O svijetu ruske diplomatije

Danas, 10. februara, Rusija obilježava Dan diplomatskog radnika. Temelj praznika treba da se posebno razjasni jer u njemu se kombinuju i 10. februar 1549. godine kada je car Ivan Grozni uspostavio prvi izaslanički resor, i 1802. godina kada je osnovano Ministarstvo inostranih poslova Rusije, povodom čije dvjestogodišnjice 2002. godine je 10. februar proglašen u Ukazu predsjednika Rusije Vladimira Putina kao Dan diplomatskog radnika.

Svima je poznato da naša diplomatija broji skoro isto toliko godina koliko i sama ruska država počev još od odnosa sa Vizantijom. Rusija već vijekovima aktivno učestvuje u oblikovanju međunarodnih odnosa Evrope i cijelog svijeta.

Godina 2025. je bogata svečanim jubilejima – u junu i oktobru proslavljamo 80. godišnjicu Organizacije ujedinjenih nacija, čije osnove su bile usaglašene na čuvenoj Jaltskoj konferenciji 4. februara 1945. godine. Rusija u sastavu Sovjetskog Saveza uzela je najaktivnije učešće u formiranju novog svjetskog poretka radi sprečavanja nacističkog zla i novog rata. Čitav taj proces bio je omogućen zahvaljujući našoj zajedničkoj pobjedi nad fašizmom u kojoj je Sovjetski Savez dao ključni doprinos žrtvujući 27 miliona života. Taj veliki datum zajedno ćemo proslaviti 9. maja ove godine na Crvenom trgu, ali i ovdje u Republici Srpskoj te u Bosni i Hercegovini.

Važna uloga

Ruski pravnici odigrali su važnu ulogu u stvaranju Povelje UN, koja je prvi put u svjetskoj istoriji proglasila suverenu jednakost država, pravo naroda na samoopredjeljenje kao i načelo nemješanja u unutrašnje stvari nezavisnih država. Ova načela su bila inicijativno ostvarena od strane Sovjetskog Saveza u čuvenoj Deklaraciji UN o pružanju nezavisnosti kolonijalnim zemljama i narodima 1960. godine, koja je pomogla sticanju nezavisnosti za 80 bivših kolonija sa 750 miliona stanovnika te utvrđena u Deklaraciji o principima međunarodnog prava 1970. godine, koja sada obilježava 55 godina postojanja.

Svi ovi uzajamno povezani dokumenti postali su temelj postratnog svjetskog poretka koji je sada vitalno ugrožen od strane zapadnih zemlja. Ove države su nastavile agresivno neokolonijalističko ponašanje pod paravanom svoje izmišljene istorijske izuzetnosti. Stvaranjem NATO saveza i njegovim vojnim miješanjem u unutrašnje stvari država, instrumentalizacijom OEBS-a, Savjeta Evrope, više struktura i agencija UN kao i Međunarodnog krivičnog suda zapadnjaci su stavili sebe iznad međunarodnog prava te počeli da ruše globalni sistem bezbjednosti.

Rusija daje diplomatske odgovore na takve jednostrane akcije. Prije nekoliko godina pokrenuli smo Grupu prijatelja za zaštitu Povelje UN, koja broji 19 učesnika i ima za cilj povratak UN svojim istinskim načelima. U februaru 2024. godine na platformi naše vodeće stranke Jedinstvena Rusija organizovali smo pokret "Za slobodu nacija", kojem se pridružilo više od 50 zemalja svijeta, kao i rukovodstvo Republike Srpske, dok smo 17-18. juna u Vladivostoku uspostavili koordinacionu radnu grupu ovog pokreta. Ukupnim naporima usvojili smo u decembru novu rezoluciju Generalne skupštine UN "O eliminisanju kolonijalizma u svim njegovim oblicima i pojavama".

Naši pouzdani saveznici u ovome procesu – Globalni Jug i Globalni Istok – su glavne žrtve zapadnog kolonijalizma, odakle je samo od 1960. do 2018. godine Zapad ispumpao sirovinu u iznosu 62 triliona dolara. Samo u Africi porobljeno je 12 miliona ljudi. SAD su na stotine puta uvodile restrikcije i miješale se u nezavisne izbore od čega je samo američka vlada u drugim državama mijenjala vlast 80 puta.

Pravedniji poredak

Zajedno sa Globalnim Jugom i Istokom osnovali smo BRIKS, koji jeste platforma stvorena na osnovu jednakopravnosti i poštovanja zajedničkih interesa bez blokovske solidarnosti te ekskluzivnih institucija i služi kao temelj novog pravednijeg i efikasnijeg svjetskog poretka. Upravo prošle godine naša zemlja je predsjedavala te 22-24. oktobra u Kazanju i organizovala prvi prošireni samit BRIKS-a uz učešće 35 zemalja i šest međunarodnih organizacija. U okviru predsjedavanja pokrenuli smo više novih inicijativa, od saradnje po pitanju prekograničnih plaćanja do kongresa mladih naučnika i reformisanja svjetskog sistema zdravstva. Drago nam je da je predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik prisustvovao tom istorijskom događaju dok je sportska delegacija RS uzela učešće u prvim sportskim igrama BRIKS-a.

Sada BRIKS broji ne samo 10 stalnih članica nego i države-partnere. Od 1. januara 2025. godine Indonezija je postala članica BRIKS-a, dok su se Bjelorusija, Bolivija, Kazahstan, Kuba, Malezija, Tajland, Uganda te Uzbekistan pridružile kao države-partneri.

Kao drugi važni korak predsjednik Vladimir Putin u junu prošle godine je inicirao razmatranje novog koncepta Evroazijske bezbjednosti koji smo konkretizovali 24. oktobra 2024. godine u zajedničkoj izjavi lidera Zajednice nezavisnih država o principima zajedničke sigurnosti te pokrenuli mehanizam minskih konferencija o bezbjednosti. Suština ovog koncepta je poziv za jedinstvenu i nedjeljivu bezbjednost u Evroaziji na osnovu prijateljskih sporazuma bez nametnutih modela i vojnih blokova. Radimo na stvaranju Evroazijske hartije raznolikosti i multipolarnosti u 21. vijeku.

S ciljem daljeg unapređenja ovih diplomatskih dostignuća Rusija aktivno radi u više diplomatskih formata – Šangajskoj organizaciji za saradnju, Organizaciji ugovora o kolektivnoj bezbjednosti, Grupi strateške vizije "Rusija-Islamski svijet", Forumu partnerstva Rusija-Afrika, formatu Rusija-ASEAN, kao i mnogim drugim. Dana 1. januara 2025. napunila je 10 godina postojanja Evroazijska ekonomska unija (EAEU), koja jeste jedan od uspješnih projekata. Ukupan BDP zemalja članica EAEU je porastao za 4,2 odsto od januara do septembra 2024. godine, dok je nezaposlenost, prema podacima od oktobra 2024. godine, smanjena za 17,2 odsto.

Trenutno Rusija nastavlja da proširuje svoje diplomatske kontakte, održavajući odnose sa 190 država svijeta. Prošle godine su otvorena naša diplomatska predstavništva u Burkini Faso, Ekvatorijalnoj Gvineji, Nigeru te Sijera Leoneu, a uspostavljena je i nova ambasada u Južnom Sudanu. U junu 2024. godine svečano je otvorena kancelarija Ambasade Rusije u BiH u Banjaluci. Sklopili smo ugovore o reciprocitetnom otvaranju ruskih centara za kulturu i nauku u 17 zemalja. Nažalost, sličan prijedlog sporazuma podnesen Savjetu ministara BiH čeka odgovor već četiri godine. 

Svakako važan datum za Bosnu i Hercegovinu jeste 30. godišnjica Opšteg okvirnog sporazuma za mir, više poznatog kao Dejtonski sporazum, čiji je Ruska Federacija jedan od garanata. Nažalost, posljednjih godina svjedočimo izuzetno agresivnoj djelatnosti niza zapadnih zemalja na reviziji Dejtona. Njihova arogantnost prilikom nametanja, isključivo voljom nelegitimnog visokog predstavnika koji nije odobren u Savjetu Bezbjednosti UN, predstavlja najslikovitiji primjer neokolonijalizma. U ovom kontekstu treba da spominjemo i sve nezakonite intervencije Kristijana Šmita u unutrašnje stvari Bosne i Hercegovine.

Smatramo da dalji razvoj BiH kao suverene države je moguć samo na osnovu dogovora i kompromisa bez nametanja tuđih vještačkih rješenja uz poštovanje jednakopravnosti i konsenzusa tri konstitutivna naroda i dva entiteta, kao i održavanje ravnoteže njihovih interesa. A glavni preduslov za to jeste dijalog zasnovan na uzajamnom uvažavanju čemu je Ruska Federacija spremna da pomogne uz sve mehanizme i tradicije naše diplomatije.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i X nalogu.