Conja i Kolja: Važno je zvati se Pejaković

Poljaci brojčano u evropskom kontekstu nipošto nisu malobrojan narod, ali jedan od najvažnijih poljskih pisaca, Vitold Gombrovič, tvrdi da se Poljaci samodoživljavaju kao mali narod što se vidi i iz pretjeranog ponosa zbog činjenice da su, primjera radi, Šopen i Kopernik - Poljaci, dok je, recimo, Italijanima sasvim normalno i prirodno da je Dante Italijan, kao i Englezima da je Šekspir Englez.

U današnjoj Federaciji BiH Travnik je kantonalni centar, no u SFRJ vjerovatno nije spadao ni među pedeset najvećih gradova. Travničani su se, međutim, ponosili ne samo Ivom Andrićem, nego i Ćirom Blaževićem, Seidom Memićem Vajtom, a osamdesetih godina prošlog vijeka možda i ponajviše glumcem - Josipom Pejaković. U njegovom rodnom Travniku, Josipa niko ne zove Josip; Josip je jednostavno - Conja.

Miješano meso

Jedna od tajni Pejakovićeve ondašnje popularnosti bila je megauspješna monodrama “On meni nema Bosne”. Tekst koji je Pejaković napisao 1975. se u kasnijim godinama pretvorio u amblematičan “probosanski” manifest.

Etničkim porijeklom, Josip Pejaković je Hrvat. Jedan drugi Pejaković, dosta mlađi, takođe glumac i pisac, Srbin je i zove se Nikola. U Banjaluci, u njegovom zavičaju, i njega svi zovu nadimkom - Kolja.

Angažman Josipa Pejakovića u Savezu reformskih snaga Ante Markovića često je tumačen kao naivnost. Potpis podrške Nikole Pejakovića Aleksandru Vučiću i Srpskoj naprednoj stranci samo su rijetki najdobronamjerniji “fakturisali” kao naivnost. Ogromna većina je tvrdila da se Kolja ili “prodao” odnosno da je prirodno da se on kao “nacoš” priklonio “diktatoru”. Prije više od deset godina, upravo u ovim novinama, Nikola Pejaković je napisao tekst “Miješano meso” zbog koga se na njega digla kuka i motika. Bilo je u tom tekstu problematičnih mjesta, ali to što je Pejaković rekao o miješanim brakovima je čista kamilica u poređenju sa nekim uglednim bošnjačkim publicistima. Svi, međutim, zaboravljaju da je Pejaković nekoliko dana kasnije uradio nešto što na ovim prostorima ni dugo prije ni dugo poslije toga nije uradio - iskreno se izvinio. I ne samo to, zbog ljudi koji su ga optužili da ih je svojim tekstom povrijedio, odustao je od daljeg pisanja dotad redovne kolumne. Onomad sam u svojoj tada redovnoj kolumni u “Oslobođenju” napisao da “ima nečeg dirljivog, onako lajt-raskoljnikovljevskog, u javnom kajanju Nikole Pejakovića”, dodavši da je dokaz njegove iskrenosti odustajanje od kolumnistike u “Glasu Srpske”. Usput, meni se, recimo, nije dalo da sam odustanem od kolumnistike u “Oslobođenju” pošto sam zbog prevelikog grijeha, pjevanja u kafani sa slavnim režiserom i čuvenim piscem, brzo i efikasno odstranjen, ali to nije tema naše emisije.

Kost i koža

Posljednjih godina Nikola Pejaković je u fokusu bio ponajprije zbog serija “Meso” i “Kosti”. Nikad prije ove dvije serije, a naročito prije “Kostiju”, nije se Banjaluka toliko suvereno pokazala u svijetu narativne umjetnosti, kraće rečeno - u priči. Daleko od toga da Banjaluka nije bila važan grad, da nije u slikarstvu, muzici pa i književnosti imala važne stvaraoce, ali u kontekstu jugoslovenskom bila je jedan od valjda i dvadesetak gradova sa stotinak hiljada stanovnika bez previše prepoznatljivog identiteta. Kako je po opštem mišljenju “Meso” bila dobra serija, ali su “Kosti” bile vidno bolje, tako su se stvorila velika očekivanja od posljednje, treće po redu, serije u (neformalnoj) trilogiji, serije pod naslovom “Koža”. Prve epizode prikazane su proteklog vikenda. Znam neke fanove “Mesa” i “Kostiju” koji su priželjkivali da im se “Koža” ne dopadne, a upravo zbog Pejakovićevog potpisa na spisku onih koji podržavaju Aleksandra Vučića i Srpsku naprednu stranku. Nije to više, međutim, samo potpis. Kao ubjedljivo najpoznatiji umjetnik iz Republike Srpske u Srbiji, Nikola Pejaković je postao i simbol onih “desetina hiljada Bosančuga” koji su, ako bismo se lagali, “presudno promijenili izbornu volju Beograđana”. Ispostavilo se, međutim, da im se želja nije ispunila. Odmahuju glavom, smišljaju ograde od scenariste i glavnog glumca, ali priznaju: Sve druge domaće serije koje se trenutno prikazuju nisu ni do koljena Pejakovićevoj i Hajdukovićevoj “Koži”. I razmišljam kako, eto, Amerikancima nije jasno da dva košarkaša s prezimenom Bogdanović nisu sunarodnici, nego da je jedan Srbin, a drugi Hrvat, ali da znaju da je to ipak slično pa to valjda važi i za dvojicu glumaca i pisaca Pejakovića.

On meni nema Srpske

Česte su analogije između Bosne i Hercegovine i Jugoslavije. U Sarajevu te analogije obično izazivaju bijes. Pokojni Ivo Banac je često varirao ponešto bizarnu ideju da je Jugoslavija bila “vještačka”, dok je Bosna tobože “prirodna” država. Interesantno je, međutim, da su te analogije obično sasvim površne, a postoji jedan element te analogije koji nije nezanimljiv, mada je kontraintuitivan. Naime, kad bismo tražili koji dio Bosne i Hercegovine u poređenju sa SFRJ podsjeća na SR Srbiju, odgovor je jasan: To je Federacija BiH. Kao što je Srbija imala autonomne pokrajine, tako Federacija ima kantone; kao što je Srbija težila centralizaciji savezne države, tako tome u BiH teži Federacija. U toj jednačini, ako apstrahujemo i zanemarimo Sloveniju i Hrvatsku, (jugoslovenska) Bosna podsjeća na Republiku Srpsku. Danas Srpsku pogrdno nazivaju Šumskom, a to vrednosno i suštinski nije pretjerano drukčije od onog starog kvazivica koji Bosanca proglašava rezultatom snošaja medvjeda i bukve. Takođe, kao što je postojala ideja da Bosne i Hercegovine i ne treba biti kao ravnopravne republike, odnosno da ona eventualno treba biti “prazna ljuštura”, pa je ideja poražena angažmanom Rodoljuba Čolaković i Avde Hume, tako i danas mnogi žele da Republike Srpske ili nema ili da se pretvori o pominjanu “praznu ljušturu”. Ono što je za Bosnu onomad na cijelom jugoslovenskom prostoru bio Josip Pejaković, to je za Republiku Srpsku danas na istom tom potezu - Nikola Pejaković. Jasno i lako mogu da ga zamislim kako izvodi monodramu “On meni nema Srpske”.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.