Milioni spiskani bez cilja i na lijepe oči

Do tih zaključaka došla je Kancelarija za reviziju institucija BiH kroz reviziju učinka pod nazivom "Upravljanje grantovima u institucijama BiH", kojom je obuhvatila šest od 12 institucija koje su dodjeljivale grantove. One su dodijelile više od 80 odsto grantova u odnosu na njihov ukupan obim.

Listu institucija po visini grantova predvode Ministarstvo civilnih poslova sa 12,36 miliona maraka, Visoki sudski i tužilački savjet sa 11,06 miliona i Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice sa 7,76 maraka. Grantovi su dodjeljivani za različite namjene poput sufinanciranja projekata kulture, sportskih manifestacija, programa povratka izbjeglica, rješavanje problema Roma, poboljšanja efikasnosti rada sudova i tužilaštava, zapošljavanja ili zdravstvene zaštite.

Revizori su ustanovili da Savjet ministara i institucije prilikom planiranja grantova nisu odredili jasne ciljeve i rezultate koji treba da budu postignuti finansiranjem. Ukazano je i na slabosti prilikom izražavanja pokazatelja rezultata aktivnosti za koji je novac dodijeljen.

- Institucije prilikom planiranja budžeta ne obrazlažu način na koji su odredile iznos traženih sredstava, iako je to propisana obaveza. Nije uočeno da je Ministarstvo finansija i trezora preduzimalo pravovremene aktivnosti kojima bi nedostaci bili otklonjeni - konstatuju revizori.

Uvidom u zahtjeve revizori su utvrdili da pet od šest institucija u obrazloženju ne navodi podatke na osnovu kojih je utvrđena visina traženog novca za grantove, već samo namjenu, iznos i raspored traženog novca. Utvrdili su da u većini institucija revizorima nisu predočeni ni podaci na osnovu kojih planiraju novac za grantove i na osnovu kojih vrše raspored sredstava.

- Posljedica ovakvog načina planiranja budžeta kod određenih institucija je restrukturiranje u toku godine i značajan iznos neutrošenog, a odobrenog novca. Primjer je Institut za nestala lica - navode revizori.

Oni su utvrdili da dodjela grantova nije u svim slučajevima vršena na transparentan način, a netransparentnost se ogleda i u tome da su neki za iste projekte dobijali novac od različitih institucija.

- Za neke vrste grantova nisu uspostavljeni kriterijumi za dodjelu. Kriterijumi često nisu mjerljivi. U nekim slučajevima su propisani od nenadležnog organa, diskriminišući su i ograničavaju konkurenciju - ističu revizori.

U nekim slučajevima je utvrđeno da nije jasno da li je i na osnovu čega komisija procjenjivala da li su ispunjeni uslovi. Kao primjer je naveden grant Ministarstvu civilnih poslova za sufinansiranje institucija kulture po kojem pravo na podnošenje projekata imaju ustanove kulture čija je osnovna djelatnost iz područja kulture i koje su neprofitne.

- Dostavljeni dokazi korisnika ne upućuju na ispunjenost ovog uslova. U određenim slučajevima utvrđivani su diskriminatorni kriterijumi koji ograničavaju konkurenciju. U nekim slučajevima nisu predočeni dokazi da su izvršena vrednovanja po utvrđenim kriterijumima i da je na bazi njih izvršen prijedlog i konačan raspored sredstava po korisnicima - istakli su revizori.

Institucije ne vrše ni analizu i evaluaciju dodijeljenih grantova s ciljem dobijanja povratnih informacija o postignutim rezultatima i ciljevima.

- Institucije nisu uspostavile sistem praćenja i kontrole namjenskog utroška grantova niti izvještavanja o postignutim rezultatima i pokazateljima uspješnosti. Nema informacija o tome šta je i u kojoj mjeri postignuto, koji je cilj i u kojoj mjeri je ostvaren. O učincima granta se ne izvještava - konstatuju revizori.

Poslanik SNSD-a u Parlamentu BiH Lazar Prodanović je istakao da su revizori u više navrata konstatovali da su dodjela grantova i njihovo trošenje obavijeni velom tajne.

- Ne zna se ni efekat dodijeljenih grantova niti je poznato po kojim kriterijumima su ih neke institucije dobile, a druge nisu. Stiče se utisak da se dodjeljuju bez opravdanih i valjanih razloga - istakao je Prodanović.

Poslanik NDP-a Momčilo Novaković naglašava da se navodi o netransparentnosti ponavljaju u kontinuitetu i da tome treba stati u kraj.

- Pod velikim znakom pitanja su efekti korišćenja tog novca. Samo dio se koristi za namjenu za koju je odobren, a za ostatak niko ne postavlja pitanje. Krajnje je vrijeme da budu ozbiljno shvaćeni nalazi revizije i da bude nešto preduzeto - kaže Novaković.

Poslanik SBB-a Mirsad Isaković je istakao da su na sjednicama Komisije za finansije i budžet Predstavničkog doma ukazivali na netransparentno i nekontrolisano trošenje novca iz grantova. Poslanik SDA Amir Fazlić ističe da je potrebno uraditi jedinstvenu bazu podataka.

Preporuke

Revizori preporučuju da Savjet ministara BiH dodjelu grantova iz budžetske rezerve treba da zasniva na transparentno utvrđenim kriterijumima i da ih koristi u izuzetnim i hitnim slučajevima te da obezbijedi nadzor nad namjenskim utroškom novca. Ministarstvu finansija i trezora preporučuju da preispita propise koji definišu grantove s ciljem obezbjeđenja uslova za jasno i pouzdano evidentiranje izdataka.

Institucije iz uzorka

- Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice

- Ministarstvo pravde

- Ministarstvo spoljne trgovine i ekonomskih odnosa

- Visoki sudski i tužilački savjet

- Ministarstvo civilnih poslova

- Institut za nestala lica

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.