Najbolji filmovi o terorističkom napadu 11. septembra: Fikcija protiv realnosti i straha

Nakon početnog šoka, Holivud je brzo reagovao, kroz seriju filmova, na početku naglašenog patriotskog kursa, ali kako je vrijeme odmicalo i sve prisutnije radikalnije kritičke oštrice, usmjerene na uzroke i posljedice, koji je ovaj događaj izazvao u američkom društvu. Dvogodišnji period nakon 11. septembra, bilo je doba u kojem je film kao medij bio definisan po patriotizmu, uz istaknutu averziju prema slikama nasilja i uništenja. Slike masovnog razaranja u kojima su devedesete uživale (npr. “Dan nezavisnosti”, “Armagedon” i sl.) nestale su gotovo preko noći. Ratni filmovi izvan patriotskog kursa nisu odstojali, a većina ponude u bioskopu naginjala je fantaziji i porodičnim komedijama, dok su “sumnjivi” filmovi bili ignorisani. To je bilo uočljivo, sve dok Stiven Spilberg nije započeo vizuelnu asocijaciju na 11. septembar, kroz kodifikovane slike razaranja iz svog spektakla “Rat svjetova” (2005). Scene realnog masovnog uništenja iz medijskog pejzaža nestale su zbog vela straha, kako je to naveo Spilberg.

- Tumačenje “Rata svjetova”, kao odgovor na tragediju Njujorka, dogodila su se u vrijeme neizvjesnosti. Živimo pod velom straha pod kojim nismo živjeli prije 11. septembra. Došlo je do emocionalne promjene u ovoj zemlji, koja nije išla u dobrom pravcu kada su u pitanju život i umjetnost - rekao je on. Holivud je od svog osnivanja imao ogromnu društveno-kulturološku moć, koja je često korišćena od strane tzv. duboke države kao udarna pesnica u marketinškom postavljanju SAD kao globalne sile, ali je konstantno imao autore, koji su kroz filmsku umjetnost preispitivali američko igranje svjetskog policajca i ozbiljne posljedice tih geopolitičkih igara, koje su se kao bumerang vraćale na tlo Amerike. Sudar ovih struja, one koju podržava država i one koja preispituje njene postupke, često je izbacivao filmove u oštrom političko-ideološkom kontrastu. Ipak, druga filmska struja nakon događaja 11. septembra, prije svega zbog zloglasnog “patriotskog akta”, često je znala biti isječena tihim cenzorskim zabranama, dok pritisak državne desnice i masovna patriotska histerija nije počela popuštati pod činjenicama, koje su sve otvorenije govorile da stvari nikad nisu crno-bijele, pa čak kada je u pitanju najveći teroristički napad u istoriji SAD. U proteklih 20 godina snimljeno je više od 50 igranih i dokumentarnih filmova, na određeni način vezanih za ovu tematiku. “Glas Srpske” izabrao je pet igranih ostvarenja, koji su po našem mišljenju umjetnički kvalitetno obradili događaje iz Njujorka, na način dostojan tragedije, koja je direktno u smrt poslala preko 3.000 ljudi u zgradama centra, a indirektno posijala smrt i razaranje širom planete, promjeniviši zauvijek moderni svijet.

“Svjetski trgovinski centar”

Dramski film o katastrofi iz 2006. o napadu iz 2001. u kojem glume Nikolas Kejdž i Majkl Pena kao policajci lučke uprave koji su ušli u kule koje se urušavaju, te Marija Belo i Megi Džilenhol, kao njihove supruge. Iako težak za gledanje, film, prema scenariju Andre Berlofa, dirljivo je priznanje preživjelima i žrtvama nacionalne tragedije režiran od strane Olivera Stouna. On prilično provokativan režiser prema američkoj politici, ali je “Svjetski trgovinski centar” iznenađujuće ličan i dirljiv film o 11. septembru iz perspektive dvojice spasilaca, koji su preživjeli tragediju. Stoun podriva istinitu priču o hrabrim policajcima zarobljenim u ruševinama, sa emotivnim prizorima njihovih žena kako brinu za njih ali melodramski pristup uglavnom je odbio publiku.

“Junajted 93”

Jedan od boljih filmova na ovu temu ne bavi se direktno udarom u dvije kule, već avionom na letu 93, koji je trebalo da udari u zgradu Kapitola, ali pobuna putnika spriječila je plan terorista i srušila letjelicu na zemlju, bez preživjelih. Ovaj čin kolektivnog herojstva, bio je idealan da ukaže na ljudsku otpornost pred terorizmom, spakovano u klaustrofobično napet triler. Britanski reditelj Pol Gringras namjerno se opredijelio za nepoznate glumce pa čak i neke od stvarnih kontrolora saobraćaja, koji su bili uključeni u događaje 11. septembra, kao glumce za napetu dramu u realnom vremenu koja hoda hoda tankom oštricom između dokumentarnog i fikcije. Postoje kontroverze u pogledu istorijske tačnosti, ali film je pokupio sjajne kritike i nominovan je za Oskara za najbolju režiju i montažu.

“Reign Over Me”

Ovaj film pisca i režisera Majka Bendera iz 2007. godine jedna je od rijetkih dramskih uloga za komičara Adama Sandlera, koji glumi fiktivnog čovjeka koji je izgubio porodicu u napadima 11. septembra i koji potiskuje tugu godinama koje dolaze.

Kad naleti na svog starog cimera sa fakulteta, kojeg glumi Don Čindl, njih dvojica ponovo obnavljaju svoje prijateljstvo i pomažu jedan drugom u ozdravljenju. To je bolan i duhovit film o traumi i tuzi, daleko uvjerljiviji i emocionalniji od nekih izvikanijih filmova, koji su se bavili ovim događajima.

“Zero Dark Thirty”

Jedan od retkih filmova povezanih sa 11. septembrom koji je uspio da postigne uspjeh na bioskopskim blagajnama i priznanje kritičara u isto vrijeme. Film počinje snimcima napada na Njujork, a završava finalom lova na Osamu Bin Ladena. Skoro tri sata, metodično i brutalno, Ketrin Biglou, dobitnice Oskara, vodi svoju junakinju Maju, koja se iz američkog patriote pretvara u američkog fanatika, koja na svom putu do ubistva vođe Al Kaide žrtvuje doslovno sve.

Od prijatelja preko saveznika do svog života, a kada ostvari svoj cilj, više nikom nije stalo do toga, uključujući i nju samu, dok se nakon obavljanja zadatka vraća u drugu zemlju koju je napustila nakon napada.

“Worth”

Najnoviji film sa ovom tematikom jeste elegantna i upečatljiva drama režiserke Sare Kolanđelo iz ove godine, o pravnim borbama kako bi se preživjeli iz napada i rodbina stradalih, motivisali da se prijave za državnu reparaciju. Advokat i profesor Ken Fejnberg u brilijantnom tumačenju Majkla Kitona, postavlja učenicima klasično egzistencijalno pitanje “Koliko vrijedi život”? Kolanđelo vješto gura priču i njene aktere, na viši nivo ističući u prvi plan osobe, koje su najviše stradale, a dobile najmanje priznanja, kao poluzaboravljeni podsjetnici na najveći poraz u modernoj američkoj istoriji nakon Perl Harbura. Sa 20. godišnjicom tragedije ovo je dobro vremenski pogođen i mudar film ispunjen emocijama.

Preokret

Dokumentarni serijal režisera Spajka Lija “Turning Point: 9/11 and the War on Terror” premijerno je prikazan 1. septembra na “Netfliksu”. Ova serija u pet epizoda detaljno istražuje, kako su katastrofalni događaji promijenili životni tok američke nacije od nastanaka Al Kaide preko samog napada u Njujorku do američkog odgovora u Iraku i Avganistanu. Serija uključuje intervjue sa zvaničnicima iz različitih administracija, preživjelim iz napada, bivšim osobljem CIA-e, američkim veteranima, talibanskim vođama, avganistanskim civilima i brojnim drugim ličnostima.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.