FELjTON: 25 godina Narodne skupštine RS (1991-2016): Podizanje brane unitarnoj BiH

Cilj joj je bio da razbiju Jugoslaviju i da stvore državu u kojoj bi srpski narod bio na društvenoj margini i sveden na status nacionalne manjine. Usljed stalnog preglasavanja, srpski poslanici u Skupštini BiH, koji su predstavljali Srpsku demokratsku stranku, Srpski pokret obnove, Savez komunista, Socijaldemokratsku partiju, Demokratski socijalistički savez BiH i Savez reformskih snaga Jugoslavije za BiH, formirali su blok koji je brojao 84 člana.

Muslimansko-hrvatska većina je 14. oktobra 1991. usvojila memorandum (pismo o namjerama) i platformu o položaju BiH i budućem ustrojstvu jugoslovenske zajednice, kojim je BiH definisana kao "suverena" i "moderna pravna država", a njena teritorija proglašena jedinstvenom i nedjeljivom i odbijeno bilo kakvo "ustavno rješenje buduće jugoslovenske zajednice u kojoj ne bi istovremeno bile i Srbija i Hrvatska", a demilitarizacija BiH postavljena kao "dugoročan cilj".

Srpski poslanici, kao legitimni predstavnici Srba iz BiH, na osnovu ustavnih prava na samoopredjeljenje i otcjepljenje, donijeli su 24. oktobra 1991. godine odluku o osnivanju Skupštine srpskog naroda u BiH, kao svog najvišeg predstavničkog i zakonodavnog organa. Konstituisanju Skupštine prisustvovalo je 77 poslanika izabranih u Skupštinu SRBiH, od kojih 72 iz SDS-a, jedan iz SPO-a i četiri iz Saveza reformskih snaga. Ubrzo su se novoosnovanoj Skupštini pridružili i drugi poslanici iz reda srpskog naroda, te je ona imala 83 poslanika.

Srpski poslanici su donijeli odluku o ostajanju srpskog naroda BiH u zajedničkoj državi Jugoslaviji, odluku o davanju ovlašćenja za predstavljanje i zaštitu interesa srpskog naroda u BiH, odluku o raspisivanju i sprovođenju plebiscita i niz drugih važnih odluka.

Skupština je donijela i Deklaraciju, kojom je proklamovano da je srpski narod istorijski i državotvoran i da je ravnopravan sa drugim narodima u BiH. U svečanoj izjavi je naglašeno da srpski narod ima istorijska prava i interes da živi u jednoj saveznoj državi sa ostalim dijelovima srpskog naroda i sa drugim narodima koji to žele, i da mu ta prava i interese ne može niko uskratiti. Skupština je za predsjednika izabrala mr Momčila Krajišnika, za potpredsjednike dr Milovana Milanovića i Branka Simića, a za sekretara Miloša Savića.

Srpski narod se 9. i 10. novembra 1991. na plebiscitu izjasnio za ostanak u zajedničkoj državi Jugoslaviji. Plebiscitom je jasno obznanjena mogućnost zajedničkog života u okviru Jugoslavije, ali ne i u okviru unitarne i nezavisne BiH. Pošto muslimani i Hrvati u BiH ni u kom obliku nisu prihvatali ostanak u Jugoslaviji, srpski narod je na svom većinskom prostoru formirao državu i njene organe. Osnovne državne funkcije preuzeli su Narodna skupština i Predsjedništvo, u koje su ušli dr Biljana Plavšić i dr Nikola Koljević, ranije izabrani članovi Predsjedništva BiH.

Funkciju vlasti preuzele su na lokalnom i regionalnom nivou opštine novoformirane srpske autonomne oblasti i autonomne regije: AR Krajina sa sjedištem u Banjaluci, SAO Sjeverna Bosna sa sjedištem u Doboju, SAO Semberija sa sjedištem u Ugljeviku, SAO Romanijsko-birčanska sa sjedištem u Sarajevu i SAO Hercegovina sa sjedištem u Trebinju. Formiranje autonomnih oblasti i regija je bio odgovor hrvatsko-muslimanskoj koaliciji na centralizaciju vlasti i na pokušaj podjarmljivanja srpskog naroda. Novoformirane oblasti su prvi organi samostalne vlasti i preteče formiranja jedinstvene Srpske Republike BiH. One su poslije ispunjenja svoje uloge ukinute amandmanima na Ustav RS.

Skupština srpskog naroda je 21. decembra 1991. donijela Odluku o obrazovanju i izboru Ministarskog savjeta, kao prve Vlade RS.

Mr Bojan Stojnić, Verica M. Stošić, mr Goran Đuran

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.