FELjTON Istorijske sjednice Prvog saziva Narodne skupštine, medijski odjeci - Kraj slavnog mandata

Na početku ove sjednice, na kojoj je usvojena politička platforma za predstojeće mirovne pregovore u SAD, Krajišnik je rekao da je delegacija Republike Srpske 19. oktobra razgovarala sa Slobodanom Miloševićem i da je on rekao da će u mirovnim pregovorima poštovati strateške ciljeve Republike Srpske, da će se zalagati da Srpska dobije širok koridor u pojasu Brčkog, te da je pružio uvjeravanja da će joj biti vraćene teritorije izgubljene u nedavnoj hrvatsko-muslimanskoj ofanzivi, tačnije 12 opština u tzv. Visokoj Krajini, te da joj bude obezbijeđen izlaz na more i da zadrži Srpsko Sarajevo. Izvještaj o pregovorima sa Miloševićem poslanicima je podnio potpredsjednik parlamenta Milovan Milanović.

I ova sjednica trajala je do duboko u noć. Poslanici su prvog dana zasjedanja oko jedan čas iza ponoći odobrili kontakte Vojske Republike Srpske sa predstavnicima drugih zemalja u vezi sa angažovanjem multinacionalnih snaga u BiH. Parlament je usaglasio da su spremni da daju odobrenje za stacioniranje vojnika iz Rusije, Ukrajine i drugih prijateljskih zemalja na granici Republike Srpske sa Muslimansko-Hrvatskom Federacijom.

Platforma za Dejton

Drugog dana zasjedanja usvojena je Platforma za mirovne pregovore, koji su u vojnoj bazi u Dejtonu počinjali za sedam dana, 31. oktobra. Platforma se sastojala od osam tačaka sa principima za ustavni sporazum i šest tačaka koje se odnose na teritorijalne prioritete. Ovu platformu, kako je odlučila Skupština 23. oktobra 1995., zastupala je delegacija koju su činili: potpredsjednik Republike Srpske Nikola Koljević, predsjednik parlamenta Momčilo Krajišnik i ministar spoljnih poslova Aleksa Buha, sa kojima su u Dejton još putovali: prof. dr Vladimir Lukić, prof. dr Radomir Lukić, prof. dr Gašo Mijanović i prof. dr Jovan Zametica. 

Nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma 21. novembra 1995. i njegove ratifikacije u Parizu 14. decembra, prva sjednica Narodne skupštine Republike Srpske održana je na Jahorini, 17. decembra 1995. godine.

U novinarskoj bilježnici sa ove sjednice zapisala sam ovako:

Na Jahorini je u 10.50 časova počela 56. redovna sjednica Narodne skupštine Republike Srpske na kojoj je delegacija Republike Srpske poslanicima podnijela izvještaj o Mirovnoj konferenciji u Dejtonu. 

Vladimir Lukić (član ekspertskog tima za teritorijalno razgraničenje na pregovorima u Dejtonu): “Zbog promjena unesenih na karti teritorijalne podjele poslije razgovora u Dejtonu obratio sam se pismom predsjedniku Srbije Slobodanu Miloševiću. Došlo je do izmjena karte, a granice su u korist Federacije pomjerene kod Gradačca i Vukosavlja, zatim kod Šamca gdje granica ulazi u grad, potom na jugu Sarajeva gdje  nam oduzimaju fabriku 'Famos', radarske stanice na Jahorini i najviše kote na ovoj planini, granična linija ulazi i u Trnovo sa sjeverne strane, oduzimaju nam najkvalitetniji dio Popovog polja i presijecaju put Ljubinje - Trebinje. Površina teritorije Republike Srpske tako sada iznosi 48,62% BiH, a ne 49%. U Parizu je izvršena korekcija mapa kod Gradačca, ali postoji mogućnost da bude još izmjena što sam pismeno zatražio od Miloševića koji je u ime Srba parafirao Dejtonski sporazum.” 

Poslije uvodnog izlaganja prof. Lukića otvorena je poslanička rasprava.

Mirko Mijatović: “Molim vas da prilikom daljih eventualnih izmjena konsultujete stručnjake sa terena.”

Ljubo Bosiljčić: “Strašno je sve ovo što se dogodilo sa Srpskim Sarajevom. Predlažem da predsjednik Republike Srpske siđe u Srpsko Sarajevo i da umiri narod. Narod u Srpskom Sarajevu zaslužio je zaštitu. Po cijenu prekida pregovora nije smjelo biti ustupanja Sarajeva Federaciji. Danas bi ovdje izvještaj trebalo da podnese Slobodan Milošević koji je potpisao Dejtonski sporazum.”

Nikola Koljević (potpredsjednik Republike Srpske): “Do ukidanja sankcija Republici Srpskoj doći će po dolasku vojnih snaga IFOR-a na granice između entiteta, znači za 30 dana. Ja sam bez odobrenja Skupštine na današnju sjednicu pozvao Miloševića, ali on je taj poziv odbio i rekao da je spreman da primi delegaciju koju će činiti grupa poslanika.”

Potom je Narodna skupština Republike Srpske sa jednim uzdržanim glasom izabrala Rajka Kasagića za novog predsjednika Vlade.

U tikeru Agencije “Srna”, u vijesti emitovanoj u 12.35 navodi se da je Koljević upoznao poslanike o mirovnim konferencijama u Londonu i Parizu. Rekao je da se u Londonu govorilo isključivo o implementaciji Dejtonskog sporazuma i da su se zemlje učesnice obavezale da će finansijski pomoći rekonstrukciju oba entiteta. Koljević je rekao da je drugi aspekt Konferencije u Londonu bila nepromjenjivost Dejtonskog sporazuma. Formirana je specijalna ekipa predvođena Karlom Biltom koja će raditi na implementaciji Dejtonskog sporazuma u Sarajevu, a taj tim predvodi Mihael Štajner.

“Na sastancima vođenim u prethodna dva dana rečeno je da narod u Srpskom Sarajevu ima pravo da ostane do izgradnje novog grada ili da ode”, rekao je Koljević.

Najbolnija tačka

Najviše polemike vodilo se o najbolnijoj tački Dejtonskog sporazuma, a to je ustupanje teritorije Srpskog Sarajeva Federaciji. Poslanici su pozivali predsjednika Republike Srpske, Vladu i Narodnu skupštinu da se 25. decembra sa Pala presele u Sarajevo i da “ostanu sa narodom koji je izdat i prodat”. “Tražim da Skupština Republike Srpske precizno zauzme stav o narodu u Srpskom Sarajevu, Vukosavlju i Brčkom. Narod u Srpskom Sarajevu izrazio je želju da ostane na svojim ognjištima i da državne institucije pronađu rješenje. Republika Srpska mora stati uz narod Srpskog Sarajeva. Državne institucije - Predsjedništvo, Vlada i Skupština trebalo bi da do 25. decembra presele svoja sjedišta u Srpsko Sarajevo”, rekao je u veoma emotivnom obraćanju na sjednici predsjednik Ratnog predsjedništva Srpskog Sarajeva i narodni poslanik iz Ilijaša Trifko Radić.

I kao što je navedeno u “Srninoj” vijesti, emitovanoj u 15.30 časova: “Poslanička diskusija o aspektima Mirovnog sporazuma o BiH obilježena je disonantnim tonovima i kretala se od rezolutnog odbijanja do poziva da se situacija razumno sagleda.”

Poslanici su govorili da je najveća žrtva koju su Srbi dali u Dejtonu gubitak Srpskog Sarajeva i da sada treba stati pred 120.000 ljudi koji su četiri godine branili svoje domove i reći im da nisu dio Republike Srpske. Bila je ovo jedna od najtužnijih sjednica od konstituisanja Narodne skupštine, a okončana je usvajanjem Deklaracije o statusu ugroženih dijelova Republike Srpske. U toj Deklaraciji građani Srpskog Sarajeva, Vukosavlja i dijela Podrinja pozivaju se da ostanu na svojim ognjištima, formiraju lokalnu vlast i da “nastave političku borbu do konačnog pravednog rješenja njihovog statusa”. SAD, zemlje članice Kontakt grupe i međunarodna zajednica pozivaju se da im pomognu u ostvarivanju legitimnih interesa srpskog naroda. Narodna skupština usvojila je na ovoj sjednici i Odluku o smještaju snaga za održavanje mira na području Republike Srpske. 

U 1996. godini počela je implementacija Dejtonskog mirovnog sporazuma, a 25. juna 1996. godine Narodna skupština donijela je Zakon o političkim organizacijama, kojim je građanima Republike Srpske omogućeno pravo na slobodno političko organizovanje i formiranje političkih stranaka.

Skupština je 9. jula 1996. godine usvojila Odluku o raspisivanju izbora za narodne poslanike drugog saziva i odbornike u Skupštini grada Srpsko Sarajevo i u skupštinama opština. Odlučeno je da će se izbori održati 14. septembra 1996. godine, u skladu sa Zakonom o izboru narodnih poslanika i odbornika i Aneksom tri Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH. Neposrednim glasanjem, na teritoriji Srpske, koja je bila jedna izborna jedinica, mandate su na izborima dobila 83 narodna poslanika.

(Kraj)

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.