Premijeri Srpske i predsjednici Narodne skupštine o periodu u kojem su rukovodili tim institucijama: Iz svih iskušenja izlazili još jači

Darko Momić 09.01.2022 07:43

Republika Srpska za prvih 30 godina prošla je kroz velika iskušenja i iz njih je izlazila sve jača, jednoglasna je ocjena bivših premijera i predsjednika Narodne skupštine.

Aktuelni predsjednik republičkog Parlamenta Srpske Nedeljko Čubrilović, kaže da je od 9. januara 1992. godine do danas Republika Srpska odoljela brojnim izazovima i prošla kroz brojne krize, od one ratne do onih mirnodopskih koje su nas kasnije pratile.

- Jedna od tih kriza jeste i pokušaj da se zabrani Dan Republike, koji je narod Srpske odbranio na referendumu. Bilo je u ovih 30 godina i političkih i ekonomskih kriza i velikih elementarnih nepogoda, i nametanja, i oduzimanja nadležnosti, i smjena najviših predstavnika Srpske.... Međutim, Republika Srpska je sve te nedaće preživjela i iz svake od njih izašla jača - kaže Čubrilović.

On ističe da je u periodu od 2014. godine, kada je on došao na čelo NSRS, najznačajnije to što smo uspjeli zaustaviti razvlašćivanje Republike Srpske i pokrenemo proces vraćanja neustavno oduzetih nadležnosti.

- Na nama je da sačuvamo Republiku Srpsku i da je što jaču i stabilniju predamo u nasljeđe generacijama koje dolaze. U godinama pred nama neophodno je vratiti neustavno i na silu oduzete nadležnosti, osnažiti ekonomski kapacitet Srpske, očuvati kulturnu baštinu i identitet i učiniti sve kako bi došlo do poboljšanja demografske situacije - poručuje predsjednik Narodne skupštine Srpske.

Slično aktuelnom predsjedniku republičkog parlamenta smatra i bivši premijer Mladen Ivanić, koji kaže da je za proteklih 30 godina Republika Srpska prošla kroz mnoga iskušenja, ali je uspjela da savlada sve pritiske, posebno iz međunarodne zajednice.

- Danas Republika Srpska u potpunosti i sasvim samostalno upravlja ekonomijom, školstvom, penzijama, zdravstvom, naukom, kulturom i mnogim drugim oblastima, što dovoljno govori da je ona institucionalno snažna, a ja je vidim još jačom u narednih 30 godina. Nadam se da će u tom periodu Srpska uspjeti da eliminiše dva ključna izazova svog opstanka, a to su korupcija i odlazak stanovništva - kaže Ivanić.

Što se tiče izazova iz perioda kada je on vodio Vladu Srpske, Ivanić kaže da je najteže bilo oduprijeti se Pediju Ešdaunu i njegovoj sirovoj i surovoj politici nametanja sopstvenih stavova i vizije BiH.

- Smatram da su SDS i PDP uspješno izdržali taj period ogromnih pritisaka i sačuvali Srpsku. Kao najveće dostignuće Vlade, na čelu sa mnom, smatram reformu poreskog sistema i rast prihoda u budžetu koji je omogućio normalno funkcionisanje Republike. Pored toga, stabilizacija bankarskog sektora koja je tada izvršena, imala je pozitivan uticaj na stabilan ekonomski razvoj Republike Srpske - kaže Ivanić.

Posljednji SDS-ov premijer Pero Bukejlović kaže da bi u proteklih trideset godina Republike Srpske trebalo odvojeno posmatrati periode vladavine PDP-a uz podršku SDS-a u odnosu na vlast SNSD-a i koalicionih partnera.

- Ja sam između ta dva perioda bio na čelu Vlade i nisam imao iskrenu podršku. Ono što ću uvijek isticati jeste to da sam odmah na početku premijerskog mandata tadašnjem visokom predstavniku Pediju Ešdaunu rekao da ne živim od politike, niti planiram da živim od politike i da me odmah može smijeniti ako želi. On je odmah shvatio moju poruku i okrenuo se nekim drugim adresama na kojima je tražio kooperativnost - kaže Bukejlović.

On ističe da ni tada, kao ni danas, nije bilo jasne političke strategije, ni zajedničkih dokumenata u srpskom političkom korpusu.

- Dodik tada nije govorio ono što govori danas, ali danas je na pravom putu. Oni koji ga napadaju trebalo bi da shvate da je Republika Srpska svetinja i da se u tome ne smiju razlikovati u mišljenjima. Kada povodom ovoga što Dodik radi kažu da se zalažu za to, ali da nisu saglasni s načinom na koji se to radi i da se o tim stvarima mora razgovarati, morali bi znati da s druge strane nikada neće imati sagovornika za razgovor o tome - kaže Bukejlović, koji Republici Srpskoj želi da se njene političke vođe urazume i pronađu zajednički jezik u interesu Srpske.

Bivši predsjednik parlamenta Dušan Stojičić kaže da je u monografiji izrađenoj povodom tri decenije Narodne skupštine Republike Srpske pisao o turbulentnim političkim događajima koji su ga sredinom 2004. godine doveli na poziciju predsjednika republičkog parlamenta.

- Na stolu su me sačekala tri krupna pitanja: reforma sistema odbrane, restrukturisanje policijskih struktura i inicijativa pred Ustavnim sudom BiH, kojom su osporavani grb, himna i zastava Republike Srpske. Radeći u ambijentu kada su pritisci i intervencionizam međunarodne zajednice dostigli svoj vrhunac, kao direktna posljedica po Republiku Srpsku izrazito nepovoljnog odnosa snaga u međunarodnoj zajednici, ali i u ambijentu narušenog političkog jedinstva, sumnji, podozrenja među političkim faktorima u Republici Srpskoj, Narodna skupština je uspjela izgraditi neophodan nivo političkog jedinstva - kaže Stojičić.

On ističe da je Narodna skupština u to vrijeme bila institucionalni okvir u kojem se dolazilo do neophodne saglasnosti, mjesto hlađenja pregrijanih političkih strasti i mjesto gdje su dnevna politika, borba za ubiranje jeftinih političkih poena i borba za vlast morali ustuknuti pred životnim interesima Republike Srpske i našeg naroda.

- Aktuelna politička dešavanja pokazuju da vrijeme nametanja rješenja, kao najgrublji oblik protektorata, nažalost, nije prošlo. Baš kao ni potreba da se na ovo političko nasilje odgovori istim onim jedinstvom koje je u mnogo težim okolnostima stvorilo i međunarodno afirmisalo Republiku Srpsku - poručuje Stojičić.

Dragan Kalinić, njegov prethodnik na čelu NSRS koga je sa te funkcije uklonio tadašnji visoki predstavnik Pedi Ešdaun kaže da uzaludni pokušaji unutar BiH i izvan nje da ospore i izbrišu Republiku Srpsku s političke mape traju otkako je Skupština srpskog naroda u BiH proglasila Republiku prije tačno tri decenije.

- Još tokom rata uspjeli smo da je institucionalno organizujemo i uspostavimo kao slobodnu i demokratsku zemlju i da je zahvaljujući našim borcima i žrtvi našeg naroda odbranimo i sačuvamo. Velika je cijena za to plaćena. Pritisci i uzurpacija onoga što Srpskoj po dejtonskom Ustavu BiH pripada nisu prestajali svih ovih godina, a neki bi najradije da je nema, ali zemlja koju je sa svojim političkim vođama stvorio i odbranio naš narod je neuništiva. Nastupila su prelomna vremena i samo hrabro i politički mudro vođenje Srpske garantuje njen opstanak i u budućnost - ocjenjuje Kalinić.

Petar Đokić na čelu Skupštine bio je poslije Dragana Kalinića u periodu prvih nezakonitih smjena zvaničnika Srpske. Đokić kaže da je Narodna skupština, nakon što je visoki predstavnik smijenio tadašnjeg predsjednika Srpske Nikolu Poplašena ostala jedina institucija koja je imala puni legitimitet i legalitet za svoj rad.

- Na nama je bila ogromna odgovornost za rad drugih institucija i organa. Bilo je to posebno vidljivo početkom 1999. godine koja je bila obilježena nastojanjima da se bira nova vlada Republike Srpske. U tome nismo uspjeli, tako da smo u mandatu 1998-2000. godine imali Vladu koja je radila u kontinuitetu, a da nije birana od aktuelnog saziva Narodne skupštine Republike Srpske. To dovoljno govori o problemima i političkoj krizi koju smo imali u tom periodu. Takođe, u tom vremenu počelo je i bombardovanje SR Jugoslavije od strane NATO-a, što je predstavljao još jedan težak udarac na cjelinu srpskog naroda - kaže Đokić.

On podsjeća i da je republički parlament zasjedao u sali Banskog dvora, ali da je od tadašnjeg Ministarstva odbrane RS izuzet Dom vojske i nakon rekonstrukcije u proljeće 2000. godine pretvoren u sjedište Narodne skupštine Republike Srpske.

- Mi smo i u tom vremenu uspjeli da kvalitetno radimo i sprovedemo ključne i strukturalne reforme kojima smo definitivno promijenili ekonomski i društveni put Republike Srpske. Imali smo tada daleko veću podršku, a mogu reći i ugled, nego što je bio u kasnijim vremenima, kada su Republici Srpskoj umanjivane ili otimane nadležnosti i prenošene na nivo BiH. Ponosan sam na taj period života Narodne skupštine i cijele Republike Srpske i na svoje lično djelovanje tih godina, jer smo uspjeli da izađemo iz dva mandata, a da nismo nimalo oslabili kapacitete Republike Srpske - kaže Đokić.

U Dejtonu dobili državu

Jedan od premijera iz perioda ratnog vihora Vladimir Lukić podsjeća da je predsjedavao Vladom Republike Srpske od kraja 1992. godine do kraja avgusta 1994. godine, ističući da su u tom periodu postignuti izuzetno značajni rezultati.

- Za taj period mogu reći da smo imali dobro organizovanu Vladu i veoma dobro organizovanu vojsku koja je u tom periodu imala najveće uspjehe na frontu. Takođe, imali smo dobru saradnju i s Narodnom skupštinom. Uspjesi koji su postignuti najvećim dijelom u tom periodu doprinijeli su da smo kasnije u Dejtonu praktično dobili državu Republiku Srpsku sa svim državnim prerogativima - kaže Lukić.

Predsjednici Vlade

Branko Đerić, 22. april 1992. - 20. januara 1993. godine

Vladimir Lukić, 20. januar 1993. - 18. avgusta 1994. godine

Dušan Kozić, 18. avgust 1994. - 17. decembar 1995. godine

Rajko Kasagić, 17. decembar 1995. - 18. maj 1996. godine

Gojko Kličković, 18. maj 1996. - 18. januar 1998. godine

Milorad Dodik, 18. januar 1998. - 12. januara 2001. godine

Mladen Ivanić, 12. januar 2001. - 17. januar 2003. godine

Dragan Mikerević, 17. januar 2003. - 15. februar 2005. godine

Pero Bukejlović, 15. februar 2005. - 28. februar 2006. godine

Milorad Dodik, 28. februar 2006. - 29. decembra 2010. godine

Aleksandar Džombić, 29. decembr 2010. - 12. mart 2013. godine