Uspomene na Jevreje još samo u knjigama
VIŠEGRAD - Profesor Divna Vasić iz Višegrada u studiji "Višegradski Jevreji, sugrađani kojih više nema", bavila se istraživanjima o jevrejskim porodicama u ovom gradu, kojih je bilo na desetine, a sad u njemu živi samo starica Bukica Romano, a posebno se osvrnula na likove Jevreja u djelima nobelovca Ive Andrića.
- O Jevrejima u Andrićevim djelima napisano je i rečeno mnogo toga i to o njihovom vječnom traženju bezbjednog utočišta, o finansijskim usponima i padovima, njihovoj povezanosti, slozi i brzi za sunarodnike i na kraju njihovoj tragičnoj sudbini na ovim prostorima - kaže Vasić.
Najpoznatija Jevrejka u Andrićevom romanu "Na Drini ćuprija" je Lotika Celermajer, koja je upravljala hotelom smještenim nedaleko od ćuprije.
- Višegrađani su je zvali Tanta Lota, a hotel čiji je vlasnik bio poljski Jevrejin Celer, Lotikin hotel. Negde pred Prvi svetski rat Lotika je kao i mnogi Višegrađani pobegla na levu obalu Drine, a onda se vratila u hotel, obnovila ga i vodila bezmalo do svoje smrti - napisao je Andrić.
Lotika je sahranjena 1937. godine na jevrejskom groblju na Okolištima, a u gradu zgradu gdje je bio hotel još nazivaju Lotikin hotel.
Andrićev lik iz romana "Na Drini ćuprija" Santo Papo poticao je iz višečlane porodice i imao je gvožđarsku radnju u kasabi. Santo Papo je poznat po onoj čuvenoj rečenici iz Andrićevog romana "Rum za Ćorkana!" Stradao je zajedno sa ženom i sinom u njemačkom logoru Bergen Belzen u proljeće 1945. godine.
Profesorka Vasić je istražila i sudbine ostalih likova Jevreja u Andrićevim djelima.
- Za Davida Levija, rabina, koga Andrić pominje u poglavlju kad austrougarska vojska ulazi u kasabu, zna se da je na njegovoj zemlji sagrađena prva sinagoga u Višegradu - kaže profesorka Vasić.
Vasićeva je utvrdila da jedan spomenik bez natpisa na Okolištima krije grob jevrejske djevojke koja se zbog zabranjene ljubavi bacila u Drinu. Ona je poticala iz porodice Rajner, a odnosi se na lik Rifke iz pripovijetke "Ljubav u kasabi".
Doseljenici
U romanu "Na Drini ćuprija" Ivo Andrić je napisao da su prve jevrejske porodice doselile u Višegrad u vrijeme izgradnje mosta Mehmed-paše Sokolovića na Drini od 1571. do 1579. godine.
Andrić dalje piše da su poslije okupacije BiH, pored sefarda, u grad na Drini pristigli i galički Jevreji aškenazi, a sa njima je u kasabi "kao sveža krv kroz zemlju stao da kruži novac u dotle neviđenim količinama".
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
