Korijen mržnje prema Srbima seže duboko u prošlost: Knjiga “Zašto Jasenovac” promovisana u Srpskoj

Poručeno je to sa promocije knjige “Zašto Jasenovac” autora Marka Ručnova, koja je u četvrtak uveče prvi put promovisana u Republici Srpskoj, u Banskom dvoru u Banjaluci, u organizaciji Javne ustanove Spomen-područje Donja Gradina i Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva (SPKD) “Prosvjeta”. Između ostalog, povod za ovu promociju bio je i 27. januar - Međunarodni dan sjećanja na žrtve holokausta.

Direktorica Spomen-područja Donja Gradina Tanja Tuleković kazala je da je riječ o leksikonu ustaških zločinaca gdje se na 550 strana nalazi 3.526 biografija ustaša sa svim njihovim zločinima i izvorima koji su provjerljivi.

- Knjiga sadrži podatke o direktnim učesnicima u industriji jasenovačkog logora smrti i veoma je značajno da u periodu snažnog istorijskog revizionizma donosimo podatke koji egzaktno sagledavaju i dokazuju obim ustaškog zločina genocida u NDH - rekla je Tulekovićeva.

Rekla je da je jedna od najstrašnijih činjenica da su u masovnim likvidacijama učestvovali i muškarci i žene, obrazovani i neobrazovani, odrasli ljudi, ali i djeca. Ona je navela nekoliko primjera iz knjige.

- U ljeto 1942, za vrijeme ofanzive na Kozari, doktor Drago Keser, koji se spominje u ovoj knjizi, zarobljenicima je vadio oči i nizao ih na đerdane. Ima i primjer dječaka od 16 godina po imenu Perica Jukić. Njegova specijalnost je bila da žrtvama odsijeca prste na kojima je bilo prstenje i to je nosio kao trofej. Taj isti dječak je ostao zabilježen i po tome da je igrao fudbal, a umjesto lopte koristio je glavu logoraša iz Sarajeva, po imenu Bulat. Kad je završio tu gnusnu igru, ustaše su naredile nekom logorašu da tu glavu opere i da je stavi na stolicu. Ustaše su u usta glave stavili cigaretu i svi logoraši su onda morali da prođu ispred tog jezivog prizora. To je samo dio dokaza o bestijalnosti ustaških zlikovaca - navela je Tulekovićeva. Dodala je da su zabilježeni primjeri da su čitave porodice bile u službi ustaške ideologije.

- Navešću primjer ustaše Drage Stipančića, doktora iz Kostajnice, koji je na samom početku rata u krvavom pohodu na dubička sela Čitluk i Strigovu, poveo i svog četrnaestogodišnjeg sina Đuru, koji je učestvovao u klanju sedmoro srpske djece. Taj dječak se do kraja rata veoma izvještio u tom “zanatu” i na taj način iskazivao mržnju prema Srbima. Dok su ustaše bacale Srbe u Unu, njegova nešto starija sestra imala je zadatak da, sjedeći u čamcu, veslom dokrajči nesrećnike koji su još pokazivali znakove života - kazala je Tulekovićeva.

Istoričar Željko Vujadinović, predsjednik SPKD “Prosvjeta”, kazao je da se objašnjenje o korijenu Jasenovca nalazi u spletu istorijskih okolnosti, vjerske netolerancije i ideologije rasne nejednakosti koja se od sredine 19. vijeka pojavila u Evropi, a od kraja istog vijeka zahvatila i dio hrvatske inteligencije.

- Problem vjerske netolerancije datira iz 17. vijeka kada je formirana Kongregacija za propagandu vjere, čiji je primarni cilj bio da širi katoličanstvo prema pravoslavnom prostoru i sve do 20. vijeka, ona je istrajno radila na tome. Sublimacija te aktivnosti bila je početkom 20. vijeka, kada je 1900. godine na Prvom euharsitijskom svehrvatskom katoličkom kongresu došlo do identifikacije katoličanstva i hrvatstva, koji je bio temelj za razvoj ustaškog pokreta. Upravo to je dovelo do dubokog jaza između katoličkog i pravoslavnog življa - pojasnio je Vujadinović.

Slobodan Nagradić iz SPKD “Prosvjeta” rekao je da zlo ima dublji korijen i seže čak do 1054. godine i velike šizme, raskola crkava na Istok i Zapad, pravoslavlje i katoličanstvo.

- Mržnja se ukorijenila onog časa kada su Srbi prešli iz Bosne u Austriju, kada im je austrijska vlast iz svojih razloga dala nešto zemlje da naprave kuće i imanja, a to nisu imali kmetovi katolici. Tada je krenula omraza, koja traje do danas. Vidimo koliko se sadašnja hrvatska vlast u Vukovaru raduje činjenici da je Srba na posljednjem popisu nedostajalo 0,23 odsto da bi imali i dalje pravo na ćirilicu - kazao je Nagradić.

Naglasio je da smo dužni da njegujemo kulturu sjećanja, da se nijedna žrtva genocida ne zaboravi.

Knjiga “Zašto Jasenovac” Marka Ručnova originalno je štampana u dva dijela. Prvi dio je objavljen 2001, a drugi 2004. godine. U originalnom izdanju abecednim redom navedeni su ustaški zločinci sa biografskim podacima, zločinima koje su počinili, izvorima i literaturom, što su dragocjeni podaci za istraživače ove teme. Drugo, objedinjeno izdanje, štampano je ćirilično sa akcentom na biografije ustaških zločinaca, što je nemjerljiv doprinos i vrijednost knjige. Prema podacima Spomen-područja Donja Gradina, u zloglasnom logoru Jasenovac tokom Drugog svjetskog rata ustaše su ubile 700.000 ljudi, među kojima 500.000 Srba, 40.000 Roma, 33.000 Jevreja, 127.000 antifašista, a umoreno je 20.000 djece.

O autoru

Marko Ručnov rođen je 1947. godine u Smederevu. Gimnaziju je završio u Kozarskoj Dubici, a studije matematike i fizike na Prirodoslovno-matematičkom fakultetu u Zagrebu. Objavio je zbirku pjesama “Medicina za umorne”, Beograd, 1989, nagrađenu prvom nagradom za književnost Fondacije “Dragojlo Dudić” za 1988. godinu; romansiranu biografiju “Narodni heroj Milan S. Tepić”, VINC, Beograd 1992. (dva izdanja); zbirke pjesama “Sugreb”, “Oslobođenje”, Beograd - Srpsko Sarajevo, 1996. “Meta život i život meta”, “Oslobođenje”, Srpsko Sarajevo, 2000. i obimno istoriografsko-leksikografsko djelo “Zašto Jasenovac”, IKP “Nikola Pašić”, Beograd, 2001. Zastupljen je, pored ostalog, u izborima poezije “Kozara”, G. Milanovac, 1982, “Govori kolo kozaračko” Prijedor, 1986., “Pesme o Krajini” Sombor, 1993, u izboru pripovjedaka “Kamen koji svetli”, Beograd, 1987, u zborniku priloga na II kongresu srpskih intelektualaca “Srpsko pitanje danas”, Beograd, 1995. i u zborniku “Optužujemo”, UKS, Beograd, 2000. godine.

Objavio je feljtone i eseje o Isaku Njutnu, Albertu Ajnštajnu, Ruđeru Boškoviću, Augustu Cesarcu, Ivanu Meštroviću i Dostojevskom. U bogatoj publicističkoj aktivnosti (književna i likovna kritika, matematička didaktika), posebno je značajan njegov esej u oblasti metafizike “Paradoksi vremena” (“Oslobođenje”, Srpsko Sarajevo, 14. i 21. jun 2000). U periodu od 1975. do 1990. godine objavio je u našoj periodici i štampi razgovore sa više od stotinu najistaknutijih imena iz oblasti kulture, nauke i umjetnosti “prethodne Jugoslavije”. Koautor je scenarija igrane TV serije “Istinite legende i mi”, TV Sarajevo, 1986. i autor dokumentarnog serijala “I to je Jasenovac” TV Politika, Beograd 1991, 1992. Učesnik je Druge međunarodne konferencije o jasenovačkim logorima “Jasenovac - sistem hrvatskih ustaških logora genocida 1941-1945”, Banjaluka, 2000. Član je udruženja književnika Srbije i predratne BiH. Od 2001. živi i radi u Las Vegasu, Nevada.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.