POGLEDI Musolini i fašizam

Profesor sa Univerziteta Kolumbija Robert O. Paton napisao je nedavno da se “dugo opirao primjeni fašističke etikete na Donalda Trampa”, ali Trampovo podsticanje invazije na Kapitol “otklanja njegov prigovor na fašističku etiketu”. I profesor Timoti Sndžder rutinski naziva Putinovu Rusiju “fašističkom”, bez nagoveštaja analize koja bi dokazala da trenutni ruski politički sistem pripada tradiciji totalitarnih režima. Postoji i legija urednika koji nazivaju Viktora Orbana i Marin Le Pen, fašistima.

Nastanak

Kao prvo treba znati da je fašizam nastao iz krize evropskog liberalizma u krhkom vremenu kada su tradicionalne političke snage delegitimizovane Velikim ratom, potresene kasnijom unutrašnjom nestabilnošću i uplašene revolucijom u Rusiji. Njegovi rani regruti bili su preživjeli veterani ogorčeni zbog toga što su “ubodeni nožem u leđa” kod kuće. Među nekoliko varijanti fašizma u Evropi između ratova, istaknuto obilježje bilo je slavljenje slavne prošlosti njihove nacije, Rimskog carstva u slučaju Italije i obećanja odgovarajuće proslavljene budućnosti, zasnovane na navodnim osobinama te nacije i njenoj misiji koju je odredila “proviđenje”.

Osjećanje je našlo plodno tlo prije nego što je postalo ideologija. Pariska naselja iz 1919. pokazala su se kao glavni izvor slabosti za one za koje se činilo da su dobili najviše. Istočne teritorije Poljske i njen apsurdno iscrtani koridor do Baltika, čehoslovački posjed Sudeta i nezasluženo udvostručenje Rumunije u Transilvaniji, Bukovini i Besarabiji, stvorili su stalan izvor revanšističkih revanšističkih zlonamjernika koji ispoljavaju svoju zloću među gubitnicima dve decenije kasnije. U sličnom položaju našla se i novostvorena južnoslavenska država. Najaktuelniji problem odnosio se na Italiju. Oni nisu bili voljni odustati od onoga što im je obećano u Londonu 1915: Dalmacije s većinom jadranskih otoka. Na njihovu užasnutost, u decembru 1918. Italijani su ustanovili da je ova neprijateljska teritorija činom jugoslovenskog ujedinjenja postala “saveznička” zemlja.

Musolinijev uspon pozdravili su mnogi Italijani, ne zbog ideološke privlačnosti fašizma, koja je tada još bila nejasno definisana, već zato što se činilo da nudi praktična rješenja za probleme “crvene prijetnje” kod kuće i “osakaćene pobjede” u inostranstvu. Uočena nepravda koja je zadesila Italiju 1919. bila je snažno osjećanje.

Musolini je to shvatio. Više nije bio podvrgnut tutorstvu karijerne diplomate koji su mu pomagali u ranim danima. Nekadašnje diplomate su mu isprva htjele udovoljiti. Njegovi ciljevi su, na kraju krajeva, odgovarali italijanskim nacionalističkim, a ne specifično “fašističkim” ciljevima: aneksija Rijeke, uporište u Albaniji, buduća ekspanzija na Mediteranu.

Savezi

Početkom tridesetih Musolini je pokušao da učvrsti odnose sa Austrijom i Mađarskom i tako se bliže poistovetio sa revizionističkim taborom u dunavskom basenu. Musolinijevo udvaranje revizionistima u srednjoj Evropi ilustrovalo je njegovu zbrku ciljeva i sredstava. Njegova politika dovela ga je u vezu sa šarolikom grupom evropskih nezadovoljnika, od austrijskih korporatista do mađarskih revizionista i hrvatskih separatista. Njegovi potezi su se, međutim, poklopili i sa dolaskom na vlast u Berlinu revizioniste par ekselans.

Nastojeći da Austriju i Mađarsku održi pod uticajem Italije u prvih godinu i po dana Hitlerovog uspona, Musolini je privremeno delovao kao branilac postojećeg poretka. Neuspjeli nacistički puč u Beču i slanje četiri italijanske divizije na Brener 1934. učinili su da Italija izgleda kao čuvar evropskog statusa kvo. U to vrijeme Musolini je očigledno shvatio potencijalnu prijetnju koju je novi režim u Berlinu predstavljao za položaj Italije, posebno za njeno dugotrajno držanje na bivšim austrijskim zemljama.

Prva polovina 1935. mogla je biti prekretnica u spoljnoj i bezbjednosnoj politici Italije, zbog čega je postala čuvar Versajskog poretka. Sve se promijenilo sa Etiopijom. Planirana kao staromodna kolonijalna ekspedicija, eskalirala je u međunarodnu krizu. Musolini je odgovorio na svoj ad hok način: promjenom suštine svoje spoljne politike i time mijenjanjem političke karte Evrope.

Osovina

Fundamentalna, i na kraju fatalna, kontradikcija u italijanskoj spoljnoj politici bila je inherentna Musolinijevom izumu “Osovine” s Berlinom. Hitlerovo ponovljeno odricanje od bilo kakvih težnji u Južnom Tirolu zahtijevalo je da Italija zauzvrat prihvati Anšlus. Hitler je žrtvovao Južni Tirol, ali bilo je neizvjesno da li se isto odnosi i na druge italijanske dobitke iz jeseni 1918. Sumorna mogućnost je bila da je Hitler bio spreman, na kraju, da riskira italijanski savez sponzorišući njemačku akciju o Trstu koji se mogao zasnivati ​​samo na habzburškoj tradiciji i ekonomskom determinizmu.

Musolini je 10. juna 1940. zapečatio svoju sudbinu objavom rata Francuskoj i Britaniji. Njegovo obraćanje oduševljenoj publici sa balkona bilo je znak slabosti, iskušenja koje je general Franko mudro izbjegao kada se sreo sa Hitlerom pet mjeseci kasnije. Ostalo je istorija. Navodna strateška zajednica interesa između Italije i Njemačke ostala je nejasna. Ova dvosmislenost je imala ozbiljne posljedice. U potrazi za svojim relativno ograničenim ciljevima Musolini je često bio nestalan i nedosljedan. Na kraju je ograničio svoje mogućnosti do tačke u kojoj je igrao podređenu ulogu Hitleru.

Dva diktatora su često povezana, ali su se razlikovali u pogledu na svijet, osnovnim pretpostavkama, strateškim ciljevima, temperamentu, a prije svega po stepenu moralne izopačenosti. Musolinijev neuspjeh da shvati implikacije njegovog Faustovskog pakta s Hitlerom koštao ga je života i ugleda, koštao je njegovu zemlju mnogo života i mnogo patnje, a njegov pokret je koštao potpune diskreditacije. Međutim, on nije bio čudovište koje zaudara na sumpor kao Hitler. On je bio čovjek s dubokom greškom, a ipak prepoznatljiv čovjek.

Ništa od navedenog neće ni najmanje zanimati “antifašističke” siledžije u našim užim gradovima i njihove elitne podstrekače. Njihovo neznanje i nepoučljivost proporcionalni su njihovoj žudnji za bezobzirnim uništenjem. Oni ne zaslužuju da ih se naziva marksistima, jer im nedostaje koherentan pogled na svijet i intelektualno disciplinirana metoda analize, koliko god bila manjkava.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.