Nekoliko crta o Banskom dvoru
Kada je formirana Vrbaska banovina 1929. godine i kada je za prvog bana postavljen Svetislav Tisa Milosavljević, osjećala se potreba za izgradnjom jednog reprezentativnog sjedišta. Počelo se sa kupovinom zemljišta na kojem se danas nalaze Banski dvor i Banska palata, koje je ban Milosavljević otkupio za pet i po miliona dinara od crkvene opštine, kojoj je A. Opujić prodao isto za 800 dukata.
Radovi
Početkom 1931. godine raspisan je u "Politici" i "Narodnom jedinstvu" konkurs za izradu idejnih skica za Bansku palatu i Banski dvor, a prvu nagradu dobili su beogradski arhitekti Jovanka Bončić Katerinić, Anđelija Pavlović i Jovan Ž. Ranković. Potom je u Banjaluci oglašena i licitacija za zidarske i pokrivačke radove, a posao je ustupljen preduzimaču inž. Kosti Šijačkom.
Pred mladim arhitektom Brankom Jovanovićem bio je ozbiljni zadatak da nadgleda izgradnju i uređenje zahtjevnih eksterijera i enterijera Dvora i usaglasi rad više izvođača radova, majstorskih radionica, umjetničkih stolara, vajara, likorezaca, majstora različitih struka i da insistira na vrhunskoj zanatskoj spretnosti, otmjenosti oblika i kompozicije. On je lično projektovao tri kamina za Dvor.
Uređenje Vijećnice povjereno je Žaku Pesingu i Špiceru. U holu ili za "Hol gospodina bana" za sada nepoznati autor, koji je prepoznatljiv kao "Gregač", izvodi reljef u drvetu. Stolarske radove završava firma "Bikar-Šijački", gipsane Alojz Duhač i Franc Kulman, firma "Domus", vlasnika Pesinga i Špicera, radi zidne obloge Plavog salona i Vijećnice i dio namještaja. Za stolarske, najprije ili najviše za izradu namještaja, pozvane su radnje iz Nove Gradiške i Slavonskog Broda - Josipa Kruljca i Petra Hricaka. Za umjetničko ukrašavanje fasade i unutrašnjosti dvora bio je zadužen akademik Đorđe Jovanović. Radovi na Banskom dvoru počeli su u martu 1931. godine, dok je svečano otvaranje zdanja obavljeno 8. novembra 1932. godine.
Sale
Banski dvor je imao sale za sjednice, salone za prijeme, vijećnicu, stan bana sa apartmanom za visoke zvanice-goste, prostorije centralnog grijanja, kuhinje, sanitarije, garderobe i druge prostorije.
U nižim zonama objekta dominira renesansi uticaj i akademski klasicizam, a elementi srednjovjekovne arhitekture prisutni su u višim zonama. Značajno mjesto pripada i folklornim elementima Balkanskog poluostrva. U svrhu rezidencije bana Vrbaske banovine korišćen je do 1941. godine.
Status
Tokom Drugog svjetskog rata unutrašnjost objekta je devastirana, pa je veći dio skupocjenog namještaja, slika i drugih predmeta nepovratno izgubljen. Po završetku rata Dvor je korišćen kao vojno i političko sjedište.
Od 1955. godine, odlukom tadašnjih gradskih vlasti, zgrada je data na upravljanje Domu kulture, a od 1998. godine zvanično postaje javna kulturna ustanova pod nazivom "Kulturni centar Banski dvor". Palata Banskog dvora proglašena je dobrom kulturno-istorijskog nasljeđa aktom nekadašnjeg Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Bosne i Hercegovine, broj 08-UP-I-124-1/76, od 27. decembra 1976. godine i upisana u Registar kulturnih dobara Bosne i Hercegovine pod. k. č. 14.18. Nakon okončanja građanskog rata u BiH, u skladu sa odredbama Aneksa 8 Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH, te prema odredbama Zakona o sprovođenju odluka Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika u BiH, palata Banskog dvora uživa status nacionalnog spomenika od najvećeg značaja za BiH.
Osnivanjem Republike Srpske 9. januara 1992. godine Banski dvor je postao sjedište predsjednika Republike. Do rekonstrukcije Palate Republike Srpske, 2008. godine, služio je i kao sjedište Predsjednika Republike Srpske.
Djelatnost
Osnovna djelatnost Kulturnog centra Banski dvor je multimedijalnog karaktera i obuhvata: koncerte, izložbe, monodramske predstave, video-projekcije, tribine, predavanja, književne manifestacije, kao i aktivnosti klubova i ateljea.
Enterijeri Banskog dvora su veoma reprezentativni, a neki od njih, kao što su: Koncertna dvorana, Vijećnica i Svečani salon, sačuvali su autentični izgled. Posebnu pažnju treba skrenuti na veliku Koncertnu dvoranu koja svojim izgledom, a posebno svojom akustičnošću, plijeni pažnju kako publike, tako i umjetnika.
Tokom godine se u ovim prostorima održi više od trideset koncerata klasične muzike, renomiranih umjetnika i ansambala iz zemlje i svijeta, veći broj izložbi domaćih i gostujućih umjetnika, književnih promocija, poetskih i monodramskih večeri.
Goran Đuran, Autor je arhivista-istraživač u Arhivu RS
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
