Zanimljiva priča o "Bijeloj crkvi" u Brocu kod Bijeljine

Glas Srpske 31.01.2008 00:00

Filip Višnjić je opjevao veoma važan događaj koji se odigrao pred "bijelom crkvom". Tu je knez Ivo od Semberije 1806. godine organizovao otkup zarobljenih Mačvana iz Dobrića od zloglasnog Kulin-kapetana

BIJELjINA - Na oko 20 kilometara od Bijeljine, u blizini rijeke Save, nalazi se Brodac, mjesto čuveno po svojoj istoriji i takozvanoj "bijeloj crkvi". Brodac ima oko 2.000 stanovnika koji žive u oko 300 kuća ove mjesne zajednice. Poznat je i po tome što je još 1735. godine, mnogo prije Bijeljine, kojoj sada administrativno pripada, imao status opštine, a bio je naseljen i u rimsko doba, pa poljoprivrednici i danas nerijetko znaju pronaći poneki predmet iz ovog perioda prilikom oranja svojih njiva. Crkvu "bijelom" je nazvao upravo najveći srpski epski pjesnik Filip Višnjić, koji je baš u ovom selu započeo svoje guslarske dane. Višnjić je, doselivši se u mladosti iz rodne Trnove kod Ugljevika u sembersko selo Međaše, svakodnevno dolazio pred "bijelu crkvu", kako ju je nazvao i tu pjevao svoje pjesme. Tu je opjevao i veoma važan događaj koji se prednjom odigrao. Upravo na ovom mjestu knez Ivo od Semberije 1806. godine organizovao je otkup zarobljenih Mačvana iz Dobrića od zloglasnog Kulin-kapetana. U bosansko-hercegovačkom ustanku 1876. godine "bijelu crkvu" Turci su spalili, a narod ovog kraja izbjegao je tada u Srbiju preko Drine i Save, gdje su ostali godinu dana. Po povratku mještani su obnovili svoje kuće. Kada je ovaj kraj potpao pod austrougarsku vlast, tadašnji zvaničnik Franjo Plentaj je okupio ugledne domaćine Broca i sa njima dogovorio izgradnju nove crkve, pa je upravo njemu i posvećena spomen-ploča iznad crkvenih vrata. Odlučeno je da se izgradi čvršća i monumentalnija crkva od svih prethodnih, a zidanje je započeto 1882. i trajalo je dvije godine. Nova crkva, koju su gradili majstori iz sjeverne Italije, izgrađena je u baroknom stilu i jedina je srpska bogomolja sa dva ista zvonika južno od Save i Dunava. Slične pravoslavne crkve nalaze se u Sremskim Karlovcima i Temišvaru. Novosagrađenu crkvu posvećenu Svetom arhangelu Mihailu, osveštao je na Petrovdan, 12. jula 1884. godine, tadašnji mitropolit zvorničko-tuzlanski gospodin Dionisije i od tada se svake godine u Brocu Petrovdan velikim narodnim zborovima i molitvama obilježava kao sveti i veliki događaj. Crkvena opština u Brocu je nekada imala posjed od 82 dunuma, koji joj je u agrarnim reformama 1953. i 1957. godine nepravedno oduzet. Sada ima samo portu i okućnicu parohijskog doma na ukupno 19 dunuma. Sve vrijeme svog postojanja crkva je bila duhovni centar ovog dijela Semberije i dijelila sudbinu svojih parohijana. U mirnim vremenima bila je svjedok njihovog srećnog života - krštenja, vjenčanja, pričešća, pojanja i drugih molitvenih slavlja, a u ratnim, opasnim i neizvjesnim vremenima bila im je utočište, spas duši i najveće molitvište. Brodačka crkva je obnavljana u nekoliko navrata, a posljednji put prije nekoliko godina, kada je renovirana fasada, stolarija i drugi dijelovi ovog duhovnog i istorijski jedinstvenog zdanja, koje je značajno za istoriju cjelokupne Semberije. M. PAJIĆ ZVONA U Prvom svjetskom ratu austrougarska vojska 1917. godine skinula je zvona sa ove crkve i odvezla ih u Beč, kao što je urađeno i na svim ostalim pravoslavnim hramovima u BiH, da bi se od njih pravila municija. Nova četiri zvona su nabavljena 1927. godine iz iste livnice kao i prva, u Šapranju u Mađarskoj i koštala su 120.000 tadašnjih dinara.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.