Lokalne koalicije na granici mogućeg

Predstavnici partija koje su najljući politički protivnici na republičkom nivou ne libe se da u svojim lokalnim zajednicama “u interesu građana” formiraju skupštinske većine na granici mogućeg, koje su zbog sukoba najviših partijskih funkcionera potpuno nezamislive, prije svega na republičkom, ali i na nivou zajedničkih institucija BiH.

Prema istraživanju “Glasa Srpske”, u više od trećine opština i gradova u Srpskoj načelnike iz SNSD-a ili iz neke od partija koje su njihovi dugogodišnji partneri na republičkom nivou podržavaju odbornici SDS-a i mnogo češće PDP-a.

Nisu malobrojne ni lokalne zajednice u kojima načelnike iz SDS-a ili PDP-a podržavaju odbornici neke od vladajućih stranaka sa republičkog nivoa, pri čemu je interesantno da odbornici SNSD-a ne pružaju podršku nijednom načelniku iz SDS-a i PDP-a, dok su, opet, u pojedinim opštinama kojima rukovode načelnici iz SNSD-a u opoziciji stranke koje više od deceniju sa SNSD-om čine republičku vlast. Te neprincipijelne koalicije ne može da razvrgne nikakva direktiva sa vrha, jer lokalni stranački lideri svojim šefovima uvijek prodaju priču da je koalicija u interesu njihove stranke.

Turbulencije u Prijedoru

Kada je riječ o saradnji SNSD-a i SDS-a, ranije je ta saradnja bila mnogo intenzivnija, a prvu koaliciju napravili su još 2008. godine u Kotor Varošu, kasnije i u Foči, Kostajnici i Srebrenici, a u još nekoliko opština na snazi je bila tiha saradnja u kojoj načelnici, bez obzira na to iz koje su stranke, nisu bili na meti odbornika iz suprotnog tabora.

Dvije godine kasnije, kao što je poznato, dvije najjače srpske stranke nastupile su zajedno i na nivou BiH, ali poslije svega nešto više od godinu dana ta saradnja je prekinuta. Od tada odnosi te dvije stranke idu silaznom putanjom, pa se saradnja svela samo na Srebrenicu, da bi u posljednjih nekoliko mjeseci odbornici ove dvije stranke u Prijedoru počeli zajedno da rade na promjeni vlasti u dugogodišnjem bastionu DNS-a.

Grupa od 17 odbornika u prijedorskoj skupštini uputila je zahtjev da 11. marta bude održana posebna sjednica na kojoj se treba raspravljati o smjeni predsjednika parlamenta Ajdina Mešića iz SDA. Tu inicijativu potpisalo je osam odbornika SNSD-a, pet samostalnih odbornika, od kojih su četvorica bivši odbornici DNS-a, zatim dva odbornika PDP-a, jedan odbornik DF-a i jedan od pet odbornika SDS-a. Na drugoj strani je šest odbornika DNS-a, četiri od pet odbornika SDS-a, koji djeluju suprotno stavovima šefa prijedorskog SDS-a Milana Tubina, te tri odbornika SDA i jedan odbornik SDP-a BiH.

Mnogo plodonosnija i dublja je saradnja opozicionog PDP-a sa SNSD-om, jer odbornici stranke Branislava Borenovića sa ljutim protivnicima na nivou Republike Srpske i BiH zajedno čine vlast u Brčkom, Tesliću, Čelincu, Prnjavoru, Rogatici, Prijedoru, Ljubinju i Kostajnici, a u nekim opštinama, poput Modriče, nisu zvanično dio lokalne vlasti, ali ni najstariji Modričani ne pamte kada su odbornici PDP-a bili protiv neke značajne odluke dugogodišnjeg načelnika iz SNSD-a Mladena Krekića.

Pravi politički sataraš i situacija “na rubu znanosti” vlada u Skupštini opštine Kostajnica, gdje je načelnik Drago Bundalo poslije izbora 2016. godine okupio većinu koju su, pored odbornika iz njegovog SDS-a, činili SNSD, Socijalistička partija, Ujedinjena Srpska i SDA, dok su u opoziciji ostali PDP, DNS i NDP.

Krajem novembra formirana je nova skupštinska većina bez SDS-a, a koju čine SNSD, PDP, DNS, NDP, US, SP i SDA, ali posljednja sjednica Skupštine opštine pokazala je da je i ta koalicija na klimavim nogama i da je riječ o interesnoj koaliciji i predizbornom prestrojavanju na početku izborne godine. 

S druge strane, najveću neprincipijelnost u redovima republičke koalicije pokazao je DNS, koji je uporedo sa učešćem u vlasti na nivou Srpske dijelio kolač vlasti u brojnim lokalnim zajednicama kojima rukovode načelnici iz SDS-a i PDP-a, poput Bijeljine, Doboja, Kotor Varoša, Lopara i niza manjih opština u kojima su često znali biti jezičak na vagi.

Najbolji dokaz je upravo situacija u Doboju, gdje potpuni raspad SDS-a nakon opštih izbora 2018. godine i prelazak svih odbornika, osim jednog, u redove SNSD-a, čije rukovođenje je preuzeo dugogodišnji gradonačelnik i šef dobojskog SDS-a, nije pokolebalo DNS. Oni su ostali dio vlasti u Doboju, samo sada pod skutima SNSD-a, dok je, s druge strane, principijelnost pokazao dobojski odbor Socijalističke partije, koji je trenutno jedina opozicija u Doboju, ali kako tvrde, ne SNSD-u s kojim dijele vlast na republičkom nivou, već onima koje su godinama kritikovali zbog propusta na lokalnom nivou, a koji su u međuvremenu promijenili dlaku.

Sociolog i profesor Univerziteta u Istočnom Sarajevu Drago Vuković tu fenomenologiju i nemoguće koalicije na lokalnom nivou objašnjava riječima da je politika danas u međustanju, negdje između ozbiljne djelatnosti i uskih stranačkih interesa.

- Politika je odvojena od građana, a opterećena negativnom selekcijom, kriminalom i korupcijom. Ona danas više liči na neku vrstu sekte u koju je teško ući, a još teže izaći. Politika koja ne počiva na brizi o građanima, nego proizvodi konflikte i strahove, još uvijek kao takva ima iznenađujuću podršku - kaže Vuković.

U takvom političkom ambijentu, nastavlja on, ipak se dešavaju neki događaji koji bi mogli označiti nešto novo u politici, a to je sučeljavanje uskostranačkog i opšteg interesa.

- Prvi takav slučaj je ponašanje Gordane Čomić, poslanika Demokratske stranke u Skupštini Srbije, koja je uprkos stavovima njene partije došla na sjednicu parlamenta kako bi podržala zakon koji je nekada predlagala. Drugi slučaj, mnogo važniji za ove prostore, jeste ideja Miće Mićića da u borbi za još jedan mandat gradonačelnika Bijeljine zatraži široku podršku važnih političkih stranaka, uključujući ponajprije SNSD, obrazlažući to važnim razvojnim projektima koje ne može realizovati sam, bez podrške republičkih i državnih institucija - kaže Vuković. 

Lideri na ispitu

Prema njegovim riječima, sada su u tom slučaju na ispitu politički lideri koji ili to treba da razumiju ili da političke principe o (ne)saradnji izdignu kao prioritet.

- Lider SDS-a Mirko Šarović ne dozvoljava nikakvu saradnju sa SNSD-om, bez obzira na razloge o kojima je riječ. Politički posmatrano to se može razumjeti, ali koliko to može naštetiti SDS-u, Mićiću, a prije svega građanima Bijeljine? Da li bi ovaj slučaj kao primjer “neprincipijelnih” koalicija mogao značiti novi iskorak u politici ili bi s druge strane odustajanje od takvog pristupa moglo da znači stvaranje lažne slike o moći SDS-a, koji može sam da pobijedi u Bijeljini? A šta ako se desi nešto sasvim suprotno? - pita se Vuković.

Sa druge strane, ističe on, slučaj “Mićić” nagovještava da je moguće negdje biti, a negdje ne biti u koaliciji, a da to prećutno ili javno odobre politički lideri.

- Ta sposobnost dogovaranja, umjesto suprotstavljanja i negacija,  konačno bi polako trebalo da prerasta u političke principe koji bi uz moralnost i odgovornost, a posebno pozitivnu selekciju kadrova, trebalo da politici vrate ugled koji je u dobroj mjeri izgubljen - zaključuje pomalo utopistički ovaj ugledni sociolog.

Generalni sekretar PDP-a Milko Grmuša kaže da će PDP na predstojećim lokalnim izborima u svim lokalnim zajednicama u Republici Srpskoj ponuditi svoj autentičan politički program privredne i demografske obnove za svako mjesto u Srpskoj.

- Osnovne tačke tog programa biće radikalno smanjenje lokalnih taksi za privrednike i građane, ubrzavanje administrativnih procedura u lokalnim zajednicama, kao i modernizacija opštinskih i gradskih administracija. Pored toga, predstavićemo i svoj plan otvaranja digitalnih čitaonica u kojima će građani moći da besplatno steknu osnove engleskog jezika i informatike, jer je investiranje u ta znanja ključ napretka zajednice - kaže Grmuša.

Na pitanje kako komentariše postojeće lokalne koalicije i saradnju svakoga sa svakim, pa između ostalog i koaliranje odbornika njegove stranke sa SNSD-om, s kojima žestoko lome koplja na višim nivoima vlasti, Grmuša kaže da će postojeće stanje biti zamijenjeno platformom o kojoj govori, koje se svi članovi stranke moraju pridržavati.

- Ko to ne bude poštovao, neće biti dio PDP-a - kategoričan je Grmuša.

S tim u vezi, nastavlja on, naši partneri u lokalnim zajednicama mogu biti oni koji će prihvatiti naše osnovne programske zahtjeve, kao i oni koji istinski prihvataju vrijednosti vladavine prava, supremacije institucija nad političarima i modernizacije i otvaranja Republike Srpske.

- Ovo je stav rukovodstva PDP-a i ovi principi važe i za naše sopstvene lokalne odbore. Kome ovakvi principi ne odgovaraju, taj neće biti naš partner na bilo kojem nivou vlasti, niti u bilo kojoj lokalnoj zajednici. Što se tiče saradnje sa SDS-om, oni su naš dugogodišnji politički partner, sa kojim dijelimo najznačajnije vrijednosti i načela. Previše poštujemo SDS da bismo dozvolili da Bijeljina ili bilo koje drugo mjesto postanu problem koji može da naškodi našim strateškim političkim odnosima - poručuje Grmuša. 

Čelinac

Interesantna situacija je u Čelincu, gdje PDP godinama podržava načelnika iz SNSD-a, a od decembra 2018. godine i formiranja DEMOS-a u opoziciji su ostala dva odbornika DNS-a, koji je godinama bio najvjerniji partner SNSD-a.

S druge strane, u većini su ostala tri preletača u DEMOS, čiji kadrovi su ostali na funkcijama u lokalnim preduzećima, ustanovama i opštinskoj administraciji, a još jedan kuriozitet vezan za Čelinac je ponašanje dva odbornika NDP-a koji su do 2018. godine bili najoštriji kritičari lokalne vlasti. Nakon što je lider NDP-a Dragan Čavić okrenuo ćurak i postao dio vladajuće koalicije na nivou RS, jedan od tih odbornika je dobio rukovodno radno mjesto u jednoj o republičkih ustanova, čime je otupila i njegova oštrica u lokalnoj skupštini.

Glava dolje, ruka gore

Sindrom “preletača” poslije opštih izbora 2014. godine i popularne afere “dva papka” uzeo je maha do te mjere da je prelazak odbornika na potpuno suprotnu stranu i u redove dojučerašnjih protivnika postao svakodnevica.
Poslije toga, politički salto lidera NDP-a Dragana Čavića, koji je od najžešćeg kritičara vlasti poslije opštih izbora 2018. godine postao njen dio, princip glasanja po sistemu “glava dolje, ruka gore” zacementirao je i legitimisao kao potpuno normalan, a političarima koji se u politici pozivaju na moral nalijepio etiketu političkih naivaca i “budala”.

Kotor Varoš

Neprincipijelna koalicija SNSD-a i SDS-a još 2008. godine formirana je u Kotor Varošu kada je u načelničku fotelju zasjeo Nedeljko Knežević iz SNSD-a. Ta koalicija održala se do 2014. godine, kada je poslije proceduralno neuspjelog opoziva Vučanovića formirana “prirodnija” koalicija SDS-a i PDP-a. Ta koalicija, uz podršku bošnjačkih i hrvatskih stranaka, i danas vrši vlast u Kotor Varošu, a poslije lokalnih izbora 2016. godine dio skupštinske većine postali su i DNS i SP.

Šef kotorvaroških socijalista Predrag Tešić poslije posljednjih opštih izbora tražio je da i SNSD postane dio lokalne vlasti.

- Smatrao sam da je u interesu građana Kotor Varoša da, radi bolje saradnje sa Vladom RS i drugim republičkim i institucijama na nivou BiH, SNSD bude dio vlasti. Međutim, nije bilo sluha za tu inicijativu i SP od tada u Kotor Varošu djeluje kao opozicija zajedno sa SNSD-om - kaže Tešić.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.