FELjTON Istorijske sjednice Prvog saziva Narodne skupštine, medijski odjeci: Ovako je počelo...

Na sjednicama je, pored domaćih, bio i veliki broj stranih novinara, a sasvim izvjesno najveći broj akreditovanih novinara pratio je sjednicu na Jahorini, održanu 5. i 6. maja 1993. godine na kojoj je odbijen Vens-Ovenov plan.*

U ovom tekstu pokušaću da vas podsjetim na neke od najvažnijih sjednica o kojima su pisali i koje su pratili sa pažnjom ne samo mediji u Republici Srpskoj nego i svi svjetski mediji i koje zaista s pravom nose epitet istorijske.**

Rukovodstvo Narodne skupštine odlučilo je da se sjednice u ratu održavaju širom Republike Srpske, kako bi pokazalo kompaktnost teritorije i brigu za sve dijelove zemlje. Tako su sjednice održane u Bileći, Zvorniku, Šamcu, Prijedoru, Bijeljini, Mrkonjić Gradu, Novom Gradu, Banjaluci, Sanskom Mostu, ali ipak najveći broj njih održan je u Palama i na Jahorini. Nekada je poslanicima bilo veoma teško da dođu na sjednicu jer teritorija nije bila kompaktna i bilo je nemoguće ostvariti putnu komunikaciju, po čemu je poseban poduhvat bila sjednica održana početkom 1993. godine u Bileći, a na koju su poslanici stizali kako su znali, neki helikopterima, a neki obilaznim putevima preko Srbije i Crne Gore. I skupštinska Služba putovala je zajedno sa njima, jer moralo se kucati na licu mjesta, pravili su se zakoni, ulagali amandmani, pisale rezolucije, deklaracije i zaključci.

Najvažnijim sjednicama Prvog saziva prisustvovao je veliki broj gostiju, među kojima su uvijek bili visoki crkveni velikodostojnici, koji su se nerijetko obraćali poslanicima, intelektualci, pisci, istoričari, publicisti...

Zatvoreno za javnost

Veliki broj sjednica, posebno onih na kojima su razmatrani mirovni planovi ili situacija na frontu, bio je, bar jednim dijelom, zatvoren za javnost. Međutim, čini se da smo sa njih izvještavali kontinuirano i nesmetano, jer bi nam uvijek neko od poslanika koji bi izašao sa sjednice da zapali cigaretu, popije kafu ili udahne svjež vazduh, prenosio šta se zbivalo iznutra. Taj prvi saziv parlamenta bio je u tom smislu “neposlušan”, rado su razgovarali sa nama, domaćim novinarima, i bez zazora nam prenosili detalje sa sjednice.

Ono što je posebno zanimljivo jeste da su i takozvane istorijske sjednice imale obiman dnevni red, jer bi poslije razmatranja najvažnije tačke, kao što je mirovni plan, poslanici prešli na dio sjednice na kojem su razmatrali i usvajali veliki broj zakona od kojih su mnogi, uz izmjene, do danas na snazi.

Nakon što su hrvatski i muslimanski poslanici objavili nezavisnost BiH na sjednici Skupštine Socijalističke Republike BiH, 15. oktobra 1991, preglasavanjem srpskih poslanika, oni su 24. oktobra 1991. godine održali zajedničku sjednicu i donijeli Deklaraciju Skupštine srpskog naroda u BiH čime je formirana Skupština srpskog naroda. Prva sjednica je održana odmah. Poslanik, ugledni sarajevski ljekar Milutin Najdanović, koji je na početku rata ubijen u Sarajevu, predložio je da za predsjednika Skupštine bude izabran Momčilo Krajišnik i ta odluka prihvaćena je jednoglasno. Za potpredsjednike izabrani su Milovan Milanović i Branko Simić, a za generalnog sekretara Miloš Savić.

Odluke

Na toj istoj sjednici donesena je Odluka o raspisivanju plebiscita o ostajanju srpskog naroda BiH u zajedničkoj državi Jugoslaviji koji je održan 9. i 10. novembra 1991. Na plebiscit je izašlo 1.350.000 građana i skoro 100 odsto izjasnilo se za ostanak u Jugoslaviji.

Nakon plebiscita sjednica Skupštine srpskog naroda u BiH održana je u sarajevskom hotelu “Holidej in” 21. decembra 1991. godine. Na njoj je donesena odluka da do 14. januara 1991. bude proglašena Srpska Republika BiH koju čine sva naseljena mjesta u kojima se apsolutna većina stanovnika izjasnila za ostanak u Jugoslaviji.

Na ovoj, Četvrtoj sjednici Skupštine, donesena je Odluka o obrazovanju i izboru Ministarskog savjeta Skupštine srpskog naroda u BiH, kao prve Vlade Republike Srpske. Ministarski savjet su sačinjavali predsjednik, 18 ministara i pet predsjednika vlada srpskih autonomnih oblasti, koji su bili njegovi članovi po položaju. Za predsjednika Ministarskog savjeta izabran je dr Miodrag Simović. Ovaj sastav Vlade nije nikada u potpunosti zaživio.

Skupština srpskog naroda u BiH, 8. januara 1992. godine, usvojila je Deklaraciju objave Republike Srpske BiH, a sutradan, 9. januara, Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH.

Na sjednici 28. februara 1992. Skupština je donijela Ustav Srpske Republike i Ustavni zakon za njegovo sprovođenje. 

Nakon ubistva srpskog svata na Baščaršiji u Sarajevu, prva sjednica održana je 18. marta 1992. i na njoj je Skupština srpskog naroda u BiH prihvatila mirovni plan portugalskog diplomate Žozea Kutiljera, koji je predlagao da BiH bude uređena kao decentralizovana država tri nacionalna kantona. Taj dokument odbili su predstavnici muslimanskog naroda, iako ga je Alija Izetbegović prethodno potpisao.

Nakon što je 6. aprila 1992. krnja Vlada Socijalističke Republike BiH, na osnovu muslimansko-hrvatskog referenduma, proglasila nezavisnost BiH od Jugoslavije, a Evropska zajednica priznala tu nezavisnost, u Banjaluci se već sutradan, 7. aprila 1992, sastala Skupština Republike Srpske BiH i donijela Odluku o proglašenju Republike Srpske BiH i ostanak u Jugoslaviji, zasnovanu na rezultatima plebiscita. Na istoj sjednici Skupština je obaviještena da su ostavke u Predsjedništvu Socijalističke Republike BiH podnijeli srpski članovi Biljana Plavšić i Nikola Koljević.

Odluka o otcjepljenju BiH od Jugoslavije zapalila je ratnu baklju. Republika Srpska i njene institucije nastavile su svoj samostalan put. Tako je u Banjaluci 12. maja 1992. godine održana sjednica Narodne skupštine na kojoj su donesene strateške smjernice odbrane Republike Srpske i osnovana Vojska Republike Srpske za čijeg komandanta je imenovan general Ratko Mladić. Izabrano je i Predsjedništvo Srpske Republike BiH, koje su činili Radovan Karadžić, Biljana Plavšić i Nikola Koljević. Ova sjednica odvijala se iza zatvorenih vrata, a njene odluke saopštene su po završetku zasjedanja.

(Nastavak u sljedećem broju “Glasa Srpske”)

* Najmanje 200 novinara zaposjelo je Jahorinu, a danas, sa ove distance, Jahorinska sjednica bila je i moje veliko “vatreno novinarsko krštenje”.

**O sjednicama sa kojih sam izvještavala pisaću nešto opširnije, a one na kojima su bile moje kolege u ovom tekstu biće faktografski zabilježene, kroz tiker emitovanih vijesti Agencije “Srna”.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.