva Danke Ilić. Advokati, analitičari, sadašnji i bivši obavještajci, inspektori i policajci, forenzičari, psiholozi, sociolozi, oficiri, kulturolozi, svi su pozivani u programe uživo i bivali upitani za mišljenje.

A kako su svi imali potrebu da budu drugačiji od prethodnika i publici željnoj senzacije daju nešto novo, što je u konkretnom osjetljivom slučaju bilo uglavnom nemoguće, posezali su za bolesnim i nemogućim konstrukcijama koje su automatski završavale kao udarni naslovi na portalima sa egidom “taj i taj otkrio šokantne detalje. Kombinovano sa ovim mrsomudima, o slučaju su otvoreno govorila i zvanična lica, otkrivajući, što je tek potpuno nevjerovatno, najbizarnije detalje iz istrage, a da uopšte nije podignuta optužnica, ni tijelo male Danke pronađeno, uz usputnu dehumanizaciju Vlaha, koji žive u kraju gdje je dijete nestalo.

U tome je prednjačio načelnik srpske Uprave kriminalističke policije, a ne tako daleka istorija nas uči kako se razvijaju slučajevi o kojima ekskluzivne detalje otkrivaju načelnici uprava (pogledati pod David Dragičević, godina 2018).

Kada je tokom ljeta 2007. u Potkozarju nestao dječačić Ratko Makarić atmosfera u Republici Srpskoj bila je donekle slična onoj u Srbiji tokom prethodnih dana. Iako ni tabloidi, ni društvene mreže tada ni izbliza nisu bili tako jaki kao danas, trovači javnog mnijenja pokušali su nesrećni slučaj učiniti maksimalno bizarnim. Članovi unesrećene porodice ipak su uspjeli da sačuvaju dovoljno pribranosti da kvazi-novinarima ne daju “meso” pa su “dobri” naslovi propadali.

Na temeljima sličnog pristupa izgrađen je medijski monstrum u Srbiji kojem je sudbina Danke Ilić kolateral, sredstvo, obrazac za podizanje rejtinga, gledanosti i prokletog “šera”.

Na sreću mediji u Republici Srpskoj nekako su se oduprli i proteklih godina očuvali bar minimum dostojanstva izvještavajući o najtežim ljudskim tragedijama, kojih je, na nesreću, bilo i kod nas.

Zadruga

Kada su se događale, od pomenutog slučaja “Dragičević” pa do posljednjeg, brutalnog ubistva biznismena u Doboju, za dosoljavanje živih rana, većinsko žutilo i niz bizarnosti zaslužni su bili ponovo mediji iz Srbije, koji su slali specijalne ekipe u Republiku Srpsku ne bi li dodatno nadogradili priču i iskamčile još koji klik na svoje bizarne objave. Slični potezi ovdašnjih medija u tim pričama bile su tek incident.

To ne znači da su mediji u Republici Srpskoj vrhunski primjer profesionalizma. Ima i ovdje svega, ima i lova na rejtinge i šerove i klikbejta, i laži, i podmetanja, i portala bez impresuma, i portaloida sa impresumom, ima i političkog uticaja, i ekonomskih uslovljavanja i čega sve ne.

Ali, uglavnom nema korišćenja najcrnjih tragedija zbog dodatnog klika, koliko god bila dobra prilika za to. Za razliku od Srbije, gdje je sve, baš sve, pretvoreno u rijaliti, kod nas scene kao iz “Zadruge” ili “Farme” možemo vidjeti samo u Narodnoj skupštini.

Koliko god to užasavajuće po Skupštinu zvučalo, dobro bi bilo da tu i ostanu.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.