Osam decenija od nacističkog bombardovanja: Dan kada je Beograd bio buktinja
BEOGRAD - Danas se navršilo 80 godina od kada je nacistička Njemačka, bez objave rata, bombardovala Beograd, čime je u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji počeo Drugi svjetski rat.
Napad je, prema brojnim istorijskim izvorima, bio odmazda za 27. mart 1941. godine, kada su zbog potpisivanja pakta sa Njemačkom oboreni vlada Cvetković-Maček i Namjesništvo čija je prva ličnost bio knez Pavle Karađorđević.
Prve njemačke bombe u napadu pod kodnim nazivom "Kaznena odmazda" pale su na Beograd 6. aprila 1941. godine u 6.30 časova, a njemački bombarderi su istog dana, u četiri navrata, razornim i zapaljivim bombama zasuli grad.
U prvom talasu u napadu je učestvovalo viđše od njemačkih 200 bombardera. U četiri napada tog dana učestvovalo je 484 bombardera, koji su na grad bacili oko 360 tona bombi.
Do 17. aprila i kraja Aprilskog rata, koji je okončan potpisivanjem kapitulacije Vojske Kraljevine Jugoslavije, u Beogradu je stradalo je više hiljada civila.
Samo je u skloništu u porti Vaznesenjske crkve i Karađorđevom parku, koji su direktno gađani, ubijeno više stotina ljudi.
Usljed ogromnog materijalnog razaranja 8.000 beogradskih porodica ostalo je bez krova nad glavom.
Tačan broj žrtava bombardovanja Beograda nije utvrđen. Tadašnji britanski premijer Vinston Čerčil je 12. aprila 1941. godine na Radio Londonu izjavio da je broj žrtava bio oko 17.000.
Vlasti u Beogradu su prvo saopštile da je poginulo 2.500 građana, a, prema njemačkim izvorima, bilo je 1.700 žrtava.
Nacističko bombardovanje potpuno je uništilo Narodnu biblioteku Srbije, koja je ujedno i jedina nacionalna biblioteka namjerno napadnuta tokom Drugog svjetskog rata.
U požaru, koji je potom uslijedio, uništen je gotovo cijeli fond od 350.000 knjiga, uključujući neprocjenjive srednjovijekovne spise.
Braneći nebo nad Beogradom, piloti Jugoslovenskog kraljevskog vazduhoplovstva oborili su 48 njemačkih aviona, a poginulo je 11 pilota Šestog lovačkog puka.
Operacijom bombardovanja Beograda komandovao je general Aleksandar Ler, koji je zbog ratnih zločina strijeljan u Beogradu 1947. godine.
Njegova unuka Sibila Ler, koja je prešla u pravoslavlje i zamonašila se, rekla je svojevremeno da svaki dan lije gorke suze zbog zločina nad Srbima.
Do napada na Kraljevinu Jugoslaviju došlo je nakon vojnog prevrata i demonstracija 27. marta protiv Trojnog pakta, koji je sklopila tadašnja vlada Cvetković-Maček.
"Vazdušni napad na Beograd imao je isključivo političko-teroristički karakter i nije imao ništa zajedničko sa ratom. To bombardovanje bilo je stvar Hitlerove sujete, njegove lične osvete", rekao je na suđenju poslije rata njemački feldmaršal Evald fon Klajst.
Otpor paktu sa silama Osovine razljutio je Njemačku, jer je poremetio planove o napadu na Sovjetski Savez, pa je Hitler naredio da se, osim Grčke, i Kraljevina Jugoslavija uništi kao država.
Jugoslavija je kapitulirala za 11 dana, a kralj Petar Drugi Karađorđević i Vlada napustili su zemlju tri dana ranije.
Zemlja je raskomadana i podijeljena između Njemačke, Italije, Mađarske i Bugarske, s tim što su Srbiju okupirale Hitlerove snage.
Beograd je u Drugom svjetskom ratu bombardovan i od saveznika, a najintenzivnije je bilo savezničko bombardovanje 16. i 17. aprila 1944. godine.
Prvog dana savezničkog bombardovanja, na pravoslavni Uskrs, bačeno je na Beograd više od 1.500 tona bombi, navodno radi uništenja vojnih i privrednih objekata i zgrada u kojima su smješteni Nijemci.
Evidentirano je da je tokom vazdušnih napada poginulo 1.160 Srba, civila, i 18 Nijemaca, ali tačan broj nikada nije utvrđen, dok je u bombardovanju ranjeno 1.400 stanovnika prijestonice.
Tada je pogođeno i porodilište u Krunskoj, jedno obdanište, Slavija, Nemanjina i Dečanska ulica, Bajlonijeva pijaca, Pašino brdo, Zeleni venac, Željeznicka stanica, Narodno pozorište.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
