Crkvena opština Čajniče: Čajničko jevanđelje pripada SPC i srpskom narodu

U dopisu Komisiji navedeno je da se radi o pogrešnom tumačenju nastojanja Srpske prvoslavne crkve (SPC) da sačuva svoje najvrijednije ugrožene relikvije od nestanka putem stručne restauracije, među kojima je Čajničko jevanđelje.

-Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH protumačila je to kao pokušaj “otuđivanja” dobra, što je teška optužba i uvreda upućena na račun SPC - navodi se u dopisu Srpske pravoslavne crkvene opštine Čajniče upućenom ovoj komisiji.

Na sastanku Komisije u avgustu, pri prezentaciji prijedloga Izmjene odluke “Graditeljska cjelina - Crkva Vaznesenja Hristovog i Crkva Uspenja presvete Bogorodice u Čajniču sa pokretnim dobrima”, a kasnije i institucionalno, od strane dva člana Komisije, SPC je insinuirano optužena za nelegalne radnje u vezi sa očuvanjem svojih vrijednih relikvija.

One su u vlasništvu Srpske pravoslavne crkvene opštine Čajniče i čuvaju se u crkvi Uspenja Presvete Bogorodice, navodi se u dopisu u koji je Srna imala uvid.

Crkvena opština Čajniče izražava duboko negodovanje zbog ovakvog postupanja članova Komisije iz FBiH Faruka Kapidžića i Zorana Mikulića, kao i njihovog odnosa prema SPC, koja je vlasnik pokretnih dobara koja su obuhvaćena izmjenom Odluke.

U dopisu se posebno ističe činjenica da SPC postoji 800 godina na tlu istorijske BiH i da je više od 500 godina čuvar jedinog rukopisnog jevanđelja koje je sačuvano tamo gdje je i nastalo - kroz liturgijski život Srpske pravoslavne crkve.

-Zahvaljujući kontinuiranoj liturgijskoj upotrebi i predaji iz ruke u ruku, kroz vijekove u SPC, kao i zahvaljujući vjerujućem srpskom pravoslavnom narodu koji ga je vijekovima štitno od zala, očuvao i predavao budućim vjerujućim generacijama, i u najtežim vremenima i opasnostima, SPC predstavlja najstariju instituciju zaštite ovog kulturnog dobra na prostoru savremene BiH. Od Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, kao institucije, tražimo da se tako i postavi prema SPC - bez insinuacija i neosnovanih optužbi - ističe se u dopisu.

Članovi Crkvene opštine ukazali su da bi naziv dobra u izmjenama Odluke komisije trebalo da se ispravi, budući da je naziv crkve pogrešan, kao i da su svi predmeti proglašeni pokretnim dobrima u postojećim Odlukama čajničke crkve bogoslužni predmeti koji se koriste u liturgijskoj službi SPC.

-Ikona Presvete Bogorodica Perivlepte sa Hristom i Sveti Jovan Krstitelj „Čajnička Krasnica“ je mjesto hodočašća isključivo pravoslavnih vjernika, koji joj pristupaju po običajima Srpske pravoslavne crkve. Duhovna i liturgijska vrijednost pokretnih dobara, ikone Krasnice i Čajničkog jevanđelja, a i drugih predmeta obuhvaćenih Odlukom za vjerujući srpski pravoslavni narod i njegovu Crkvu, iznad je materijalne vrijednosti, te vas molimo da sa takvim stavom i pristupite naučnoj obradi ovih dobara Srpske pravoslavne crkve - navodi se u dopisu.

Takođe je ukazano da je Čajničko jevanđelje (15. vijek) srednjovjekovna crkvenoslovenska rukopisna knjiga starijeg tipa nastala na tlu savremene istočne BiH - Republike Srpske za bogoslužbene potrebe u SPC.

-U opisu Čajničkog jevanđelja u postojećoj odluci, na koji iznosimo prigovor, stoje navodi koji ozbiljno pozivaju na sadržaj Jevanđelja u kontekstu jeresi, što je SPC jedna od najozbiljnijih upućenih uvreda, odnosno osporavanje njenog identiteta, istorije i uloge u nastanku i čuvanju pravovjernosti i kulture srpskog naroda istorijske BiH - navode u Crkvenoj opštini Čajniča.

Uz napomenu da je ova rukopisna knjiga u potpunosti pravoslavna, u Crkvenoj opštini pojašnjavaju da se njena odrednica kao “bosanska” odnosi na teritoriju na kojoj je nastala, ali ne i na pripadnost drugoj “crkvi”.

-Tražimo da se uklone svi netačni opisi i jeretična tumačenja ove rukopisne knjige, prevashodno one da pripada „bosanskoj provenijenciji“. U nauku je ova liturgijska knjiga uvedena 1900. godine, kao žrukopis srpske redakcijež i više puta naučnim radovima potvrđena kao rukopis srpske recenzije - navodi se u dopisu.

Iz Crkvene opštine traže da se u Odluku uvrste sve naučne činjenice, odnosno istraživački rezultati eminentnih srpskih naučnika (filologa, teologa, paleografa i drugih) koja nisu uvrštena u aktuelnu odluku, sem u dijelu fizičkog opisa dobra, kao i naučni pristup koji podrazumijeva objektivnost u iznošenju tumačenja činjenica.

-Ono što smo iznijeli stručnom kadru kao važnu sugestiju pri posjeti lokalitetu u Čajniču jeste činjenica da se vrlo rano u Crkvi oko ovoga spomenika formirala dragocjena srpska rukopisna i štampana zbirka koja u crkvi postoji i danas i s kojom Jevanđelje čini nedjeljivu cjelinu, zbog čega je nelogično ovo dobro izdvojiti na kolekcije i proglasiti ga samostalnim nacionalnim spomenikom - navodi se u dopisu.

Stav Crkvene opštine je da dobro - Čajničko jevanđelje mora biti uvršteno u Odluku o zaštiti nepokretnog dobra same Crkve i svih ostalih pokretnih dobara koji pripadaju Crkvi i čine zajedničku cjelinu, a pod jednom odlukom.

-Tako će cijela zbirka dobara, ali i rukopisnih knjiga nastalih oko Čajničkog jevanđelja biti zaštićena istim mjerama čuvanja, a Srpskoj pravoslavnoj crkvi biće omogućeno lakše upravljanje ovim svojim resursom - pojasnili su u dopisu.

SPC, dodaje se, ne raspolaže podacima da je u vrijeme donošenja Odluke o proglašenu pokretnog dobra - Čajničko jevanđelje koje se čuva u Muzeju crkvi Uspenja Bogorodice i Crkve Vaznesenja Hristovog u Čajniču, 2013. godine, izvršen uvid u stanje rukopisa Jevanđelja, niti je SPC dostavila mišljenje u vidu stava vlasnika, na čemu se temelji proglašenje nacionalnim spomenikom.

-Pristup najvrijednijim predmetima u čajničkoj riznici je ograničen na uski krug upravitelja i vlasnika dobra, kontrolisano je rukovanje istim, pa u sumnju dovodimo i mogućnost pristupa stručnog kadra Komisije ovoj rukopisnoj knjizi u 2013. godini. Molimo vas da nam dostavite podatke o danu kada je izvršen uvid u rukopis Čajničkog jevanđelja - stoji u dopisu.

Takođe se traži pažljivo izražavanje i ophođenje sa uvažavanjem prema najsvetijem hodočasničkom mjestu pravoslavnih vjernika u savremenoj BiH, kako bi se izbjegle povrede vjerskih osjećanja.

-Saglasni smo da Čajničko jevanđelje treba biti zaštićeno kao nacionalni spomenik BiH u jednoj sveobuhvatnoj odluci uz sva druga pokretna dobra Crkve i samu Crkvu Presvete Bogorodice u Čajniču, ali jedino i isključivo ukoliko se njegove vrijednosti pripadnosti liturgijskom istočnohrišćanskom pravoslavnom obrascu ne negiraju i ne pripisuju, naučno neutemeljeno, jeretičkim srednjovjekovnim religijama. Ukoliko se negira njegova pripadnost SPC i srednjovjekovnom istočnohrišćanskom pravoslavnom obrascu, njegovu duhovnu i vjersku vrijednost za pravoslavne hrišćanske vjernike moraćemo staviti ispred interesa svih naroda BiH, povući saglasnost i tražiti od Komisije da povuče odluku o proglašenju Čajničkog jevanđelja nacionalnim spomenikom BiH i ukine mu ovaj status - poručuje se u dopisu.

Ovim dopisom iz Crkvene opštine izrazili su žaljenje zbog prethodnog i aktuelnog djelovanja pojedinog kadra i članova Komisije u pogrešnom i uvredljivom pravcu.

Takođe iskazana je duboka povrijeđenost vjerskih osjećanja, ali i nada u uspostavljanje neutralnosti, objektivnosti, međupoštovanja, saradnje sa institucijom kojoj Srpska pravoslavna crkvena opština Čajniča, kao organizaciona jedinica SPC, želi da bude partner u zaštiti vrijednih pokretnih i nepokretnih dobara.

Član Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH iz Republike Srpske Anđelina Ošap Gaćanović uputila je zahtjev ovoj komisiji za ukidanje Odluke “Pokretno dobro-Čajničko jevanđelje koje se čuva u Muzeju crkve Uspenja Bogorodice i Crkve Vaznesenja Hristovog u Čajniču” jer diskredituje i vrijeđa Srpsku pravoslavnu crkvu i pravoslavne vjernike.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.