“Marš na Drinu” uspomena na veliku pobjedu

Binički je “Marš na Drinu” komponovao 1914. godine, kada je prvi put i izveden. U čast odlučnih pobjeda Srba na Ceru i Kolubari, prvih velikih savezničkih pobjeda u Prvom svjetskom ratu, Binički je marš posvetio komandantu Drugog gvozdenog puka pukovniku Milivoju (Miloju) Stojanoviću Brki, koji je učestvovao u Cerskoj bici na ključnom mjestu na Tekerišu, a poginuo u žaru borbi u Kolubarskoj bici.

“Marš na Drinu” komponovan je u Valjevu, gdje se Muzika kraljeve garde nalazila tada u sklopu srpske vojne komande.

Djelo je potom izvođeno i na Solunskom frontu, gdje je steklo širu popularnost i među saveznicima. Postoji svjedočenje da su tokom proboja fronta 1918. “Marš na Drinu” paralelno svirali orkestri svih savezničkih armija.

Ova kompozicija doživjela je i ozbiljnu međunarodnu slavu. Tako su švedski sastav “The Spotnicks” ili poznati britanski “The Shadonjs” takođe objavili obrade “Marša na Drinu”, koje su svojevremeno stekle visoku popularnost u pojedinim zemljama.

Danas poznati tekst “Marša na Drinu” napisao je početkom šezdesetih novinar i pjesnik Miloje Popović, a prvi ga je izveo hor KUD-a “Ivo Lola Ribar” iz Beograda.

Kompozitor Mladen Matović ističe da se kroz decenije izvođenja srpski narod saživio sa kompozicijom Biničkog.

- Ova muzika evocira na slavne trenutke naše istorije. To je bezvremenska melodija koju svi osjećaju, poštuju i sa kojom se identifikujemo na poseban način. Jedan od ključnih razloga popularnosti ove kompozicije je trenutak kada je dobila tekst iz pera Miloja Popovića - kaže Matović.

Prije nekoliko dana teniska reprezentacija Srbije titulu na prvom ATP kupu u Sidneju proslavila je uz šampanjac i srpske pjesme. U video-zapisu koji je postavljen na zvaničnom “Tviter” nalogu ATP kupa vidi se kako Novak Đoković i Viktor Troicki pjevaju “Marš na Drinu”. Ambasador takozvanog Kosova u Bugarskoj Edon Cana putem “Tvitera” napao je Novaka Đokovića zamjerajući mu što je pjevao “Marš na Drinu”.

Prof. dr Borivoje Milošević sa Filozofskog fakulteta u Banjaluci podsjeća da je “Marš na Drinu” važan dio srpskog muzičkog i uopšte kulturno-istorijskog nasljeđa.

- Radi se o rodoljubivoj kompoziciji koja simbolizuje žrtvu i stradanje srpskog naroda i njegov herojski otpor austrougarskom agresoru u Prvom svjetskom ratu. Ona je simbol istrajnosti u borbi Srba za ono što je najsvetije - slobodu, i u sebi nosi uspomenu na jednu od najvećih pobjeda srpske vojske nad nadmoćnijim neprijateljem. Besmisleno je i istorijski netačno “Marš na Drinu” tumačiti kao bilo kakvu “agresorsku” kompoziciju koja podstiče na nasilje i mržnju prema drugima. Kao takva ne bi trebala bilo koga da vrijeđa, niti da bude predmet dnevnopolitičkih tumačenja i manipulacija - naglašava Milošević.

Stanislav Binički je poznat i kao osnivač Opere Narodnog pozorišta u Beogradu i kompozitor prve izvedene srpske opere “Na uranku”, a autor je još nekoliko kompozicija za vojne duvačke orkestre i marševa.

Prije više godina pronađen je u Beogradu rijedak fono-zapis, odnosno gramofonska ploča sa snimkom, najvjerovatnije iz prve decenije 20. vijeka, u izvođenju vojne kapele kojom je dirigovao Binički. Ploča je sada u vlasništvu Narodne biblioteke Srbije.

U njegovoj rodnoj Jasiki, u svojevrsnoj kulturnoj koloniji, svake godine se održava manifestacija posvećena Biničkom na kojoj se okuplja veliki broj muzičara, slikara i drugih umjetnika.

Javnosti je manje poznato da je 10. decembra 1961. u Stokholmu, prilikom uručenja Nobelove nagrade Ivi Andriću, “Marš na Drinu” izvođen upravo na piščev zahtjev.

Književnik Jovan Delić, autor knjige “Ivo Andrić - Most i žrtva”, ispričao je ranije da je Andrić izabrao tu melodiju da sa njom uđe u besmrtnike, dobitnike Nobelove nagrade.

Takođe, Pati Pejdž, jedna od najpopularnijih pjevačica i glumica 1950-ih i 1960-ih godina u SAD, 1964. je snimila verziju  “Marša na Drinu” pod nazivom “Little soldier boy”, koja je bila glavna muzička tema istoimenog holivudskog filma.

Učenik

Mokranjca i Marinkovića

Stanislav Binički rođen je 27. jula 1872. u mjestu Jasika, nadomak Kruševca, u porodici inženjerijskog pukovnika Stevana Biničkog, porijeklom sa Banije, koji je u tom mjestu službovao. Muzici su ga učili Stevan Mokranjac i Josif Marinković, kod kojih je pjevao u horu “Obilić”. Dok je studirao matematiku na Filozofskom fakultetu u Beogradu, osnovao je Akademsko muzičko društvo. Poslije studija, tokom jedne školske godine predavao je u leskovačkoj gimnaziji, a zatim je četiri godine u Minhenu studirao kompoziciju i solo pjevanje.

Binički i Stevan Mokranjac, a po pojedinim podacima i Kosta Manojlović, osnivali su i Srpsku muzičku školu, koja je kasnije dobila ime “Mokranjac”. Binički se posebno posvetio komponovanju od 1924, nerijetko koristeći folklorne motive.  Njegovo najpoznatije djelo, opera “Na uranku” iz 1903. na tekst Branislava Nušića, smatra se i prvom srpskom operom sa elementima narodne muzike.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.