Život se vratio u drevnu svetinju manastira Zabrđe

Zahvaljujući brojnom vjernom srpskom narodu manastir Zagrađe izdigao se iz ruševina i kao svetinja stasao u ljepotu koja je opčinila i oduhovila i vrijeme i prostor i postala hodočašće Srba iz svih krajeva svijeta.

Manastir Zagrađe, zadužbina Hercega Stefana Vukčića Kosače, izgrađen je u prvoj polovini 15. vijeka iznad sastavaka rijeka Pive i Tare, u središtu drevne srpske oblasti Huma. Crkva manastira Zagrađe posvećena je rođenju svetog Jovana Krstitelja. Manastir se nalazi na pola puta od srednjovjekovnog utvrđenog grada Sokola i Šćepan Polja - mjesta koje se pod toponimom Međuriječje prvi put pominje još u izvještajima vizantijskih hroničara iz 11. vijeka.

Značaj manastira

Dobri poznavaoci istorijskih prilika na ovom području pričaju da je u vrijeme vladavine Kosača, a posebno u doba moćnog Hercega Šćepana, u 14. i 15. vijeku, u Međuriječju bio grad.

- Nad tim gradom Herceg je imao tvrđavu. Zvala se Soko. Bila je to najveća i najutvrđenija rezidencija od 40 gradova, koliko ih je širom svoje države imao taj vlastodržac, po kome je cijela Hercegovina dobila ime. Ispod Soko-grada je selo Zagrađe ili Zagrade, kako se u toponimima navodi - priča kustos u penziji Muzeja “Stara Hercegovina” u Foči Dragica Ćurčić.

Manastir je građen u vrijeme Kosača i bio je prestoni manastir i Stefana Kosače i Herceg Stjepana. U Soko-gradu, kod Kosača, živjela je Jelena, kćerka kneza Lazara. Voljela je književnost, pisala je i imala veliku biblioteku.

- To je manastiru, koji je bio sav freskoslikan, davalo ne samo prestoni, politički i privredni, već iznad svega, veliki kulturni značaj. S obzirom na to da je bio posljednje utočište pred najezdom turskih osvajača, u manastir su se sklonili i monasi iz Mileševe, koji su u zbijeg ponijeli svoje ikone, sasude i knjige. Međutim, padom pod Turke grad je poharan, a manastir srušen. Samo je crkva, zahvaljujući briljantnom stilu gradnje, ostala pod svojom kupolom skoro šest stotina godina, a olovni pokrivač sa nje Turci su odmah skinuli i njime pokrili tada novoizgrađenu Aladža džamiju u Foči - prepričava Ćurčićeva.

Arhitektonski specijalitet

Prolazile su godine, vijekovi, tekle su Piva i Tara i Drina, pričale neka nova istorijska događanja, previranja, a crkva je ostala usamljena, prepuštena nemilosrdnim vremenima, pretvorena u zaraslu ruinu. Takva je ostala sve do 1998, kada je vladika Amfilohije te godine osveštavao crkvu Svetog Petra i Pavla u Crkvičkom polju. Naišao je jednom stazom i bio začuđen onim što je vidio, te je odmah počela obnova.

Iguman manastira Zagrađa jeromonah Lazar Stojković u manastir je stigao 2001. godine.

- Sve je tu bilo uništeno. Dio crkve koji je ostao svjedočio je o tome da je bila značajan graditeljski poduhvat. Bila je arhitektonski specijalitet, zato je i opstala. Radovi su počeli velikim intenzitetom, a počela je i obnova cjelokupnog manastirskog kompleksa. Bili smo radosni jer je počela obnova liturgijskog života. Veliki doprinos u obnovi manastira dala je opština Plužine, kao i brojne firme i pojedinci iz Crne Gore, Republike Srpske, Srbije, Kanade, a veliku zahvalnost dugujemo manastiru Ostrog, čiji je iguman, otac Lazar ovdje služio prvu liturgiju - ispričao je on.

Obnova

Tokom obnavljanja, manastirska porta je proširivana, popločana, uređen je manastirski krug, izgrađeni zidovi kapija, podzide, zvonici, mali konak. U posljednje dvije godine veliki konak je skoro završen, a raspolaže sa velikom bibliotekom.

- U blizini manastira uredili smo atraktivan vidikovac sa durbinom modela koji se koristi u pariskoj kuli, odakle je prelijep pogled na ovaj jedinstven prostor, a tu su i naši vinogradi - kazuje iguman Lazar. U ovom jedinstvenom manastiru smještena je i ikonopisačka radionica.

- Naš je ikonopis i životopis, sami radimo i gradimo. Sve što naši monasi zarade prilikom oslikavanja drugih crkava i manastira daju za obnovu manastira, a organizovane su i brojne dobrotvorne večeri - ističe iguman Lazar i dodaje da je u idućem periodu prioritet da se izgradi još jedna manastirska kapija prema zapadu, te poziva sve ljude dobre volje da se uključe u obnovu.

Asfaltiran je put do manastira, što je privuklo vjernike širom svijeta. Do sada je u manastiru obavljeno više od stotinu krštenja, a sve je više i vjenčanja.

S ciljem pomoći Zagrađu u Srpskoj je osnovano Udruženje “Herceg od Svetog Save” sa sjedištem u Foči.

- Boravim često u manastiru, a kada god odem, utisci su očaravajući. To je naš manastir, bez obzira na to gdje teritorijalno pripada - kaže član Udruženja Goran Kujundžić.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.