Zapisi iz Arhiva Republike Srpske (53): Školska 1944/45. u petrovačkom srezu (I)

Zgrada Narodne osnovne škole u Skakavcu je podignuta 1939. godine i zbog nedostatka učitelja dugo nije radila

Po završetku 7. neprijateljske ofanzive na oslobođenim dijelovima petrovačkog sreza počele su pripreme za otvaranje narodnih osnovnih škola. Školske zgrade su uglavnom bile uništene ili oštećene.

U njihovoj obnovi učestvovali su i sami građani, svako prema mogućnostima, trudodanima, novcem ili građevinskim materijalom. Djeca su bila slabo opremljena učilima i pisaćim priborom. Većina škola nije imala ni bukvar.

Nedostatak učitelja

Đaci su učili čitati iz partizanskih novina, letaka i starih čitanki. Djeca su bila zdrava, poneko je imalo svrab. Najveći problem u organizovanju školstva predstavljao je nedostatak učitelja.

U školu su se upisivala djeca uzrasta od osam do deset godina, dok su djeca uzrasta od 11 do 14 godina pohađala analfabetske tečajeve. Škola je trajala tri stepena, a svaki stepen po šest mjeseci.

Školske 1944/45. godine u petrovačkom srezu su radile škole u Skakavcu, Smoljani, Bukovači, Risovcu, Suvaji, Petrovcu i Bjelaju.

Zgrada Narodne osnovne škole u Skakavcu je podignuta 1939. godine i zbog nedostatka učitelja dugo nije radila. Nastava je otpočela početkom oktobra 1944. godine u neoštećenoj, ali oskudno namještenoj državnoj zgradi.

Klupe, stolice i peći narod je sam nabavio. Prave table nisu imali, već su pisali na dasci tamne boje. Đaci su bili jako siromašni.

Uslovi u školi

Nastavu je pohađalo od 40 do 60 učenika. Školske prostorije su čistili sami učenici. U školi je radio učitelj Muhamed (Husein) Puzić, rođen 1900. u Tešnju. Završio je 1922. godine Učiteljsku školu u Mostaru, gdje je 1928. godine položio i državni ispit. U toku rata je bio domobranski oficir, a u NOV je stupio 1. januara 1944. godine.

Zbog bolesti, nije pokazao dobre rezultate u radu s djecom. Nadzirao je analfabetske tečajeve u Bravskom Vagancu i Bukovači. Marta 1945. godine u Skakavcu je bilo 75 tečajaca. Tečajeve su vodili Vlado Marjanović i Drago Stupar.

Škola u Smoljani

Nastava u Narodnoj osnovnoj školi u Smoljani počela je 23. novembra 1944. godine u oštećenoj školskoj zgradi. U istoj zgradi su bile kancelarije Opštinskog NOO, Dom kulture USAOJ-a i opštinska kuhinja sa magacinom.

Nastava se odvijala u jednoj prostoriji. Prozori su bili obloženi papirom, pa je prostorija bila tamna i teško se provjetravala. Imala je 23 klupe i tablu. U školu je upisano 85 đaka, te je formirano odjeljenje prvog stepena sa 43 i kombinovano odjeljenje prvog i drugog stepena sa 42 đaka. Februara 1945. godine školu su pohađala 103 đaka.

Učitelj Vasilije Miterko, rođen 1895. godine u Berkasovu kod Šida, završio je 1914. godine Učiteljsku školu u Zagrebu. Do stupanja u NOB, 20. septembra 1944. godine, bio je domobranski kapetan.

Škola u Bukovači

Krajem 1944. godine analfabetski tečaj za djecu od sedam do dvanaest godina u Krnjoj Jeli vodio je David Mrđa, a u Janjilima Jovanka Solomun, dok je tečaj za odrasle u Smoljani vodio Nikola Miterko. Ove tečajeve završila su 122 polaznika.

Narodna osnovna škola u Bukovači je otvorena 24. novembra 1944. godine. Imala je svega jednu učionicu, površine 72 kvadrata. Pri otvaranju je upisano 78 đaka, a kad se njihov broj popeo na 140, formirana su dva odjeljenja. Februara 1945. godine u odjeljenju prvog stepena bilo je 165, a u drugom 52 učenika. Već narednog mjeseca škola je imala 231 đaka.

(Nastaviće se)

Pripremila: Verica Josipović, načelnik Odjeljenja za sređivanje i obradu arhivske građe u Arhivu Republike Srpske

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.