Milosrđe zaćutalo pred masovnim grobnicama

Pravo pitanje je da li je Vatikan u potpunosti ili djelimično pružao podršku "novom poretku" kog je obećavao Treći rajh, poretku u kom su Jevreji bili tek kolateralna šteta. Odgovor se može naći u regionu Evrope koji se u ovim debatama nije često pominjao, mada je bio jedan od najvažnijih žarišta Drugog svjetskog rata. Riječ je, naravno, o Balkanu.

Katolička crkva je u to vrijeme gradila bedem protiv nadirućeg, nemilosrdnog, nevjerničkog komunizma. U tim nastojanjima uporište je našla u ustašama, koji su u Nezavisnoj državi Hrvatskoj, satelitu nacističke Njemačke, uspostavili režim koji se zasnivao na genocidu.

Američki istoričar Džared Izrael ukazuje na članak objavljen 17. februara 1941. u "Njujork tajmsu", u kome se izvještava da je zagrebački nadbiskup Alojzije Stepinac na konferenciji za štampu u Vatikanu zatražio oslobađanje katoličkih sveštenika zatočenih u zatvorima Kraljevine Jugoslavije zbog rasturanja pamfleta "Slobodna Hrvatska!". Autor teksta u pamfletima je bio - Ante Pavelić, koji je zamjerao Hitleru da je previše popustljiv prema Jevrejima, osnivač ustaškog pokreta čiji su pripadnici bili umiješani u terorističke akcije širom Evrope sa ciljem "oslobađanja" Hrvatske od Jugoslavije.

Istoričar Izrael objašnjava značaj članka "Njujork tajmsa", zanemarenog u dosadašnjim istraživanjima:

- Tada uhapšeni sveštenici zalagali su se za fašistički državni udar. Vatikan je trebalo da im izrekne disciplinske mjere, eventualno izda saopštenje u kome bi osudio njihovo ponašanje. Ali ni u kom slučaju nije smjela da bude organizovana konferencija za štampu na tako visokom nivou, na kojoj se otvoreno stalo u njihovu odbranu.

Nakon što ga je Francuska osudila na smrt zbog organizovanja atentata na kralja Aleksandra 1934. godine, u kome je ubijen i francuski šef diplomatije Luj Bartu, Paveliću je utočište pružala Musolinijeva Italija, a njegove ustaše su se pripremale u tamošnjim logorima za obuku. Kada je Hitler napao Jugoslaviju 1941. godine, Pavelić je postao poglavnik Hrvatske, koja je postala fašistička i klerikalna država.

Nadbiskup Stepinac je u čast Pavelića organizovao banket, blagoslovio ustaškog vođu i njegov režim, nazivajući ih "djelo Božjih ruku". Trideset dana kasnije Pavelića je u privatnu audijenciju primio sam papa Pije Dvanaesti, i to četiri dana poslije masakra u Glini, kada su stotine Srba spaljeni u tamošnjoj pravoslavnoj crkvi.

U julu iste godine Pavelićev ministar obrazovanja Mile Budak javno je izrekao namjere režima za "čišćenje" NDH od Srba: trećinu pobiti, trećinu protjerati, trećinu preobratiti u katolicizam.

Vladimir Dedijer je u svojoj knjizi "Jugoslovenski Aušvic i Vatikan" naveo da su papa Pije Dvanaesti i Pavelić poslije tih događaja nastavili razmjenjivati srdačne telegrame, a Hrvatska katolička pres agencija konstantno je objavljivala pohvalne tekstove o NDH.

U knjizi "Hronika Krajine: kratka istorija Srba u Hrvatskoj, Slavoniji i Dalmaciji" koja uskoro treba da izađe iz štampe, dr Srđa Trifković piše:

"Dio hijerarhije rimokatoličke hijerarhije, a i većina sveštenstva, mogu se smatrati saučesnicima ustaškog režima. Vodeći pobornik rasne teorije u NDH je bio sveštenik, dr Ivo Guberina. On se zalagao za "čišćenje Hrvatske svim sredstvima od svih stranih elemenata".

Prema Trifkoviću, kada su u maju 1941. u NDH usvojeni antisemitski i antisrpski rasni zakoni, katolička štampa je to označila kao važno poglavlje u "opstanku i očuvanju hrvatskog naroda".

Hitlerova Njemačka je Pavelićevoj NDH ukazala neuobičajenu "čast" i dozvolila joj osnivanje sopstvenih koncentracionih logora, bez bilo kakve kontrole. Sramotno je da su katolički sveštenici okrvavili ruke u zvjerstvima protiv Jevreja, Srba, Roma i Hrvata-antifašista, jer su u četrdesetak konc-logora na teritoriji NDH, od kojih je najpoznatiji Jasenovac, služili kao stražari, komandanti i dželati.

Istoričar Karl Savić citira izvještaj agencije AP u kome se kaže da je "katolički sveštenik iz Petrićevca predvodio hrvatske fašiste, naoružane sjekirama i noževima, u obližnje selo Drakulić, gdje su 7. februara 1942. ubili 2.300 Srba."

Prošlo je 60 godina, a svijet još uvijek malo zna o događanjima u Hrvatskoj u Drugom svjetskom ratu. U to vrijeme Vatikan ne samo da nije digao glas protiv brojnih zločina, nego nikada nije izrazio žaljenje za prolivenu krv brojnih pravoslavaca, kao što je učinio u slučaju jevrejskih žrtava. To nije učinio zato jer svijet to nikad nije tražio.

Ne može se oteti utisku da se Vatikan potajno radovao desetkovanju "konkurentskih" pravoslavaca. Stepinac, koji je fotografisan za vrijeme blagosiljanja ustaša prije njihovog odlaska u novu bitku ili krvoproliće, podijelio je "dobru vijest" sa papom Pijem Dvanaestim, obavijestivši ga u maju 1944. o prisilnim pokrštavanjima 244.000 pravoslavaca. Ko zna, možda je papa u slobodno vrijeme slušao Radio Bi-Bi-Si koji je 16. februara 1942. emitovao vijest: "Pravoslavce nasilno preobraćaju u katolicizam, a nismo čuli da je nadbiskup zbog toga protestovao. Umjesto toga, saznaje se da učestvuje u nacističkim i fašističkim paradama".

U izdanju od 5. jula 1994. godine, tekst u "Vašington tajmsu" pokušao je da pruži odgovor na pitanje zbog čega svjetska javnost tako malo zna o ulozi Hrvatske u Drugom svjetskom ratu, i zašto se tako malo govori o Jasenovcu: "Strašni detalji mučenja i ubijanja godinama su bila tabu tema. Iako su dokumenta i iskazi svjedoka u početku bili ignorisani, a zatim misteriozno uklonjeni iz arhiva, izgleda da široka međunarodna zavjera u koju su bili uključeni Tito, UN, neki zvaničnici Vatikana pa čak i pojedine jevrejske organizacije, nastoje da jasenovačku priču izbrišu zauvijek."

Izvinjenje

Katolička crkva najveće izvinjenje zbog Drugog svjetskog rata duguje Srbima, a ne Jevrejima. Ako već papa Pije Dvanaesti nije uložio nijedan protest zbog pogroma Jevreja, da ne bi doveo u opasnost milione katolika, šta ga je sprečavalo da ukaže na zvjerstva koja su se događala pod ustaškim režimom u Hrvatskoj, nad kojima su se zgražavali čak i njemački i italijanski vojnici, koji su u više navrata štitili Srbe od ustaša? I kakav bi bio rizik papinog protesta u odnosu na katoličke vjernike u Hrvatskoj?

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.