Kultni animirani klasik “Hevi metal” slavi 40. rođendan: Godina kada su crtaći odrasli

Kraj sedamdesetih i početak osamdesetih mogli bi biti nazvani zlatnim dobom naučnofantastičnog filma. Razlog je u što je u kratkom razdoblju bio snimljen veliki broj filmova, koji će decenijama kasnije uživati kultni status među poklonicima žanra, poput “Osmog putnika”, “Pobješnjelog Maksa, “Konana” “Istrebljivača” i “Zvjezdanih ratova”. U ovo društvo velikana umiješao se “Hevi metal”, animirani spektakl koji je u svoje vrijeme smatran doslovno revolucijom u daljem razvoju kako žanra, tako i kinematografije, iako gledano na duže staze nije uspio da napravi toliku odjek poput ostatka zvjezdane naučnofantastične ekipe.

Seks, nasilje i humor

Film je režirao Džerald Poterton, dok su producenti bili Ivan Rejtmen i Leonard Mogela, koji je takođe bio izdavač strip magazina “Hevi metal”, jednog od pionira modernih tokova u američkom i svjetskom stripu. Kao i istoimeni časopis, koji je poslužio kao inspiracija i film “Hevi metal” bio je neobično primamljiva mješavina naučne fantastike, pomjerenog humora,  mračne erotike,  tinejdžerske  fantazije i arturijanske epike. Oba koncepta bila su sklona rupama u zapletu, višku teatralnosti, lošoj pripovjedačkoj naraciji  i trapavoj napaljenosti, ali takođe niste mogli odvojiti pogled od toga.

Scenario su napisali Danijel Goldberg i Len Blum, a sama priča je bila antologija različitih naučnofantastičnih i fentezi priča adaptiranih iz časopisa “Hevi metal” i originalnih priča u istom duhu. Kao i časopis, film prikazuje veliku dozu grafičkog nasilja, seksualnosti i golotinje, ali dodatno obogaćenu muzikom i energijom pokretnih slika. Njegova produkcija je ubrzana tako što je nekoliko animacijskih kuća radilo istovremeno na različitim segmentima, ali je ova brzina rada uz pogrešno postavljenu marketinšku strategiju baziranu na muzičkom saundtreku odbila širu publiku tokom bioskopskog života. Onaj dio publike koji nije bio sklon teškom rok zvuku mislio da je to neka muzička hevi metal priča, publika sklona ozbiljnijem stripu i fantastici mislila da je u pitanju fentezi dječiji film, dok je za porodično orjentisan dio gledalaca naviknut na “Diznijeve” crtaće, to bio previše radikalan zahvat u polje animacije.

Radnja filma se sastoji od kratkih priča, čiji je narator i jedina spona Lok-Nar, zlokobno svjetlucava zelena kugla koja se predstavlja kao oličenje zla. Priče su inspirirane stripovima koji su izlazili u magazinu “Hevi metal” američkom  izdanju “Metal Hurlanta”, francuske strip-revije za odrasle, i tematski pokrivaju žanrove naučne fantastike, fentezija i horora, uz ekspreminetalne forme u tematici i načinu pripovijedanja. Ono što je zajedničko svim pričama je ogromna količina nadahnuto prikazanog nasilja, nešto malo manje nadahnutog prikazanog seksa sa ženama,  koje obavezno imaju ogromne grudi  i minimum odjeće, te pjesme popularnih rok grupa iz ranih osamdesetih, koje se s manje ili više kompatibilnosti smjenjuju sa klasičnim partiturama Elmera Bernštejna.

Varijacije u kvalitetu

Kao i svi omnibusi, film varira u kvalitetu s obzirom na sadržaj različitih priča. Neke su razvučene, neke su prekratke, neke su konciznije, dok su druge razvučene,. Što se crteža i animacije tiče, on odaje duh sedamdesetih, ali takođe je interesatan otklon od danas dominirajuće industrijske mange i supeherojskih stripova, pošto su koristili stare škole tehnike rotoskopiranja kako bi filmu dali bezvremenski osjećaj.

Producent filma, čuveni režiser Ivan Rajtmen, proslavio se komedijama i romantičnim melodrama, ali kaže da  je u ovaj projekat ušao iz čiste ljubavi.

- Volim naučnu fantastiku i volio sam ilustracije i neke priče. Bili su drugačiji od svega što sam ikada vidio. Ideja je bila stvoriti animirani film za stariju publiku i mislim da smo uspjeli u tome, samo što nismo znali šta da radimo s tim u to vrijeme. Ipak, vremenom je film pronašao svoju publiku - rekao je Rejtmen.

Kako su godine prolazile, on je iz frustracije mogao da zauzme samo filozofski pristup.

- Pretpostavljam da mi je to bila čast i važno iskustvo za produkciju mojih filmova - naveo je on za “Njujork Tajms” povodom 25 godina filma.

Ipak, njegov film je, u stvari, zaradio novac, istina ne toliko koliko se očekivalo od strane pohlepnih glavešina studija, ali je pokrio troškove. Kritičari su, međutim, razumljivo nasrnuli, pošto se “Hevi metal” nikada nije zaista spojio u narativnu cjelinu, pa su kritike išle u rasponu od pohvala za “bogatstvo ideja i revolucionarne tehnike”, do pokuda za “konfuzno  oživljavanje pubertetskih fantazija”.

Kritike su, donekle, bile opradvdanemiz više razloga. Antologiju su stvorili tandemski kreativni timovi, što je dovelo do očiglednih problema sa kontinuitetom. Poterton je navodno koordinirao sa više od 1.000 umjetnika, animatora i tehničara iz 17 zemalja, mnogo prije interneta i video veza, što je stvorilo organizacioni haos. Tada je studio počeo da petlja sa rokovima, nadajucći se ljetnjoj premijeri, dok je studio “Kolumbija pikčers” pritiskao sa rokovima za premijeru, pa je po riječima režisera film imao dosta grubih i zbrzanih dijelova.

Ispostavilo se da je odluka da se film agresivno reklamira svojim soundtrakom takođe postala kamen oko vrata u njegovom bioskopskom plivanju u stalno opasnim vodama filmske produkcije. Poterton je zapravo okupio zvučna imena  za muzičku podlogu poput sastava: “Devo”, “Blue Öyster Cult, “Cherap Trick”, “Nazareth”, “Journey”, “Grand Funk Railroad”, “Black Sabbath”, “Trust” i muzičara Stivi Niks, Semi Hagara, Donalda Fagena i drugih. Naslovnu pjesmu filma “Heavy Metal (Takin'a Ride)” otpjevao je Don Felder. Objavljena je kao singl u SAD-u i dostigla je 43. mjesto na “Bilbord ovoj”

Sve te grupe i pjesme dale su filmu određenu gravitaciju prema zvuku teškog rokenrola, ali su takođe osudile film na kultni status godinama. “Kolumbija” se godinama borila da obezbjedi potrebna odobrenja za autorska prava,  stvarajući kašnjenje za objavljivanje, prvo VHS kaseta, a potom i DVD diskova, što  je dovelo do rasprostranjenog krijumčarenja snimaka filma sa kablovske televizije. Ove ilegalane verzije “Hevi metala”, decenijama su bile sastavni dio prodavnica stripova, prodavnica ploča u rodnom gradu i srodnih žanrovskih konvencija šireći njegov kult među tzv “gikovskom” publikom, ali bez dolara zarade za njegove vlasnike, na užas šefova “Kolumbije”.  Soundtrek, koji je 1981. na pločama stigao na 12. mjesto američke top liste, ponovo je objavljen na CD-u tek 1995. godine, u međuvremenu  obožavaoci su morali da traže OST (Original soundtrack) muziku gdje god su mogli.

Film se konačno pojavio na policama videoteka 1996. godine, nakon što je novi vlasnik časopisa Kevin Istmen koji je 1992. godine kupio izdavačka prava postigao dogvor sa vlasnicima autorskih prava na muziku sa zakašnjenjem, što je po riječima scenariste Bluma bilo kasno za film, ali vrlo zanimljivo za sociološku analizu.

“Hevi metal” predstavlja zaokret u razvoju  ljudske mašte u animiranoj umjetnosti. Nakon njega, mijenjao se stil rada i teme, muzika je postajala manje lijepa, a fantazija mračnija, življa i uzbudljivija.

- Mladoj publici današnjice ostaje da vidi kako smo prošli i da nam oprosti eventualne propuste, jer krivci nisu autori filma već ljudi koji su željelji zaraditi pare na nečem što nisu shvatali na pravi način – izjavio je Blum za “Los Anđeles Tajms”.

Nastavci i rimejci

Film je 200 godine dobio nastavak nazavan “Hevi Metal 2000” (poznat i kao “Hevi Metal: F.A.K.K.” izvan Sjeverne Amerike) u režiji Majkla Koldveja i Lemire. U glavnim ulogama su bili glasovi glumaca Majkla Ajronsajda, Džulije Strejn i Bil Ajdola, a sam film je  grafičkom romanu “The meleting Pot” koji su napisali Kevin Istmen, Sajmon Bizli i Erik Talbot. I pored zvučnih imena na saundtraku  i budžeta od 15 miliona dolara, film je dobio očajne kritike i to zasluženo, jer nije imao ni kvalitet ni šarm prvog filma.

Kevin Istmen je godinama najavljivao rimejk originalnog filma, sa vrlo zvučnim imenima na mjestu režisera poput Dejvida Finčera, Tima Milera, Zeka Snajdera, Džejma Kamerona, Gora Verbinskog , ali je taj projekat hronično pomjeran zbog problema sa distribucijom.

Ipak, na kraju su Miler kao kreator i Finčer kao producent, ovaj projekat realizovali za “Netfliksom”, tokom 2019. godine, pod imenom “Love, Death  & Robots”. Serijal je za samo dvije sezone stekao impresivnu gledanost,  kultni status kod publike uz odlične kritike, pokazavši da trud, zalaganje i ljubav ekipe koja je davne 1981. radila čudni animirani film nije bio uzaludan.

Vrhunska ekipa

Originalni film ukupno ima devet posebnih priča i epilog u kompletnom trajanju od 90 minuta. Priče nose nazive: “Soft Landing”,”Grimaldi”, “Happy Canyoin”, “Den”, “Captain Sternn”, “Neverwhere Land”, “B-17”, “So Beautiful & So Dangeorus” i “Taarna”. U njihovom stvaranju osim pomenutih scenarista Goldberga i Bluma, učestovali su velika imena stripa i filma poput Ričarda Korbena, Mebijusa, Dena O Banona i brojnih drugih značajnih  umjetnika tog vremena.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.