RECENZIJA “Koža” (2024): Ljudi u srcu bajke

Osim što je finalna “Koža” je i apsolutno najbolji dio pripovijesti o jednom gradu i njegovim ljudima, koji žive pod traumom dugom tri decenije, satkanom od posljedica rata, agresivne pohlepe, propale tranzicije socijalizma u kapitalizam, bezobzirnog bogatstva jednih, mučne borbe za egzistenciju drugih i društvenog razočarenja.

Koljina priča, iako inspirisana klasičnim bajkama, sa čijim citatima počinje svaka epizoda “Kože”, nije bajka sa srećnim krajem i pozitivnom porukom koje čitamo u dječjim knjigama. Njegova bajka više je nalik izvornim verzijama Hansa Andersona ili braće Grim, alegorijskim pričama punim nasilja, krvi i mraka, nakon čijeg čitanja ostaje gorak ukus od njihovog bolnog nauka. Sporijeg tempa, sa dugim uvodom, razradom i eksplodirajućim krajem “Koža” po prvi put ostavlja sve slabosti u drugom, dok ističe prednosti u prvom planu, pokazujući da je autorska ekipa preboljela dječije bolesti pionirskih produkcija na svom terenu.

Serija počinje izlaskom glavnog junaka Slobodana Miloševića (Pejaković), imena simboličnog na mnogo načina,  iz zatvora u Hagu u kojem je proveo duži niz godina zbog prodaje narkotika, dok su tokom tog prisilnog odsustva njegovi roditelji nestali u ratnom Sarajevu. Nekadašnji gradski šarmer, urbani tip i rok gitarista sada je ostarjeli robijaš, bivši narkoman, čovjek bez dokumenata, zaboravljen od svih i neprilagođen novom vremenu, dodatno stigmatizovan čudnovatim flekama na koži stečenim tokom robije. Njegov spori povratak u Banjaluku postaje katalizator burnih događaja u koji su upleteni njegova bivša ljubav Dragana (Nataša Ninković), njen suprug mafijaš i biznismen Gojko Šljivar (Ljubomir Bandović), direktor policije Žarko (Jovo Maksić), brat Slobodanovog najboljeg prijatelja, njegov half iz narkomanskih dana Kit (Ljubiša Savanović) i drugi akteri njegove prošlosti, poput komšije Boška (Slobodan Ninković) ili tetke Natalije (Vesna Trivalić). Kada katalizator izazove reakciju ona počinje da ključa, dok ne dođe do eksplozije neraščišćenih računa, potiskivanih istina i osvete.

Odlično uhvaćena atmosfera sredine, koja se vrti u začaranom krugu, poslijeratnog haosa, sprege kriminala i politike te razorenih društvenih i ličnih vrijednosti bez većih problema drži pažnju gledaoca, a kada se u nju ubace britke rečenice prožete humorom, cinične opservacije o stanju društva, prepoznatljive lokalizovane vizuelne i kulturne reference te nadahnute glumačke bravure, ona s lakoćom odskače korak dalje pretvarajući “Kožu” u nešto prepoznatljivo domaće, a ipak univerzalno razumljivo.

U “Mesu” se mogao naslutiti rasan potencijal trilogije, “Kosti” su ga udarile bolno poput Kostinog čekića po našim mozgovima, dok je “Koža” odlučila da potencijal pretvori u ubjedljiv rezultat, skidajući kletvu sa usuda zvanog kinematografska cjelina. Uhodana autorska ekipa na čelu sa Hajdukovićem, izvukla je maksimum iz Koljinog prepoznatljivog autorskog rukopisa, znajući da je prednost njegove pripovijesti u upečatljivosti glavnih karaktera, naglašenoj emocionalnosti, mračnom humoru i osjećaju za pomjerenost naših života u nenormalnim uslovima, dok su određene nedorečenosti u razradi priče (prije svega u forsiranju flešbek momenata) ili sklonosti prema duhovnim alegorijama, ovaj put ili vješto maskirane ili potisnute u pozadinu radnje.

Autorsko sazrijevanje Hajdukovića kao režisera, sklonog forsiranju ogoljene vizuelne poetike i slobodne glumačke igre, ovdje je uočljivo i predstavljeno u vidu autora, koji je naučio zanat na teži način na sopstvenim greškama. Pomirivši talenat i iskustvo te držeći sve rukavce Koljine kompleksne priče čvrsto u rukama, dok mu njegova autorska ekipa od glumaca, kompozitora, scenografa do kamermana i montažera ubjedljivo asistira, Hajduković sigurno vodi seriju do katarzičnog finala koje bez lažne skromnosti spada među najupečatljivije scene u postratnoj regionalnog kinematografiji. Minimalistički postavljen tekst o zločinu i kazni, snimljen sa dva vrsna glumca pred kamerom, Admirom Glamočakom i Pejakovićem, koji briljiraju u međusobnoj igri, ostavljajući publiku u emocionalnom raspadu, čiji rasplet stiže u maestralnom epilogu, u kojem se Slobodan napokon slobodan vraća tamo odakle je i stigao - u ništavilo.

“Koža” je ostvarenje koje je hrabro odlučilo da napokon izađe iz sjene provincijalnog autsajdera i da postavi sopstvena pravila igre, jasno pokazujući da u svim velikim istorijskim i društvenim događajima srce velike priče, ipak, ostaju mali ljudi, poput Slobodana ili bilo koga od nas.

Ocjena: 5

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.