Ivan Sarić - pionir srpskog vazduhoplovstva

godine u Subotici, pred više hiljada znatiželjnika, let drvenim “monoplanom”, koji je sam konstruisao.

Uzdigao se na visinu od 30 metara i u širokom luku obletio konjičko trkalište. Sarićev “monoplan” čuva se u Muzeju vazduhoplovstva u Surčinu.

Sarić je bio svestrani sportista, atletičar, rvač i jedan od osnivača fudbalskog kluba u Subotici.

Kao poznati biciklista i motobiciklista, takmičio se i pobjeđivao na mnogim trkama širom Evrope. Završio je trgovačku akademiju, a živio je i radio kao knjigovođa u svom rodnom gradu.

Biciklizmom se počeo baviti 1891. i to vožnjom na biciklu sa velikim točkom. Na prvoj međunarodnoj trci u Pečuju 1896. osvojio je drugo mjesto. Prva mjesta na 10 kilometara osvojao je na prvenstvu Ugarske 1897. i 1898. i prvenstvu Austrije 1899. u Beču, gdje je bio i prvak na 25 kilometara.

Uspješno je iskoristio okolnost da je živio u Austrougarskoj monarhiji i da je mogao da se takmiči i na prvenstvima Austrije i Ugarske, kao i da je kao Srbin iz Vojvodine dobrodošao i na srpskim takmičenjima.

Iz Kraljevine Srbije prvi je avionom letio prestolonasljednik Aleksandar Prvi Karađorđević, 1909. godine tokom posjete Francuskoj.

Međutim, Ivan Sarić je kao prvi Srbin uspješno letio na avionu sopstvene konstrukcije i izrade.

Za vrijeme boravka u Parizu Sarić je upoznao neke pionire avijacije i oduševio se njihovim projektima, a najveći utisak na njega ostavio je francuski inženjer i pilot Luj Blerio, koji je te godine prvi avionom preletio Lamanš u svom jednokrilcu.

Vrativši se u Suboticu, Sarić je odlučio da napravi sopstveni avion. U prvom modelu motor je bio strane konstrukcije, trocilindrični “delfos” od 24 konjske snage, ali su već sljedeći model i motor bili njegove konstrukcije.

Trup aviona “Sarić jedan” sagrađen je od priručnih materijala kao što su drvo, laneno platno, točkovi motocikla i klavirske žice.

Na subotičkom Gradskom trkalištu, u ljeto 1910. godine, vršio je prve probne letove, istovremeno uvježbavajući se da i sam pilotira.

Sjedište aviona od pruća, na kome je Sarić poletio, nalazi se u Muzeju vazduhoplovstva kod aerodroma Surčin - Beograd. U Muzeju se takođe nalazi i replika aviona “Sarić jedan” u čijoj izradi je pomagao i sam Ivan Sarić.

Početkom 1911. godine Ivan Sarić je usavršavao konstrukciju svog aviona kome je dao naziv “Sarić dva”. Za ovu letjelicu sam je konstruisao i motor.

Sarić je doživio duboku starost kao penzioner u Subotici. Bio je aktivan u sportskim i tehničkim društvima, počasni član Vazduhoplovnog saveza Jugoslavije, Auto-moto saveza Jugoslavije, te počasni član Auto-moto društva “Pobeda” iz Subotice.

Umro je u Subotici 23. avgusta 1966. godine u 91. godini života.

Svojim djelom Ivan Sarić se svrstava među najznačajnije pionire jugoslovenskog vazduhoplovstva. Aero-klub u Subotici nosi njegovo ime, kao i jedna ulica u beogradskom naselju Mirijevu.

 

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.