Najrjeđa mačka na svijetu: Iberijskom risu prijeti istrebljenje

Iberijski ris je doveden na ivicu izumiranja zbog kombinacije prijetnji koje uključuju radikalno smanjenje broja zečeva – njegovog glavnog plijena, zatim ozbiljno smanjenje njegovog staništa, slučajne smrti usljed prebrze vožnje i ilegalan lov.

Prema trenutnim procjenama, broj iberijskih risova manji je od 200. Kao glavni razlog se navodi nekoliko epidemija zečje kuge, usljed čega je desetkovana populacija zečeva, koji su njihov glavni plijen. S druge strane, njihovo stanište je sve više iscjepkano. U izvještaju Svjetskog fonda za divljač stoji da je usljed tih problema sve malobrojnija populacija risova izolovana u malim područjima.

Prije 20-30 godina iberijski ris se mogao naći u Portugalu i Španiji, a kažu i na francuskoj strani Pirineja. Međutim, danas se nekoliko grupa ovih mačaka bori za opstanak, a da problem bude veći, samo pripadnici dvije od tih nekoliko grupa mogu da se razmnožavaju, što nas dovodi do zaključka da broj iberijskih risova ubrzano opada.

Iako je za spasavanje ugroženog risa izdvojeno oko 35 miliona američkih dolara, grupa stručnjaka nedavno je opisala situaciju kao dramatičnu. Prema riječima Nikolasa Gusmana, koordinatora Nacionalnog plana za zaštitu iberijskog risa, za razmnožavanje su sposobne samo 22 do 32 ženke od 200 primeraka, na šta je dodao: "Opstanak ove vrste zavisi od njih."

Od ukupno četiri vrste risa, na evropskom kontinentu žive dvije - iberijski ris, s područja Pirenejskog poluostrva, i evroazijski, koji je prisutan u srednjoj Aziji i Rusiji, na području Baltika i Karpata, a ima i nekoliko izolovanih grupa u zapadnoj i jugozapadnoj Evropi.

Izgled

Iberijski ris je srednje veličine i manji je od sličnog evroazijskog risa, koji takođe ima karakteristično skraćeni rep, pjegavo krzno, duge noge i mišićavo tijelo. Njegov relativno kratak grubi ogrtač je blijedo do jarko žućkastocrven, sa crnim ili smeđim mrljama i bijelim donjim dijelom.

Mužjaci su veći od ženki, oboje imaju istaknute brkove, karakterističnu "bradu" oko njih i prepoznatljive crne čuperke.

Zajednica

Živi u malim, izolovanim metapopulacijama. Stepen povezanosti među populacijama djelimično zavisi od broja jedinki koje su se raselile, do čega dolazi, uglavnom, tokom sezone razmnožavanja, kada se javlja većina interakcija. U gustoj populaciji, međutim, rasijavanje se može dogoditi u ranijem dobu zbog ograničenih resursa. Mužjaci odlaze od ženki, koje povremeno naslijede teritoriju svoje majke ili se mogu nastaniti na teritoriji koja je susjedna majčinoj.

Sezona parenja iberijskog risa je od januara do jula, trudnoća traje oko 60 dana i ženka nosi 2-3 mačeta. Ženka čeka dok ne uspostavi svoju teritoriju da bi se počela pariti, a to može da traje čak tri godine ili se nikada i ne dogodi. Mužjaci dostižu zrelost kada napune godinu.

Mačići imaju lošu termoregulaciju i veoma su ranjivi. Rađanjem na nekom ograničenom prostoru odrasle ženke drže svoje mačiće čvrsto grupisane, te ih na taj način štite od gubitka toplote i od predatora. Mačići ostaju u jazbini skoro dvadeset dana, dok ne postanu preveliki i previše pokretni za zatvoreni prostor. Ženke risa premještaju svoje mladunce od jednog brloga do drugog, obično pod grmljem ili u gustom šipražju, i tu se nalaze sve do trenutka kada mačići postanu sposobni da idu sa majkom u lov, navodi Petmagazine.

Mačići sisaju dok ne napune 10 nedjelja, ali plijen koji je donijela majka počinju da jedu nakon jednog mjeseca. Kao i drugi mačići, i ovi počinju da pokazuju motoričke sposobnosti sa dva mjeseca. U isto vrijeme, povremeno napuštaju jazbinu da bi pratili majku i počinju da razvijaju svoje lovačke vještine.

Sa sedam mjeseci, mali ris provodi oko 60% svog vremena sa majkom i živjeće nezavisno na teritoriji na kojoj se rodio dok ne dostigne reproduktivnu zrelost i odseli se.

Opstanak

U sklopu projekta istraživanja i zaštite iberijskog risa, koji finansiraju Vlada Španije i evropska komisija putem nekoliko projekata, u Španiji su osnovana dva centra za uzgoj ove vrste mačke u zatočeništvu, a nedavno je otvoren i jedan centar u Portugaliji.

Ovim projektom država nastoji da stvori bazu životinja radi očuvanja genetske raznolikosti, kojima će naseliti područja na kojima je nekada obitavao iberijski ris. Ujedno se u takvim centrima rade i istraživanja o fiziologiji ove vrste, koje je teško sprovoditi u prirodi.

Risovi se u drže u strogo kontrolisanim uslovima kojima se nastoji što bolje oponašati život u prirodi.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.