Kako je Petar Dabrobosanski odbio naredbu o zabrani ćirilice

Kao što rekosmo, rodio se 1866. godine, 24. juna kada je na krštenju dobio ime Jovan. Otac mu bijaše čuveni pop Bogdan Zimonjić, jedan od  vojvoda Hercegovačkog ustanka. Sa dvadeset godina završava bogosloviju u Reljevu kod Sarajeva u koju će se ponovo vratiti kao profesor po svršenom Bogoslovskom fakultetu u Černovcima.  Monaški postrig  u imenu Petar primio je 8. septembra 1895. godine. Nakon toga obavlja dužnosti u sarajevskoj konzistoriji sve do 1903. godine kada  je hirotonisan za episkopa u svojoj rodnoj Hercegovini. Časno i predano upravljao je tom eparhijom, stojeći odlučno  na čelu borbe za crkvenoškolsku autonomiju.

Rodoljub cijelim svojim bićem i mudar predstojatelj Crkve Hristove, stekao je velike simpatije i poštovanje tamošnjih Srba. Godine 1920. Sveti arhijerejski sabor SPC bira ga za mitropolita dabrobosanskog. Naredne 1921., 6. februara prije tačno jednog vijeka, svečano je ustoličen u sarajevskoj Sabornoj crkvi.

Prenosimo samo dio veličanstvene atmosfere i počasti koje su ukazane novom mitropolitu Petru Zimonjiću. Vladika Petar je stigao iz Hercegovine vozom do stanice Ilidža, odakle je automobilom sa komandantom 2. armije, generalom Hadžićem nastavio put ka Sarajevu. U njihovoj pratnji bili su Mitropolit Gavrilo Dožić,  načelnici Rošu i Grđić, načelnik Nikolajević i mnogi drugi uglednici.  Pred  Zemaljskim muzejem bio je odbor za doček na čelu sa generalom Stefanovićem, izaslanikom Njegovog veličanstva kralja i predstavnikom Zemaljske vlade Miškovićem. Odatle je svečana povorka ušla u okićeni grad uz pratnju konjičkog eskadrona dok su sa gradske tvrđave odjekivali topovski plotuni. Od ulice Miloša Obilića, kroz Aleksandrovu ulicu povorka prolazi kroz svečani špalir pješadijske čete uz vojnu muziku Sarajevskog garnizona.  U tri časa njegovo Visoko preosveštenstvo stupa u portu Stare crkve, gdje ga oduševljeno dočekuju najugledniji sarajevski Srbi. Tu je bilo sveštenstvo na čelu sa mitropolitom zvorničkim Ilarijonom, oficirski kor, činovništvo i velika masa vjernika. Mitropolita je divnim govorom pozdravio predsjednik Crkvene opštine g. Ikonić.

Potom je svečana litija sa novim mitropolitom krenula ka Sabornom hramu,  dok su ulice iskićene srpskim trobojkama bile zagušene vjernim narodom u rijetko viđenom oduševljenju. Na ulazu u Saborni hram pročitana je odluka Svetog arhijerejskog sabora kao i Kraljev ukaz o postavljenju Petra Zimonjića na tron mitropolita  dabrobosanskih.

Oduševljeni narod je klicao dok su se sa tvrđave ponovo oglasili topovski plotuni. Po održanoj službi božijoj koju je predvodio mitropolit Gavrilo, vladika Petar se srdačno zahvalio na ukazanoj počasti i održao vrlo nadahnut govor. Za 20 godina svoje duhovne uprave Mitropolijom ona je doživjela pravi preporod, kao što su u tom periodu i sarajevski Srbi imali svoj najveći kulturni i privredni uspon.

Mitropolit  Petar je bio jedan od najpoštovanijih ljudi Sarajeva tog vremena, poznat po uspostavljanju srdačnih i bliskih odnosa sa predstavnicima drugih konfesija. Mitropolit je zračio blagom naravi, ali i dostojanstvenim autoritetom.  Dok bi prolazio gradom Srbi su mu smjerno prilazili ruci, a i druge Sarajlije su ga pozdravljale sa dubokim poštovanjem. Na kakvim etičkim normama čojstva i junaštva je formirana njegova ličnost najbolje govori sljedeći primjer. Kao desetogodišnji dječak obreo se usred ustaničkog požara 1875. godine. U nizu borbi ustanici su spremali i napad na tursko uporište Planu u bilećkom kraju. Njegov otac tada izjavi Lazaru Sočici i drugim vojvodama da se dodijeli drugi pravac napada njegovoj vojsci, jer on ne može udarati na Avdiće sa kojima  su Zimonjići krvni rođaci i paze se, bez obzira što je jedan njihov predak nekad primio islam.

Mitropolit Petar je bio  duboko odan i krstu i srpstvu i kao ličnost visoko cijenjen širom tadašnje države, a dobar glas o njemu dopirao je i širom pravoslavnog svijeta. Za svoj rad je dobio više javih priznanja i visokih odlikovanja, kao što su ordeni  Svetog Save i Belog orla, a u decembru 1929. godine kralj ga je odlikovao Karađorđevom zvezdom. Tokom dva izborna procesa za patrijarha srpskog 1930. i 1938. godine našao se u najužem izboru trojice kandidata za arhipastira SPC.

Na kraju moramo pomenuti i tu treću tužnu godišnjicu koja pada u ove dane - navršava se punih osam decenija od njegovog mučeničkog stradanja. Te nesrećne 1941. godine, odmah po uspostavljanju NDH, ova fantomska tvorevina počela je provoditi svoj genocidni plan istrebljenja Srba zapadno od Drine, pri čemu se na udaru odmah nađoše najviđeniji srpski prvaci. Svjesni zla koje se rodilo mnogi  savjetovaše mitropolita da se za neko vrijeme skloni u Srbiju ili Crnu Goru.  On je to odbio, izjavljujući da bi to bio nedostojan čin jednog pastira koji mora ostati sa, od Boga mu povjerenim, narodom i s njim podijeliti sve, pa i najgora iskušenja.

Ustaše su korak po korak stavljale van zakona i Srbe i njihove institucije kojima je zabranjivan rad. Katolički župnik Božidar Brpale, ustaški povjerenik za BiH, odmah  po zakonskoj zabrani ćirilice zatraži od vladike Petra da pomenutu zabranu neodgodivo provede kod sebi potčinjenog sveštenstva i crkvene administracije. Ugledni arhijerej je to naravno odbio, a zlikovci su samo to i čekali, da bi mogli hitno riješiti “pitanje Zimonjić”, kako je sugerisano iz Zagreba.

Tako tog 12. maja 1941. godine počinje njegovo mučeničko stradanje. Poslije hapšenja i kratkotrajnog zatvaranja u Sarajevu biva premješten u zagrebački zatvor u Petrinjskoj ulici, gdje su istovremeno bili zatočeni prota Milan Božić, te dr Dušan Jeftanović i dr Vojo Besarović, ugledni sarajevski Srbi. Poslije nekoliko dana maltretiranja preveden je u logor Kerestinec, kada su nad njim počeli provoditi najsadističkija mučenja i ponižavanja. Njegov stradalni put se dalje nastavio preko Koprivnice do konačnog pogubljenja o čijem mjestu postoje različita svjedočanstva. Po izjavi nekih svjedoka, mitropolit je ubijen u Jasenovcu gdje je bačen u užarenu peć za opeku, a po drugim tvrdnjama, ubijen je maljem zajedno sa još 55 pravoslavnih sveštenika i bačen u jamu Jadovno kod Gospića.

Sudbine

Sličnu sudbinu te 1941. doživjeli su Episkop banjalučki Platon i gornjokarlovački Sava, kao i blizu 200 umorenih sveštenika , dok je njih oko 600 protjerano, ne brojeći monaštvo. Veliki stradalnik za vjeru Hristovu i narod svoj, pravoslavni vladika Petar Zimonjić je kanonizovan od strane Svetog arhijerejskog sabora za sveštenomučenika godine 1998., da bi dvije godine nakon toga bio uvršten u red svetitelja SPC kao Sveti Petar Dabrobosanski. Grad Istočno Sarajevo slavi ga kao svoju krsnu slavu koja se obilježava 17. septembra.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.