Ženidba kralja Aleksandra i Drage Mašin zapečatila sudbinu dinastije Obrenovića

ŽENIDBA IZAZVALA REVOLT POLITIČARA I OFICIRA

Aleksandar je došao na vlast 1889. godine, nakon abdikacije oca, kralja Milana, ali su zemljom četiri godine upravljali namjesnici jer je bio maloljetan.

Izvršio je državni udar 1893. godine i zaveo autokratski režim. 
Zbog ženidbe 1900. sa dvorskom damom Dragom sukobio se sa ocem i navukao na sebe veliko nezadovoljstvo naroda, mnogih političara i oficira.

U noći 29. maja (11. juna po novom kalendaru) 1903. godine, grupa zavjerenika, pod rukovodstvom kapetana Dragutina Dimitrijevića Apisa, vođe tajne organizacije "Crna ruka", upala je u dvor i ubila kralja Aleksandra i kraljicu Dragu.

Par nije imao nasljednika i to je bio kraj dinastije Obrenović, a na čelo države došao je Petar Karađorđević.

Popularnost kralja Aleksandra Obrenovića opala je nakon njegove ženidbe Dragom Mašin, bivšom dvorskom damom kraljeve majke Natalije i udovicom inženjera Svetozara Mašina, koja je bila starija od njega 13 godina i nije bila iz kraljevske porodice, što je u to vrijeme bilo opštevažeće pravilo za ženidbu prestolonasljednika i kraljeva.

Kraljev otac, bivši kralj Milan Obrenović, nije odobravao brak i nije se više vraćao u Srbiju, a umro je u Beču 1901. godine. Protiv braka se pobunila i kraljeva majka Natalija, pišući mu iz Rusije sve najružnije o Dragoj Mašin.

Zbog zategnutih odnosa sa drugim državama usljed ove ženidbe, kralj Aleksandar se u spoljnoj politici okrenuo Rusiji, pustivši prethodno iz zatvora radikale optužene za Ivanjdanski atentat na kralja Milana.

APSOLUTISTIČKA VLAST

Poslije smrti kralja Milana, kralj Aleksandar je u znak navodne kraljičine trudnoće pomilovao sve političke osuđenike i 20. marta 1901. godine sastavio novu vladu na čelu sa radikalom Mihailom Vujićem.

Kralj Aleksandar je potom donio Oktroisani ustav, čija je glavna karakteristika bila uvođenje dvodomnog sistema, koji se sastojao iz Senata i Narodne skupštine.

Veliki problemi za kralja Aleksandra nastali su zbog nepostojeće trudnoće kraljice Drage. Na ovo je prvi reagovao carski dvor u Petrogradu i nije želio da primi kralja i kraljicu u obećanu posjetu.

Kralj Aleksandar je za to okrivio radikale, izvršio novi državni udar i postavio Vladu na čelu sa generalom Dimitrijem Cincar-Markovićem 6. novembra 1902. godine.

Zbog sve veće odbojnosti ruskog dvora, kralj Aleksandar je od jeseni 1902. godine nastojao da se ponovo približi Austriji, a izvjesne korake preduzimao je i ranije.

Radnici i studenti priredili su 23. marta 1903. godine masovne demonstracije, a one su se pretvorile u sukob sa policijom i vojskom. Tom prilikom poginulo je šest osoba.

Kralj je zatim izvršio dva državna udara u razmaku od jednog časa. Prvim udarom je ukinut ustav iz 1901. i raspušteni su Senat i Narodna skupština. Poslije toga su izvršena nova postavljenja kraljevih ljudi u Senatu, Državnom savetu i sudovima, a zatim je u ranim jutarnjim časovima vratio na snagu Ustav.

Bila je to posljednja pobjeda kralja Aleksandra na političkom polju.

Postoje određeni navodi da je kralj, zajedno sa predsjednikom Vlade, generalom Dimitrijem Cincar-Markovićem u to vrijeme pripremao protjerivanje kraljice Drage.

Prema ovom planu, Dragoj je saopšteno da zajedno sa Cincar-Markovićem treba da otputuje u banju Francensbad kako bi liječila probleme zbog kojih nije mogla da zatrudni. Kasnije bi joj bilo onemogućeno da se vrati u Srbiju, i to na isti način kako je Aleksandar prethodno protjerao svoje roditelje.

Sve je trebalo da se desi do 18. juna, ali je prevrat to spriječio.

OFICIRI UBILI KRALjEVSKI PAR

Zavjerenici iz unutrašnjosti stigli su u Beograd uoči tog dana, pod raznim izgovorima. Sa svojim beogradskim drugovima, podijeljeni u pet grupa, proveli su dan u kafanama kako niko ništa ne bi posumnjao, a zatim su se svi našli u Oficirskom domu.

Pod vođstvom kapetana Dragutina Dimitrijevića Apisa odlaze u dvor.

Vrata kraljevih odaja bila su razbijena dinamitom, ali u krevetu nije bilo nikog. Traganje za kraljevskim parom trajalo je bezuspješno blizu dva časa. Za to vrijeme poginuli su kapetan Jovan Miljković, kraljev ordonans i pukovnik Mihajlo Naumović, ađutant, koji je bio upućen u zavjeru.

Ranjen je bio i Apis. On je vidio kako neko trči niz stepenice u dvorište i učinilo mu se da je to kralj, pa je potrčao je za njim, ali ga je dolje sačekao jedan gardista i teško ranio sa tri metka u grudi.

U tim trenucima, zavjerenici su smatrali da je zavjera propala - Apis je ležao ranjen u suterenu, a kralja i kraljice jednostavno nije bilo.

Dalji tok događaja je sporan za istoričare.

U jednoj verziji skrivenu lokaciju na kojoj su se krili posljednji Obrenovići otkrio je prvi kraljev ađutant, general Laza Petrović, koji je zarobljen čim su zavjerenici ušli u dvor. On je, prema ovoj verziji, imao rok od deset minuta da kaže gdje su kralj i kraljica, inače bi bio ubijen.

Ne postoje istorijski podaci koji bi potvrdili da je on odao lokaciju u zamjenu za svoj život.

Aleksandar i Draga su se, prema ovoj verziji, krili iza ogledala u kraljevskoj spavaćoj sobi. Ta mala prostorija je služila za kraljičinu garderobu, a ormari su zatvorili rupu u podu, koja je bila ulaz u tajni prolaz /koji je navodno vodio do ruskog poslanstva/.

Kralj je, navodno, prije nego što je izašao, tražio da zavjerenici potvrde zakletvu da ih neće ubiti. Prema jednoj verziji, oni to i jesu učinili, a prema drugoj, zaprijetili su bombama ukoliko Obrenovići ne otvore.

Prema drugoj verziji, prilikom ponovne pretrage kraljevske spavaće sobe, konjičkiporučnik Velimir Vemić opazio je u zidu jedno udubljenje kao za ključ od tajnih vrata. Kralj i kraljica bili su tu sakriveni.

Kako god bilo, po izlasku Obrenovića iz skrovišta, rasplet je neosporno bio krvav. Kapetan Mihailo Ristić Uča je ispalio u njih sve metke iz svoga revolvera, za njim Vemić i kapetan Ilija Radivojević. Izvjesno je i da su svi oficiri u dvoru i dvorištu dvora svojim sabljama probadali tijela.

Gradom su kasnije kolale glasine da je kralj, iako teško ranjen, bio živ i da je umro tek u mrtvačnici, ali za ovo nema dokaza. Prema analizi patologa, kralj Aleksandar Obrenović bio je mrtav već poslije prvog metka.

Odmah zatim ubijen je i general Lazar Petrović, ali je moguće da je on ubijen i prije pronalaženja kralja i kraljice i da nije imao nikakvog udjela u otkrivanju lokacije. Tijela Aleksandra i Drage Obrenović bačena su kroz prozor dvora.

PETAR KARAĐORĐEVIĆ /NI/JE ZNAO ZA ZAVJERU

Istoričari navode da je Petar Karađorđević, kasniji kralj Srbije, znao za zavjeru, jer je beogradski trgovac Nikola Hadži Toma tim povodom poslat u Švajcarsku, gdje se sastao sa Petrom, koji je tamo živio kao običan građanin.

Navodno, Petar Karađorđević nije htio da pristane na ubistvo i, oslanjajući se na taj njegov stav, jedna grupa starijih zavjerenika, kojoj je na čelu bio general Jovan Atanacković, pokušala je da nametne svoje mišljenje da se kralj Aleksandar samo natjera na abdikaciju i protjera iz zemlje.

Međutim, preovladalo je mišljenje da bi to bilo najgore rješenje i na prijedlog
zavjerenika kapetana Dragutina Dimitrijevića Apisa, Radomira Aranđelovića i Ante Antića odlučeno je da kralj i kraljica budu ubijeni.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.