Drugi svjetski rat: Žena koja je svjedočila bizarnom kraju francuskih kolaboracionista

Kada je u petak, 8. novembra, u Parizu preminula starica, o njenoj smrti je u novinama objavljeno svega nekoliko paragrafa.

Luset Detuš je imala 107 godina i nekada je njeno ime bilo veoma poznato. Plesačica i supruga, a kasnije udovica, najkontroverznijeg francuskog pisca prošlog vijeka, Luja-Ferdinanda Selina.

Detuš je, ujedno, i posljednji preživeli svjedok tragikomičnih, posljednjih dana francuskog kolaboracionističkog režima i dana koje su saradnici nacista proveli ne u Višiju, već u bizarnoj francuskoj mikrodržavi osnovanoj u zamku na jugu Njemačke.

Kolaboracionisti u bijegu

Septembar 1944. godine, bliži se kraj Drugog svjetskog rata u Francuskoj. Pariz je pao pred saveznicima. Nijemci se povlače.

Šta onda da radite, ako ste bili njihov saradnik?

Ne saradnik niskog nivoa koji je držao sve opcije otvorenim. Takvi bi samo povili glavu i nadali se da nisu dovoljno bitni da budu primećeni.

Ne, govorimo o onima koji su bili najglasniji. Onima koji su dočekali Nijemce raširenih ruku, onima koji su osnivali političke partije kako bi podržali naciste, onima koji su bili na čelu pro-njemačke milicije, išli u lov na članove Otpora i slali trupe da se bore uz Nijemce na Istočnom frontu.

Ili možda o nagrađivanom romanopiscu, samo nekoliko godina ranije slavljenom kao fantastičnom, novom glasu francuske fikcije. Piscu koji je zatim upotrebio pero kako bi na papir stavio najokrutnije antisemitske klevete, takve da su zapravo sramotile Nijemce, i koji je tokom njemačke okupacije Pariza sasvim otvoreno bio na strani napadača.

Takav je bio Luj-Ferdinand Selin (rođen kao Luj-Ferdinand Detuš), poznat i kao samo Selin, autor knjige Putovanje nakraj noći koja se i danas smatra jednim od velikih djela evropske književnosti.

Utočište - zamak u Njemačkoj

Selin je znao da mora da ode. Bio je meso za vešala. Ukoliko bi ga se dočepala rulja, bio bi linčovan. Ako bi mu sudili, bio bi pogubljen.

Tako je Selin pobjegao iz Pariza i, nakon raznih avantura, završio u nadrealističkom krajoliku malog gradića u Njemačkoj, Zigmaringenu.

Zigmaringen je, takođe, dvorac star 1.000 godina u vlasništvu dinastije Hoencolern - smješten na grebenu visoko iznad Dunava.

I upravo su u ovoj zamak, u septembru 1944. godine, dovedeni najtvrdokorniji kolaboracionisti iz Francuske. Aristokrate u čijem vlasništvu je zamak bio, Adolf Hitler je već izbacio. Francuzima je dozvoljeno da, na nekoliko mjeseci, ovdje osnuju uvrnutu kopiju francuske države u egzilu - sa sve zastavom, granicama i stranim ambasadama.

Više od hiljadu Francuza je došlo i živjelo ovde, među njima i Selin u pratnji supruge Luset. Tada je imala 32 godine.

Luset je tako postala posljednji svjedoka ove čudnovate zemlje - posljednje crtice sramnog Višija, francuskog kolaboracionističkog režima.

U septembru 1944. godine, Nijemci su na silu u zamak Zigmaringen doveli Filipa Petena i Pjera Lavala, šefove kolaboracionističke vlade. Nijemci su željeli da zadrže mogućnost eventualnog povratka u Francusku.

Peten i Laval su, međutim, odbili da sarađuju, pa je vođstvo nad ovom vladom u egzilu prepušteno grupi ekstremista na čelu sa čovjekom pod imenom Fernand de Brinjon.

Peten je živio na vrhu dvorca, a Laval na spratu ispod. Oni su se toliko mrzili da nikada nisu govorili jedan sa drugim. Ispod njih, bili su razni takozvani ministri koji su se muvali po zamku i postavljali mikroskopska birokratska carstva u hodnicima obloženim tapiserijama, lovačkim trofejima i portretima davno zaboravljenih Hoencolerna.

To su bile činjenice. Mnogo je zanimljivije zamišljati kako su oni uopšte tu živjeli - i tu nam u pomoć stiže Selin.

Nazad u Parizu pedesetih, Selin živi sa Luset tik izvan Pariza. Napisao je knjigu Od zamka do zamka o životu u Zigmaringenu. Poput mnogih Selinovih djela, zvuči kao buncanje izmučenog uma.

Ali iza bombastičnih riječi, možete da osjetite kakvo je ludilo vladalo tamo. Britanski bombarderi neprestano nadleću; u gradu nema druge hrane osim kupusa i cvekle, a toaleti su preplavljeni.

U zamku, Selin - po obrazovanju lekar - posjećuje pacijente: neki se pretvaraju da i dalje sve može biti spašeno i govore o tajnom oružju i grupama partizana u šumi; drugi pribegavaju sumornom humoru; neki bukvalno polude.

Svi znaju da su dolaskom u Zigmaringen izgubili mogućnost da budu rehabilitovani. Oni su izdajnici i kraj dolazi. Ali život se mora živjeti - još uvijek.

Na kraju, Selin je nekako preživio, kao i njegova supruga. Poslije nekoliko godina boravka u Danskoj gdje su neko vrijeme bili u zatvoru, dozvoljeno im je da se vrate u Francusku.

Kada je Selin preminuo 1961. godine, njegova udovica je na groblju podigla zajedničku nadgrobnu ploču sa njegovim imenom, a pored nje i datumi “1912-19 ...”.

Pretpostavljala je da će biti mrtva do kraja veka. Živjela je 20 godina duže.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.