Umjetnost stvarao prema svojoj ćudi: Prije 115 godina rođen je Petar Lubarda
Predeo Petra Lubarde je jednostavan i jasan, zato što je slikaru jasna ideja o kraju koji radi. Kao što na slikama starih majstora, koji su imali čistu religioznu ideju, nema anđela, krilatih međustvorova, tako u predelu gospodina Lubarde nema nikakvog usklađenja prirode.
Ovako je o slikama i umjetnosti Petra Lubarde, koji je rođen prije 115 godina, govorila srpska književnica Isidora Sekulić navodeći da Lubarda u prirodi osjeća poeziju koja je stvorena prije ljudi (moglo bi se reći, na svoj način praiskonsku), kad nije postojalo drugo sunce, voda, kamen i oblak i kad je sva zemlja bila Crna Gora.
- Svi silni utisci koje sam upijao požudnošću, instinktom sirove i naivne prirode gomilali su se u meni i spleli u čudno klupko. Kad sam se smirio, počeo sam da slikam za svoj groš, prema svojoj ćudi. To je bilo moje učenje. U njemu sam sam sebi bio učitelj. Niko na mene nije vršio uticaj. Moje neznanje sačuvalo me od podražavanja bilo koga. Slikao sam isključivo vođen svojim instinktom. A moj najveći učitelj bila je zapravo Crna Gora - zabilježeno je iz jednog razgovora s Lubardom.
Lubarda je rođen u julu 1907. godine u Ljubotinju kod Cetinja. U Ljubotinju, Cetinju i Herceg Novom pohađao je osnovnu školu, a gimnaziju u Splitu, Nikšiću, Sinju i Herceg Novom. Slikarski put započeo je u Nikšiću, a na studije slikarstva upisao se 1925. godine u Umetničkoj školi u Beograd. Školovanje je nastavio u Parizu. Godine 1932. vratio se u Crnu Goru, a nešto kasnije u Beograd, gdje je od 1945. godine radio kao profesor na akademiji. Učestvovao je u formiranju prvih stručnih likovnih institucija u Crnoj Gori 1946. godine, a bio je direktor tada novoosnovane Umjetničke škole u Cetinju.
Živio je u Parizu, Herceg Novom, Beogradu, izlagao u Parizu, Rimu i brojnim galerijama i izložbenim prostorima u zemlji i inostranstvu. Selio se mnogo, da bi 1950. godine, nakon selidbe u Beograd, ostao tu do kraja života.
- Za njega Beograd nije bio samo grad - bio je čovek, topao, bratski, gostoljubiv, zbog toga je sliku koju mu je posvetio nazvao “Čovek i zveri” misleći na sva iskušenja koja je Beograd podneo kroz vekove - zabilježila je o njemu Vera Lubarda.
O njemu su svojevremeno govori mnogi, bilo da su pričali o Lubardi kao umjetniku ili o Lubardi kao članu porodice ili prijatelju, pokušavši da objasne i dokuče njegov svijet.
- Petar je bio zanimljiva ličnost. Tiho je govorio, skoro nerazgovetno. Ljudi su često mislili kako je odsutan, što nije bilo tačno. Voleo je da sasluša. Voleo je decu. Bio je jak i lepuškast. Mojim drugarima i meni je kupovao sladoled pred “Mažestikom”. Međutim, jeste bio usporen i rastrgan, uvek - zabilježeno je u jednom razgovoru sa Đurom Lubardom, bratancem Petra Lubarde.
Među njegovim izuzetnim radovima, o kojima su osim Isidore Sekulić govorili Milan Kašanin, Miša Bašičević, Zoran Markuš (koji ga je nazivao pjesnikom epske dramatike), Mića Popović i Dragoš Kalajić su slike “Kosovska bitka”, “Zvezdana noć”, “Guslar”, “Konji”, “Bitka na Vučjem dolu”, “Put u Kosmos” i “Zaklano jagnje”.
Jedna od najpoznatijih izložbi, koja je iskazala sve što njegova umjetnost jeste, bila je ona održana 1951. godine u galeriji ULUS-a u Beogradu, a okarakterisana je kao postavka koja je prikazala prelaz iz ekspresivnog realizma u asocijativnu apstrakciju.
- Inspiracija je više saznanje i pojmovi o stvarima, a čovek uvek nešto nađe što odgovara njegovoj nameri, njegovom temperamentu, to može da igra ulogu. Važno je šta nam govori, šta prezentira, da li to ima dug dah ili kratak dah. Recimo, uzmimo jednoga Goju. On ima dugačku istorijsku brazdu, ne samo što je dobar slikar nego je i dan-danas živ, i dan-danas njegova misao u akciju pretvara čoveka. Mikelanđelo takođe, naše srednjovekovne freske takođe. Dakle, to je masa stvari, a ako je umetnost, onda su one uvek žive, istorijski su okviri, one probijaju istorijske granice, jer ljudska misao nema granice - rekao je Lubarda u jednom intervjuu čiji video-snimak je dostupan na “Jutjub” kanalu Fondacije “Lubarda”, gdje je objašnjavao nastanak djela i pokušao da objasni inspiraciju i pokretačku snagu za svaku kap boje koja dodirne slikarsku površinu na kojoj su nastajala čudesna apstraktna djela, zauvijek zabilježena u istoriji.
On je govorio da ga slabo interesuju spoljne strane njegovog rada, nego samo ono što se dešava pri samom radu, kada uđe u atelje. Isticao je da je najteže razvijati ono u sebi i na jasan način to predočiti svijetu.
- Ono što je u procesu rada važnije od materijala je ono što ja radim po možda sedam-osam slika, počinjem. Počinjem ih zato što pravim premaze po pet-šest ili deset puta, a onda još pri tome pravim nekoliko studija za svaku sliku. Svaka slika mi odnese možda pet-šest i to ne malih skica, nego uvek nešto bih hteo na jednoj, nešto na drugoj, i tako to se niže. Jedna slika dobija pet-šest varijanti. Naravno, od tih varijanti često ne ostane nijedna ili ostane jedna, dve ili tako. To je ono što je tehnička strana posla. To je što književnik i muzičar baca stalno u koš papire napisane, samo što je ovde materijal opipljiviji - objašnjavao je Lubarda.
Lubarda je preminuo 1974. godine, a sahranjen je u Aleji zaslužnih građana u Beogradu.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
