“Istorija srpske književnosti” u savremenom izdanju: Kulturni spomenik jednog naroda
BANjALUKA - U zajedničkom izdanju Narodne i univerzitetske biblioteke Republike Srpske i Centra za srpske studije, u okviru biblioteke “Srpski pregled”, objavljeno je savremeno izdanje knjige “Istorija srpske književnosti”, profesora, pisca i publiciste Stojana Novakovića.
Ovo kapitalno djelo i jedna od najvažnijih teoretskih knjiga srpske književnosti prvi put je objavljeno 1867. godine. To je bila prva knjiga takve vrste koju je na srpskom jeziku napisao jedan srpski autor, tada profesor Prve beogradske gimnazije. Četiri godine docnije, pojavilo se iz temelja prerađeno, praktično novo izdanje ove književnoistorijske sinteze. Iako je prošlo više od 150 godina od štampanja prvog izdanja ovog djela velike važnosti, a prošle godine se navršilo isto toliko godina od publikovanja izdanja iz 1871. godine, “Istorija srpske književnosti” nije bila nikad preštampana, usljed čega je doslovno bila nedostupna čitaocima, predstavljajući izuzetnu rijetkost u bibliotekama na čitavom srpskom jezičkom i duhovnom području.
Uređivački odbor “Centra za srpske studije” u sastavu Ranko Popović, Jovan Pejčić i Duško Pevulja donio je odluku da povodom 150 godina od izlaska drugog izdanja ove knjige priredi savremeno izdanje, kako bi ispravio istorijsku i bibliografsku nepravdu prema Novakoviću i omogućio čitaocima da steknu dostupan uvid u značaj ovog djela, koji po riječima profesora Duška Pevulje, koji je priredio novo izdanje za štampu, nikad nije bila doštampana iz jednostavnog razloga.
- Na pitanje zašto Novakovićeva knjiga nije preštampavana, nije teško odgovoriti. U jugoslovenskom periodu srpske naučne i kulturne istorije, a naročito u drugoj polovini dvadesetog vijeka, modelovana je književnoistorijska svijest srpskog naroda koja nije imala uporište u njenoj književnoistorijskoj tradiciji, niti u stavovima najistaknutijih proučavalaca srpske književnosti, među kojima Novakoviću pripada jedno od prvih mjesta. Novakovićeva istorija nije mogla da potvrdi predstavu o srpskoj književnoj prošlosti koju je oblikovala, da navedemo samo jedan ilustrativan primjer, poznata edicija “Srpska književnost u sto knjiga”. Prema toj ediciji, srpska književnost je prezentovana nepotpuno, suprotno određenju njenog korpusa koju pruža Novakovićeva “Istorija”- kaže Pevulja za “Glas Srpske”.
Da bude zanimljivije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva iz Beograda 2002. godine je započeo sa štampanjem “Izabranih dela Stojana Novakovića” u planiranih šesnaest tomova. Prema priređivačkom konceptu, u desetoj knjizi trebalo je da se pojave Novakovićeve knjige posvećene istoriji srpske književnosti. Ni taj, niti još nekoliko tomova ovih izabranih djela, do danas nisu objavljeni, što je bio dodatni motiv za priređivanje ovog izdanja.
- Zašto smo se opredijelili za drugo izdanje knjige? Razlozi su jednostavni. U odnosu na prvo izdanje iz 1867. godine, ova knjiga, prema riječima autora, predstavlja prerađeno, praktično iznova napisano djelo. Gotovo jedna trećina “Istorija srpske književnosti” iz 1867. godine ne pripada književnoj istoriji, kao posebnom vidu proučavanja književnosti. Drugo izdanje, koje predajemo čitaocima, reprezentativno je za književnoistorijski rad ovoga polihistora - jasan je Pevulja.
Obje Novakovićeve književnoistorijske sinteze nastale su na početku naučne karijere, što je ovoj knjizi, po Pevuljinim riječima, dalo određene slabosti, ali značaj prvine niko ne može osporiti.
- Istorijom srpske književnosti on se nastavio baviti i u zrelijim godinama, ali za djela iz ove oblasti, zauzet drugim poslovima, pored ostalih i državničkim i diplomatskim, nije imao vremena. Uprkos svim slabostima koje sadrži, ova knjiga u genezi razvoja žanra, zauzima mjesto počasne prvine. Ova knjiga je danas svjedočanstvo o razvoju srpske književne istorije, potvrda o izuzetnom pregnuću jednog mladog naučnika na početku karijere, te kulturni spomenik srpskog naroda - zaključuje Pevulja.
Nažalost, izlazak ove knjige, zbog pandemijske situacije, nije popraćen adekvatnom promocijom, što će se, po najavama oba izdavača, ispraviti do kraja godine, sa nekoliko odgovarajućih predstavljanja širom srpskog duhovnog prostora.
Promjene
Ovo djelo, u svom obnovljenom izdanju, pravopisno je osavremenjeno, pri čemu nisu vršene intervencije koje bi izmijenile specifični stil autora. Kako bi i Novakovića i njegovu književnoistorijsku koncepciju predstavili savremenim čitaocima, priređivači su u “Dodacima” načinili bibliografski izbor njegovih knjiga i radova, te novu verziju opremili studijom o njegovom književnoistorijskom radu.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
