Oda životu Vere Milić
U sredini koja do tada ne poznaje slične gestove mladih, Banjalučanka Vera Milić se, po diktatu njenog kreativnog, 1918. godine opredjeljuje za studije umjetnosti. Nije izostala podrška porodice, ali ni ona neobično značajna, porodičnog prijatelja, slikara Spiridona - Špire Bocarića (1876-1941), tih godina neprikosnovenog autoriteta, ne samo u likovnom životu, nego uopšte u kulturi Banjaluke.
Našlo se tu još jedno umjetničko ime - Pero Popović (1881-1941), od kojeg Vera Milić dobija prve slikarske pouke u Velikoj realci.
Za sve Verine godine (1900-1943), posebno one banjalučke i zatim one opatijske, od 1923. do 1943, izostala je jedna druga, za umjetnicu i za nas, značajna podrška - pisana riječ, izložba.
Očekujući da to uradi ova sredina, druge ne prepoznaju njeno djelo pa ga ni ne valorizuju. A ovdje je trebalo samo malo više ličnih i profesionalnih radoznalosti i interesovanja i djelo ove naše umjetnice, i ne samo njeno, ne bi danas prekrivale decenije zaborava.
Kako nam u ovakvim prilikama ćutnja nije bliska, otvaramo neveliko slikarsko zavještanje Vere Milić, željni da ono, iako sa značajnim zakašnjenjem, oživi, ali i da dopunimo srpsku likovnu mapu 20. vijeka.
Porodični razlozi jesu bili značajni, ali i činjenica da je Prag tih godina jedna od prestonica likovne Evrope, da Vera Milić izabere ovaj grad za svoje studije, tamošnju Akademiju likovnih umjetnosti, na koju je primljena 1918. godine. Na ovoj akademiji se tih godina sreću brojni naši umjetnici: Milivoje Uzelac (1897-1977), Dušan Adamović (1893-1975) Milenko Đurić (1894-1945), Milan Konjević (1898-1993), Kosta Hakman (1899-1961), Ivan Radović (1894-1973) - neki od njih utemeljivači naše moderne.
Formirana u Pragu, Vera Milić nije mogla da odoli plenerizmu, dominantnoj poetici u češkoj umjetnosti tih godina. Uticaju ili nauci stečenoj u Pragu Vera Milić dodaje svoju intimnu poeziju, svoje lirsko osjećanje, koje u njoj budi priroda. U realno datom ona nalazi svoje motive, ali ih ona ne prepisuje, ona ih preoblikuje u duhovne fenomene - doživljaje. Tako njeno djelo ili djela žive kao paralelna pojava postojećoj stvarnosti i egzistiraju po nezavisnim zakonima svoje prirode.
Najčešći motiv njene slike, mrtvu prirodu i uopšte, svoju sliku Vera Milić temelji na sigurnom crtežu, prostudiranoj, klasično postavljenoj kompoziciji, zgusnutim formama, gotovo po pravilu smještenim u prvi plan slike, brzom, virtuoznom potezu. Sve to doživljavamo kao dobru osnovu ili podlogu za ono dominantno u naravi umetnice - boju.
Sa slikarske palete Vera bira suprotstavljene tonove toplih i hladnih boja - žute i crvene, naspram modre i zelene. Kako bi slika još više, značajnije oživjela, slikarka bijelom akcentuje pojedina mjesta na njoj. I sve to kao da je nedovoljno slici Vere Milić da živi svoju punoću. Slikarka je preliva, kupa pregrštima svetlosti.
Sliku Vere Milić doživljavamo kao odu životu. Na njoj nema tamnog, teškog tona boje, čak ni takvog njenog akcenta, koji bi ukazali na slikarkino dugo bolovanje i rani odlazak. U četrdeset i trećoj godini života ugasila se u Opatiji, a novi gospodari njenog grada izbrisali su je iz knjige rođenih.
Poslije svih decenija zaborava, Veru Milić upisujemo u ovu i sve naše knjige, ovaj put trajno, i vraćamo je u Banjaluku na jedini mogući i najljepši način za nju - slikom.
Knjiga
Tekst o slikarki Veri Milić naći će se i u novoj knjizi Danke Damjanović koja je u pripremi, a koja se bavi likovnom scenom Banjaluke krajem 19. i početkom 20. vijeka.
(Autorka je istoričar umjetnosti iz Banjaluke)
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
