Srbi (ni)su najstariji narod

I ponovo su, kao i u ratnim devedesetim godinama, njihovi autori kvazinaučnici i opskurni “istoričari” ovoga puta okupljeni u udruženju “Miloš S. Milojević” koje nosi ime po priznatom učesniku srpsko-turskih ratova iz druge polovine 19. vijeka i kasnijem publicisti čije su nenaučne interpretacije naše nacionalne istorije bez uporišta u bilo kakvim izvorima osudili još njegovi savremenici. 

Pomenuto udruženje sa sjedištem u Crnoj Bari kod Bogatića, rodnom mjestu Miloša S. Milojevića, već nekoliko godina aktivno širi Milojevićevo pseudoistorijsko “učenje” koje je u vrijeme svog nastanka naišlo na osudu i podsmijeh naučnih krugova i stručne javnosti.

Na sreću, više od 140 uglednih istoričara i naučnih radnika našeg vremena, među kojima su i sagovornici “Glas plusa”, nedavno su uputili javni apel kojim su se suprotstavili širenju ovog opasnog pseudoistorijskog učenja.

Upravnik Arhiva Srpske pravoslavne crkve Radovan Pilipović kaže da su zavičajna udruženja koristan vid udruživanja građana ukoliko doprinose afirmaciji kulturnog nasljeđa i širenju vidika na polju zavičajne prošlosti.

- Međutim, u slučaju udruženja “Miloš S. Milojević” iz Crne Bare susreću se traumatične zamene teza, jedna ličnost i njen opus se vade iz konteksta celokupnog razvoja srpske istoriografije i postavljaju u ravan nezavisne stvarnosti pod floskulom “zabranjena istorija”. Ovde nije reč samo o pseudoistoriji kao maniru pristupa nacionalnoj prošlosti koji je prepoznat i kritikovan proteklih decenija. Ovde veoma netalentovani diletanti daju sebi za pravo da seju fantastične teorije koje su išle iz pera Miloša S. Milojevića, a koje su još krajem 19. veka označene kao najdrastičnije šarlatanstvo - kaže Pilipović.

Na pitanje čime su oni motivisani da u javnost plasiraju teze koje stručna javnost ocjenjuje kao opasno igranje sa srpskom istorijom, ovaj doktor istorijskih nauka kaže da “paraistoriografija koja želi da se suprotstavi akademskom diskursu ima sve odlike sektaškog mentaliteta koji pomračuje racionalne kapacitete celokupnog društva”.

- Stručna javnost je reagovala sa još neugašenom nadom da je istoriografija koja se izučava na univerzitetima jedina u stanju da vaspitava naciju i daje joj proverene patriotske sadržaje - kaže Pilipović.

Prema njegovim riječima, ozbiljna opasnost leži u tome što raspolućeno društvo šibano najnižim estetičkim ukusima i obrascima, u kojem dominantan prostor zauzimaju sadržaji poput “Farmi” i “Zadruga”, predstavlja ne samo pogodno tlo za ovakve sadržaje nego ih dočekuje sa dobrodošlicom.

- Pasivnost školovanih istoričara takođe doprinosi bujanju savremenog šarlatanstva i bizarne nenaučnosti. Propagatori ovakve pseudonauke su uglavnom ispali iz starog šinjela prevaziđene komunističke ideologije koja je dobrim delom pomračila srpski nacionalni identitet. Sada se pojavljuju tragaoci za Srbima sa Sirijusa, sa Marsa, iz Kine i Indije, znači upravo oni koji nikada nisu živeli predanjski svetosavski identitet, nego su ga otkrili u krizi devedesetih godina i umesto da ga obnove, pali su u krajnost samozaljubljenosti i autoglorifikacije - kaže Pilipović.

On smatra da za dijalog sa propagatorima pseudoistorije nije potrebna istorijska faktografija, nego dobro poznavanje rada i djelovanja vjerskih sekti.

- Propagiranje opskurnih učenja iznosi u prvi plan lažnu elitu, ljude koji se kite lažnim titulama “prof. dr”, “akademik”, “istoričar” i nastupaju sa pozicija da su postojeća naučna dostignuća deo “zavere protiv srpstva”. Javnost se obmanjuje, a savremena srpska nacija pada u zamku relativizacije, jer pluralizam koji dopušta da laž bude jednaka istini potire istorijski identitet srpskog hrišćanstva i njegov nemerljivi doprinos na polju kulture, nauke i celokupnog stvaralaštva - ocjenjuje Pilipović.

On na kraju zaključuje da se pozivanjem na ime Miloša S. Milojevića, ratnika i nacionalnog radnika iz 19. vijeka, vrši klasična zloupotreba jedne ličnosti čija su pisana djela u srpskoj nauci ocijenjena kao falsifikati i pretjerivanja.

Ugledni istoričar iz Beograda i autor knjige “Mitovi srpske istorije” Dejan Ristić kaže da je djelovanje Miloša S. Milojevića (1840 - 1897) na patriotskom planu tokom srpsko-turskih ratova vrijedno poštovanja i zahvalnosti.

- Ali osim tog rodoljubivog delovanja u ratu, Miloš S. Milojević se neuspešno i veoma štetno oprobao u oblasti bavljenja naučnom istoriografijom gde je pokazao neverovatnu spremnost da falsifikuje, dodaje nešto čega nema i izbacuje ono što je sadržano u istorijskim izvorima, mistifikuje i izmišlja istorijske izvore o tome da, primerice, mi Srbi potičemo iz Indije, da su drevni kineski carevi i egipatski faraoni ratovali protiv Srba, da su postojali srpski patrijarsi u prvim vekovima naše ere, da su neki od poznorimskih i ranovizantijskih careva (poput Licinija ili Justinijana I Velikog) bili Srbi, da su srpsku crkvu osnovali apostoli, a ne sveti Sava 1219. godine i brojne druge - precizira Ristić.

On dodaje da Milojević nije prezao ni od toga da falsifikuje žitija svetih pa je tako besprizorno dodavao nepostojeće dijelove u žitije svete Petke i izmišljao svetitelje koji nikada nisu ni postojali, zbog čega je već za života od strane naših najistaknutijih istoričara, teologa i stručnjaka iz oblasti društveno-humanističkih nauka s pravom označen kao šarlatan.

- Naša naučna kritička istoriografija do danas je zadržala tada utvrđen stav i označila Milojevića najvećim falsifikatorom srpske prošlosti. Istovremeno, umesto da akcentuju nesumnjive zasluge Miloša S. Milojevića na patriotskom planu, pojedini članovi i simpatizeri istoimenog udruženja građana otpočeli su nedavno nekakav svoj mali krstaški rat protiv srpskih istoričara koje targetiraju kao autošoviniste, izdajnike, strane plaćenike, pripadnike samo njima poznate “bečko-berlinsko-vatikanske” škole istoriografije, a ne prezaju ni od javnih uvreda i otvorenih pretnji nasiljem - kaže Ristić podsjećajući da je na nedavnom Sajmu knjiga u Beogradu doživio neprijatnost, jer su predstavnici tog udruženja pokušali i fizički da se obračunaju s njim.

Uprkos tome što je ta pojava društveno beznačajna, Ristić ističe da je izazvala jednodušnu osudu ne samo stručne već i najšire javnosti koja jasno raspoznaje da se protiv naučnih činjenica ne ratuje i da se naučnicima ne prijeti batinanjem i smrću.

- Ta periferna pojava u našem društvu, kakvih je bilo i ranije, osuđena je na neuspeh budući da svoje stavove zasniva na argumentu sile, a ne na sili argumenata. Ali čini mi se da je u tom udruženju mali broj građana koji istinski veruju u besmislice koje je zagovarao Milojević, već se tu radi o malobrojnim pojedincima željnim makar i najmanje pažnje u javnosti koju usled činjenice da ne raspolažu osnovnim znanjima i veštinama za bavljenje naučnom istoriografijom ni na kakav drugi način ne bi mogli steći - ocjenjuje Ristić.

Ipak, on ističe da je u društvu u kojem su znanje i vještine bezmalo potpuno obesmišljeni i u kojem se”uči” mahom posredstvom društvenih mreža i “Jutjub” kanala sve moguće.

- Ubeđen sam da srpski narod, baš kao i u nekoliko navrata u prošlosti, ni ovoga puta neće nasesti na “teorije” o tome da smo najstariji narod u istoriji, da svi potiču od nas i mnogo toga drugog činjenično potpuno neutemeljenog što nam se skoro pa svakodnevno plasira od strane tih samoproklamovanih “stručnjaka” koji ne prezaju ni od toga da otvoreno napadaju i samu Srpsku pravoslavnu crkvu - kaže Ristić.

On ističe da su Srbi stari evropski, dostojanstven i plemenit narod sa mnogovjekovnom, slavnom i u nekim periodima istinski veličanstvenom, a u drugim neopisivo tragičnom prošlošću, a ne narod koji izmišlja, domaštava ili prekraja svoju prošlost jer za tim nema apsolutno nikakve potrebe.

- Oni pojedinci koji skoro dve stotine godina neuspešno pokušavaju da nam nature svoje “teorije” ni ovoga puta u tome neće uspeti. Nametljivost i sklonost nasilju je svojstvo vulgarnih osoba i zbog toga je nužno suprotstavljane ovoj štetnoj društvenoj pojavi - poručuje Ristić. 

Naglašava da se to najbolje radi obogaćivanjem sopstvenog poznavanja nacionalne i opšte istorije, jačanjem kritičke svijesti i neprihvatanjem, kako naš narod lijepo kaže, “zdravo za gotovo” svega onoga što nam iz virtuelne realnosti uporno prezentuju kao “naučnu” ili “istorijsku” istinu.

Među potpisnicima apela protiv štetnog djelovanja udruženja “Miloš S. Milojević” je i direktor Arhiva Republike Srpske Bojan Stojnić koji kaže da je srpska naučna istoriografija neodvojiva od sistematskih arhivskih istraživanja.

- Srpsku istorijsku nauku su stvarali naučnici, veliki poznavaoci pisanih izvora - arhivske građe. Propagiranje ličnosti iz druge polovine 19. vijeka koja je pala na unutrašnjoj i spoljašnjoj kritici sasvim je deplasirano i anahrono - ocjenjuje Stojnić.

On kaže da je sama naracija pseudoistoričara iz udruženja “Miloš S. Milojević” besmislena, nepovezana i prošarana vulgarnim interpretacijama.

- Oni nipodaštavaju postojeće istorijsko znanje, a mitomaniju podvode pod novootkrivene činjenice koje nude spas. Borba protiv pseudoistoričara mora da bude transparentna, zasnovana na popularizaciji vrhunskih naučnih dostignuća, nastalih na osnovu istorijskih izvora prvog reda - arhivske građe. Ozbiljna djela i ozbiljan pristup nadjačaće svako mitotvorstvo ili rehabilitaciju mitotvorstva 19. vijeka - poručuje Stojnić.

Dodaje da svi koji žele da se bave ozbiljno istorijskom naukom treba da posjete arhive i u njima obave naučna istraživanja, jer su arhivi nenapisane knjige o prošlosti.

- Uloga i značaj arhiva u našem društvu su vječni. Zato se moramo djelotvornije odnositi prema arhivima kao nacionalnim institucijama, jer upravo na osnovu arhivske građe nastaju vrhunska naučna djela iz oblasti istoriografije - zaključuje Stojnić.

Smatra da će žanr naučne fantastike uvijek ostati popularan, ali da mora biti napravljena razlika između ozbiljnog naučnog štiva, naučnopopularnog i ezoterije koja se nudi u pseudonaučnoj foliji.

- Narod koji je sklon uprošćavanju sopstvene istorijske slike, što je posljedica medijskog mraka, neznanja i površnosti, veoma lako usvaja ovo posljednje - kaže Stojnić.
 

Najpoznatiji mitovi

Istoričar Dejan Ristić u knjizi “Mitovi srpske istorije” donosi naučne odgovore o nekim od najpoznatijih srpskih mitova.

Pitanja na koja odgovara, između ostalog, su da li su zvona Notr Dama odjekivala zbog pobjede Srba na Kosovu polju; da li je Stefan Nemanja jeo zlatnom viljuškom; gdje su glave kneza Lazara i Karađorđa; da li je Marko Kraljević junak ili turski vazal; da li je Vuk Branković izdajnik; da li je Gavrilo Princip napisao čuvene stihove o “bečkim sjenama”, kao i zašto na Titovom grobu nema petokrake.

Točak koji se okreće

Profesor na Katedri za istoriju banjalučkog Filozofskog fakulteta Boško Branković kaže da je srpska istoriografija raskrstila sa pseudoistorijom i da će i ovi novi pokušaji naići na otpor. On ocjenjuje da pseudoistorijske teorije kod nas nailaze na plodno tlo zato što Srbi vole mitove.

- U ovoj eri krize društvenih i moralnih vrijednosti izazvanoj rijalitijima prirodno je da razni mitovi nailaze na plodno tlo. Ali najbitnije je da istorija ne smije da bude alat za dnevnopolitičke obračune, jer se time oživljava i održava živom pseudoistorija. Istorija je točak koji se okreće i ako nismo dobro naučili prošlost, pravićemo greške u budućnosti, a svaka greška u budućnosti nas više košta ako se ponavlja iz prošlosti. Nažalost, kod Srba se veoma često ponavlja - kaže Branković.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.