Kako su dva zločina u banjalučkoj regiji plijenila pažnju javnosti između dva svjetska rata: Sud štampao ulaznice za praćenje procesa

Posebno je interesantno da je za suđenje optuženom vladalo toliko interesovanje da je Okružni sud u Banjaluci izdavao posebne ulaznice za praćenje procesa. Bez tih ulaznica, kako su prenijele i tadašnje Vrbaske novine,  niko nije mogao da uđe  u sudsku dvoranu koja je bila pretijesna da primi sve zainteresovane. Na optuženičkoj klupi bio je kafedžija Sulejman  Ćelić koji je hicima iz pištolja ubio poznanike Bešlagu Vajraču i Aliju Nurkića. Ubistvo se desilo se 22. jula 1940. godine dva i po sata iza ponoći ispred kafane “Santos” u tadašnjoj banjalučkoj ulici Kraljice Marije.

Prethodno je ubijeni dvojac igrao kartašku igru “božji blagoslov” u Ćelićevoj kafani “Aeroplan”. Zbog izgubljene veće svote novca, Vajrača je iz kafane uzeo kasu, razbio je i uzeo  novac. Kada je to čuo Ćelić  se odmah dao  u potragu za mladićima. Susreo ih je ispred “Santosa” i prvo je zapucao na Vajraču te ga pogodio sa dva hica, a zatim je treći ispalio u Nurkića. Ćelić se na sudu branio nužnom odbranom, ali i pijanstvom. Međutim  svjedoci su njegove tvrdnje pobili. Nakon dvodnevnog završnog suđenja u novembru 1940. godine Okružni sud u Banjaluci Ćeliću je “odrezao” kaznu strogog zatvora od 14 godina. Obavezan je i da porodicama žrtava plati po tadašnjih 1.000 dinara za sahranu, a oduzeta su mu trajno  skoro sva građanska prava.

Ljubovisanje platio glavom

Pažnju javnosti Vrbaske banovine privukao je i “smrtonosni susret” dvojice suparnika koji su krišom ljubovisali sa istom udatom ženom.

Igrom tragične sudbine Jovo Mandić je 1. decembra 1935 godine u mrklom mraku pucao i ubio poznanika Marka Marinkovića kada su se susreli na pragu kuće zajedničke ljubavnice Milje P. Obojica su krenula kod nje na tajni sastanak, ali je sudbina htjela da se susret završi tragedijom. Leš nesrećnog Marinkovića pronađen je drugi dan ujutro nedaleko od Miljine kuće. Zločin je, kako se vidi iz spisa Okružnog suda Banjalučkog sreza, otkriven nakon što su mještani Ličana počeli da pričaju o smrti mladića. Policiji je zločin prijavio brat ubijenog, a žandarmi su uz pomoć kneza tadašnjeg bosanskodubičkog sreza otkrili da je Marko bio kod Milje P. Istraga je pokazala da je  ubijen u njenom dvorištu, a Milja je policajcima priznala da je leš iz sramote i straha odvukla dalje od  kuće.

Kazala  je da je on kod nje došao 30. novembra, a otišao u rane jutarnje sate 1. decembra i da je čula pucnje, ali da nije izlazila do ujutro kada je u avliji zatekla mrtvog Marka. Policajcima je otvorila dušu i rekla da je njoj dolazio i Jovo Mandić koji je ubrzo nađen i uhapšen.

On je kazao da je kobne večeri dolazio kod Milje jer ga je ona nagovarala da dođe te da je oko 23 časa, “taman kad je htio da pokuca na njen prozor”, vidio ispred sebe nekog te su uplašio i zapucao. Tad je, kazao je,  čuo jauk, ali ne zna šta je dalje bilo jer je pobjegao.

Pritisnut dokazima vidjevši da zločin više ne može da taji priznao je da je ubio Marka, stoji zapisniku o uviđaju tadašnje žandarmerijske stanice Bosanske Dubice. Jovo je za svoj zločin optužen dva mjeseca kasnije, 30. januara 1936. godine, a slučaj je u sudske klupe Okružnog suda u Banjaluci dospio već u martu te godine. Tokom  procesa saslušani su brojni svjedoci, a tragična ljubavnica dvojice momaka izmijenila je iskaz dat žandarima. Milja je u Okružnom  sudu u Banjaluci porekla da je kod nje kobne večeri bio ubijeni Marko iako je priznala da je s njim ranije nakon prijateljskog druženja ušla u vezu. Ispričala je sudskom vijeću da te večeri kod nje nije niko bio, niti je koga zvala te da je mrtvo Markovo tijelo otkrila tek ujutro kada se probudila.

Nije krila da je tijelo odvukla iz dvorišta do obližnje  kukurozovine, ali je istakla da je to uradila da na nju “ne pane ljaga” jer nema ništa sa ubistvom. Kazala je da je to jutro kod nje dolazio Jovo Mandić i da ga je pitala je li  ubio Marka, a on joj je rekao nije. Mandić se pred sudijama branio nužnom odbranom i kazao  da je pucao iz straha jer je u mrkloj noći nepoznata osoba trčala prema njemu. Sudije mu nisu puno vjerovale pa mu je “odrezano” šest godina godina strogog zatvora.

Žalio se na presudu Vrhovnom sudu i tražio reviziju  tvrdeći da je riječ o samoodbrani. Istakao je da je njega mladića zavela iskusna i laskava žena koja je njegovu nedozrelost iskoristila za svoje svrhe. Smatrao je da je prestrogo kažnjen. Vrhovni sud utvrdio je da Jovo nije postupao u nužnoj odbrani, ali i da ga treba blaže kazniti pa mu je dosuđeno pet godina zatvora, ali potvrđen i gubitak građanskih prava.

Gubitak časnih prava

Počinioci krivičnih djela na strogi zatvor i kazne do pet godina često su uz zatvorsku kaznu osuđivani i na gubitak takozvanih  “časnih prava”. Ta mjera je uglavnom određivana na tri godine, a prema tadašnjim važećem Krivičnom zakoniku gubitak časnih prava značio je neku vrstu izopštavanja iz  društvenih i političkih tokova. Onaj kome je kao sporedna kazna izrečen gubitak časnih prava automatski je gubio poziciju  državne ili javne službe, zvanje, akademski stepen, odličja, te druge počasti, ali i politička prava. Oni koji su dobijali kazne veće od pet godina “časna prava” gubili su trajno.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.