Velika naučna otkrića u 2020. godini: Od svemira do tajni dinosaurusa

Od otkrivanja zvjezdane prašine starije od Sunčevog sistema do prvih naznaka DNK dinosaurusa, naučnici su došli do važnih saznanja u 2020. godini koja su možda prošla neopaženo, piše časopis Nacionalna geografija.

Prije nekoliko milijardi godina, kada Sunce još uvijek nije postojalo, umiruća zvijezda izbacila je veliku količinu prašine u svemir, a dio te prašine ostao je na meteoritu Marčinson koji je udario u Australiju septembra 1969. godine i smatra se najstarijim materijalom pronađenim na Zemlji.

Nove analize dijelova meteorita pokazale su da je zvjezdana prašina na njima stara između 4,6 i 7 milijardi godina. Ona se može naći na samo pet odsto meteorita, ali to naučnike nije obeshrabrilo da tragaju za njom.

Ove godine, naučnici su takođe identifikovali ostatke prvog embriona tiranosaurusa.

Otkriće potiče od nalaza sa dva različita mjesta - jedno je otisak stopala pronađen 2018. godine u Alberti, Kanada, a drugo ostatak donje vilice otkriven 1993. u Montani, SAD.

Analize ostataka, starih između 71 do 75 miliona godina, pokazuju da su embrioni tiranosaurusa bili iznenađujuće mali - nešto ispod jednog metra, ali sa jako dugim repom.

To je oko deset puta manje od veličine koje su dostizali kao odrasle jedinke.

Ovaj podatak ujedno objašnjava zašto naučnici nisu ranije otkrili male tiranosauruse - nisu očekivali da će biti toliko mali.

Novembra 2018. godine letjelica “Insajt” stigla je na Mars, da pokupi materijal sa ove planete i vrati ga na Zemlju.

Među zanimljivostima zapaženim u ovoj misiji je i brujanje na Marsu - letjelica izgleda da je konstantno podrhtavala u ritmu potresa na ovoj planeti. Zvuk ima ton viši od većine prirodnih šumova na Zemlji, a njegovo poreklo je još uvijek nepoznato.

U 2020. godini naučnici su konačno razriješili misteriju zvijezde Betelgez. Ova zvijezda je obično među najsjajnijim na nebu, ali je decembra 2019. godine njeno intenzivno treperenje misteriozno ugašeno.

Naučnici su pomisli da je zvijezda pri kraju svog životnog ciklusa i da mi mogla da eksplodira kao supernova sjajnija od Mjeseca.

Međutim, avgusta ove godine NASA je objavila da je posmatranje putem teleskopa “Habl” otkrilo da je zvijezda najverovatnije ispustila ultravreli mlaz plazme koji je sprečio da njen sjaj bude viđen sa Zemlje. Zvezda Betelgez se u svoje uobičajeno stanje vratila ovog proljeća.

Odlično očuvan prednji dio tijela dinosaurusa nodosaura starog 110 miliona godina slučajno pronađen 2011. godine u Alberti, Kanada, iznenadio je i obradovao naučnike, a ove godine usledilo je još jedno ushićenje, kada su analize otkrile koji je bio posljednji obrok životinje, takođe sačuvan u njenom stomaku.

Životinja je nekoliko sati pred smrt pojela određenu vrstu paprati, a najvjerovatnije je uginula u leto. Iako je riječ samo o jednom obroku, otkriće pruža izuzetan pogled na posljednje sate života jedne životinje koja je živjela prije više od sto miliona godina.

Još jedno od ovogodišnjih otkića povezano je sa dinosaurusima, a tiče se njihove DNK. Naime, naučnici su ove godine učinili značaj pomak u proučavanju fosilizovane DNK.

Proučavajući dobro očuvane fosile stare preko 70 miliona godina, tim je identifikovao obrise ćelija u kojima bi mogli biti hromozomi i nekoliko mogućih nukleusa, odnosno strukturu u kojima se nalazi DNK.

Oni još uvijek ne mogu da potvrde da li je reč o DNK ili o nekom drugom genetskom nusproizvodu. Međutim, sama ideja o tome šta sve fosili mogu da očuvaju apsolutno je uzbudljiva, ističu oni.

U stijenama na sjeverozapadu prestonice Južne Afrike pronađeni su ostaci lobanje za koju se najprije mislilo da je pripadala drvenom babunu.

Dva studenta u Australiji su, međutim, ove godine otkrila da je riječ o lobanji homo erektusa, prvoj takvoj koja je pronađena u Južnoj Africi, i najstarijoj do sada otkrivenoj na svijetu - ona datira od prije dva miliona godina.

Kameni predmeti pronađeni u pećini Čikivite u Meksiku ukazuju na to da su ljudi na američko tlo možda došli još pre 30.000 godina, što je više nego duplo duži period u odnosu na posljednje procene.

Ova tema predmet je velike debate među arheolozima, koji su najprije smatrali da prisustvo ljudi u Americi datira od prije oko 13.500 godina, kada se povukao led i otvorili putevi iz Azije.

Međutim, prema najnovjim saznanjima, kameni predmeti pronađeni u pećini, prošarani komadićima uglja starog 30.000 godina, ukazuju na to da su ljudi u Ameriku došli još prije nego što su glečeri počeli da se tope.

Pretpostavlja se da je pećina pružila sklonište za ljude kada je region bio mnogo hladniji, vlažniji i zeleniji nego što je to danas.

Tim naučnika iz Australije istraživao je morsko dno oko sjevernog dijela Velikog koralnog grebena kada je naišao na koralni greben visine preko 500 metara - prvi takve vrste koji je pronađen u posljednjih 120 godina.

Poznat kao odvojeni greben, ovo je jedan od osam od te vrste poznatih u regionu. Tim je prikupio uzorke stena i nekih organizama koji će biti poslati u laboratoriju na analize, a za sada je uočeno nekoliko novih vrsta riba.

Konačno, zahvaljujući novoj vakcini, okočana je druga najveća epidemije ebole. Juna 2020. godine Svjetska zdravstvena organizacija je proglasila kraj epidemije, nakon skoro dvije godine.

Prvi slučaj je detektovan u istočnom dijelu Konga 2018. godine, a suzbijanje širenja zaraze bilo je jako teško zbog građanskih nemira u zemlji. Međutim, zahvaljući novoj vakcini, epidemija je okončana, a tokom kampanje imunizacije vakcinu je primilo preko 300.000 ljudi.

Virusom je bilo zaraženo preko 3.480 ljudi, od kojih je skoro 2.300 preminulo.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.