Gojko Božović, književnik, za “Glas”: Poezija glas razlika kojih je danas sve manje

Kazao je to za “Glas Srpske” književnik, osnivač i glavni urednik izdavačke kuće “Arhipelag” Gojko Božović govoreći o poeziji povodom Svjetskog dana poezije koji se obilježava danas. Istim povodom Božović gostuje večeras od 19 časova u Narodnoj i univerzitetskoj biblioteci RS u Banjaluci, gdje će kroz razgovor s književnicom Tanjom Stupar Trifunović govoriti o poeziji, te o pjesničkoj ediciji “Element” izdavačke kuće “Arhipelag”.

- Poezija je način na koji najviše ostajem u miru sa sobom. Način da budemo sabrani i usredsređeni. Uz pomoć nje osluškujem jezik koji pišem i kojim govorim i to u svim njegovim slojevima, od najstarijih za koje znam do onih koji se javljaju u današnjem danu, od reči koje poezija obnavlja u mom sluhu do najnovijih reči koje tek ulaze u poeziju - rekao je on.

Kako je kazao poezija je trenutak u kome svi jezički slojevi u istom trenutku postoje u sluhu čitaoca.

- Ali ona nije samo jezik, već i slikovnost, i mišljenje, i emocije. Moj pogled na svet i moje razumevanje sveta bili bi potpuno drugačiji bez poezije. Ali ne samo bez pisanja već i bez čitanja poezije. Poezija je danas marginalizovana, za nju nema dovoljno javnog prostora, ni dovoljno sluha. Očigledne su posledice: u javnom prostoru slabi osećanje jezika, kao što slabi i prodornost mišljenja, moć imaginacije i izoštrenost slika - istakao je Božović.

Govoreći o savremenoj poeziji naglasio je da je ovo specifičan trenutak u istoriji poezije. Prema njegovim riječima, poezija vjerovatno nikad nije bila manje javno vidljiva i manje javno uticajna.

- Ona je sada u okolnostima velike tišine. Duh vremena se temeljno razlikuje od duha poezije koji podrazumeva stišanost, niskoretoričnost, promišljenost i jezičku osetljivost. Koliko god te okolnosti bile neobične i nenaklonjene poeziji, ona je u njima oblikovala i jednu naročitu dimenziju - rekao je Božović.

Prema njegovim riječima, potisnuta u javnosti, poezija ne mora da pravi nikakve kompromise u tematskom ili poetičkom pogledu, što vidimo da je problem nekih drugih, javnosti okrenutijih književnih žanrova.

- Na taj način ostaje polje slobode, što je danas najređe, i polje poetičke i ukupne književne modernizacije. Čitam mnogo pesnika različitih generacija, poetika, jezika na kojima pišu, kultura kojima pripadaju, pogleda na svet i očekivanja od književnosti - ispričao je on.

Objasnio je da poezija i jeste glas razlika, što je važno pogotovo danas kada je razlika sve manje u javnom prostoru i kada se razlike u mišljenju, pa i u književnosti, sve češće smatraju i politički nekorektnim i neprihvatljivim.

- Svet postaje haotična zbirka monolita i monologa. Poezija je sve nasuprot tome. Ona je višeglasna tvorevina u kojoj se osluškuju glasovi svih mogućih razlika i u tim razlikama se prepoznaju potrebne i dragocene nijanse, a ne opasnosti - naveo je Božović.

Za naš list je pričao o pjesnicima koje čita pa je izdvojio Rajnera Mariju Rilkea, Konstantina Kafavija i Zbignjeva Herberta.

- Onda za njima moćne pesničke glasove od Jorgosa Seferisa do Adama Zagajevskog, od Dereka Volkota do Tomasa Venclove, od Josifa Brodskog do Česlava Miloša, od Adonisa do Čarlsa Simića, od Mahmuda Derviša do Šejmusa Hinija, od Janisa Ricosa do Tomaža Šalamuna, od Nikite Staneskua do Tadeuša Ruževiča, od Fernanda Pesoe do Hansa Magnusa Encensbergera. Kada bih nabrojao sve velike moderne svetske pesnike koje rado čitam, to ne bi bila antologija nego obimna panorama - dodao je on.

Naglasio je da u srpskoj poeziji čita i klasike i savremenike i ljude koji mu prethode, ali i prijatelje i savremenike.

- Od Vaska Pope do Stevana Raičkovića, od Miodraga Pavlovića do Ivana V. Lalića, od Jovana Hristića do Borislava Radovića, od Aleksandra Ristovića do Branislava Petrovića, od Milovana Danojlića do Raše Livade, Novice Tadića do Vojislava Despotova, od Ljubomira Simovića do Slobodana Zubanovića, od Jelene Lengold do Tanje Stupar Trifunović, od Lasla Blaškovića do Bojana Vasića, od Ane Ristović do Živorada Nedeljkovića, od Tomislava Marinkovića do Milana Đorđevića, da pomenem samo neke koje sam različitim povodima i iz čistog zadovoljstva čitao u novije vreme - zaključio je Božović.

“Element” 

Božović je istakao da je “Arhipelag” u toku 2022. objavio čitavu biblioteku poezije.

- Čak 11 novih knjiga pesama objavljeno je u “Arhipelagovoj” pesničkoj ediciji “Element”. Zajedno s knjigom pesničke autopoetike Vaska Pope “Kalem” i sa izabranim pesmama Čarlsa Simića “Izabrane pesme: 1962-2022”, to je uzbudljiva, raznovrsna i inspirativna slika savremene poezije u njenim različitim poetičkim, tematskim i generacijskim izrazima - rekao je on i naglasio da, objavljujući pjesničku ediciju “Element”, “Arhipelag” nastoji da pokaže jezičke, poetičke i saznajne prodore savremene poezije, njen visok standard i obilje neuporedivih pjesničkih glasova.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.