Obrt: Britanija ne vraća strateško ostrvo zbog kog su upropastili živote hiljadama ljudi

Britanski sud je blokirao prenos suvereniteta nad arhipelagom Čagos sa Ujedinjenog Kraljevstva na Mauricijs, uprkos tome što je premijer Kir Starmer već potpisao odgovarajući sporazum.

Velika Britanija je strateši važna ostrva u Indijskom okeanu trebala vratiti Mauricijusu, a zauzvrat bi plaćala 3,4 milijarde funti kao koncesiju za postojanje baze Dijego Garsija na period od 99 godina!

Premijer Kir Starmer je na konferenciji za štampu 22. maja 2025. izjavio da je potpisao sporazum, nazvavši ga „jednim od najznačajnijih doprinosa našoj bezbjednosnoj saradnji sa Sjedinjenim Državama“. Starmer je branio i visoku cijenu dogovora, ističući da je to „sastavni dio korišćenja britanskog uticaja radi očuvanja bezbjednosti kod kuće“. Iako Velika Britanija formalno prenosi suverenitet, najveće ostrvo u arhipelagu — Dijego Garsija — ostaje pod zakupom na 99 godina.

Britanija je izdvojila Čagos iz svoje kolonije Mauricijus 1965. godine, tri godine prije nego što je ovo ostrvo dobilo nezavisnost. Na Čagosu je stvorila tzv. Britansku teritoriju u Indijskom okeanu (BIOT), što je u suprotnosti sa rezolucijama UN-a o dekolonizaciji.

Zatim su u potpunosti iseljavale stanovnike Čagosa – obmanjujući, pritiskajući i u nekim slučajevima bukvalno nasilno ukrcavajući ih na brodove. Nekoliko hiljada ljudi je protjerano, uglavnom na Mauricijus i Sejšele, gdje su živjeli u velikom siromaštvu, često bez pravne ili socijalne zaštite. Vrhunac cinizma bio je taj da su im kasnije osporavali mogućnost povratka jer su ih prikazivali kao "privremene radnike", a ne kao autohtonu populaciju.

Međunarodni sud pravde (ICJ) je 2019. donio savjetodavno mišljenje da je britanska uprava nad Čagosom nezakonita i da ostrva moraju biti vraćena Mauricijusu. Generalna skupština UN je podržala to mišljenje velikom većinom glasova.

Na atolu Dijego Garsija se nalazi važna američka vojna baza, ključna za operacije u Indijskom okeanu. Ovo mjesto se nalazi približno na sredini između Afrike, Bliskog Istoka i jugoistočne Azije, što omogućava kontrolu ključnih morskih puteva, uključujući rute nafte iz Persijskog zaliva ka Aziji i trgovinske pravce između Istoka i Zapada.

Onaj ko kontroliše Čagos, može brzo reagovati ili izvršiti nadzor nad velikim delom svetskog saobraćaja. Tamo su razmješteni strateški bombarderi američke avijacije B-2A Spirit. 

Ostrva Čagos su predmet međunarodnog spora decenijama. Američka baza je bila aktulena prethodnih mjeseci u kontekstu mogućeg sukoba sa Iranom i Hutima. Tom prilikom je američka strateška avijacija stigla na ostrvo.

Prenos teritorije mogao je ograničiti pristup SAD toj bazi, što je izazvalo zabrinutost u bezbjednosnim krugovima. U Britaniji je opoziciona Konzervativna stranka kritikovala Laburističkog premijera Kira Starmera zbog ovoga, tvrdeći da je Mauricijus saveznik Kine. Tako se ova zemlja najčešće i naziva u britanskim medijima. Međunarodni sud pravde naredio je Velikoj Britaniji da preda kontrolu nad arhipelagom Čagos državi Mauricijus. Na taj način se od nje traži da „kompletira dekolonizaciju teritorije, uzimajući u obzir pravo stanovnika na samoopredjeljenje“.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i X nalogu.