Desant na Siciliju, prvi uspješan napad zapadnih saveznika na evropskom tlu, počeo 10. jula 1943. godine

Saveznička invazija Sicilije (šifrovano ime operacija Haski) je bila važna kampanja Drugog svjetskog rata u kojoj su Saveznici preoteli Siciliju od sila Osovine (Italije i Nemačke). Operacija Haski je počela u noći između 9. i 10. jula 1943, a okončala se 17. avgusta. Operacija je izvedena velikim amfibijskim i padobranskim desantima, poslije kojih je uslijedilo 6 nedelja borbe na kopnu. Invazijom su ispunjeni svi ciljevi savezničkih planera: saveznici su protjerali osovinske vazdušne, kopnene i pomorske snage sa ostrva, osigurali pomorske puteve kroz Sredozemno more i uzdrmali vlast Benita Musolonija. Operacija Haski je otvorila put za invaziju Italije.

Iako je ostrvo Sicilija imalo dosta snaga za odbranu - 11 italijanskih i oko 3 ½ nemačke divizije ~ računajući i naknadna pojačanja, one nisu pružile onaj otpor koji bi odgovarao njihovom broju i uslovima za borbu. Moral kod većine italijanskih snaga je bio toliko nizak da bez neposredne podrške Nijemaca nisu uopšte bile sposobne za borbu. Pored toga, njihovo vođstvo nije uopšte bilo na nivou savremenog ratovanja što veoma lepo može ilustroviti činjenicom da i pored više nego očiglednih neposrednih savezničkih priprema za napad na Siciliju, koje su počele masovnim napadima iz vazduha još 3. jula, nije tome pridaval posebnu pažnju.

U pogledu organizacije odbrane ostrva došao je do izražaja nedostatak dobrih puteva koji bi omogućavali brži manevar i lakšu koncentraciju jedinica. Zbog toga je trebalo mnogo viiše vremena za grupisanje snaga na dobrim položajima kod Etne. Takođe, ipak treba naglasiti da je nedostatak dobrih puteva otežavao i usporavao i dejstvo Saveznika.

Linijski raspored dosta slabih utvrđenja duž cijele obale, bez dovoljno artiljerije i sa slabim posadama, bio je samo bespotrebno rasipanje snaga. Interesantno je da osovinske radarske stanice na ostrvu nisu otkrile ogromnu masu brodova koja se noću između 9. i 10. jula, po nevremenu, pojavila pred obalom iako su još tokom kasnog popodneva 9. jula izviđački avioni opazili pojedine grupe brodova i konvoja na području oko Malte i Tunisa. Na Siciliji je odmah da ta uzbuna i sve je bilo u stanju pripravnosti. Najrealnije objašnjenje za to što radari nisu otkrili toliku masu brodova je to što se napad očekivao na zapadni deo ostrva koji je najbliži afričkoj obali, dok je desant je bio izvršen na južni i jugoistočni deo.

Saveznička desantna operacija bila je odlično pripremljena i izvedena. Naročito je bila efikasna podrška artiljerije i avijacije čime je brzo bio slomljen svaki otpor na obali i iskrcavanje je izvršeno na vreme na predviđenim mestima. Saveznička brodska artiljerija se pokazala kao odlična podrška iskrcanim snagama u dometu svojih teških topova ~ od 30 do 40 kilometara. Saveznička avijacija je imala konstantnu i apsolutnu prevlast nanosila je Osovniskim trupama teške udarce, gađajući saobraćaj, tehniku i živu silu, stekla je ovde mnoga korisna iskustva za kasnije operacije u Normandiji.

Vazdušno-desantne snage, i pored svih nesporazuma, dale su vidan učinak i potvrdile da je vazdušni desant neraskidivi deo pomorskog desanta. Što se tiče operacija komandosa i "Rendžera", oni su odigrali izuzetnu ulogu u zauzimanju mostova, raskrsnica i u smelim prepadima na položaje Osovinske položaje.

U ovoj operacije prvi put je postignuta najveća koncentracija specijalnih desantnih sredstava ~ brodova, čamaca, desantnih jurišnih čamaca i drugih ~ čija su iskustva mnogo doprinela budućoj organizicijai i uspešnom izvršenju desanta u Normandiji 1944. godine.

I pored poraza na Siciliji i intenzovnog savezničkog bombardovanja i granatiranja luke u Mesini nemačke trupe uspele su da izvuku preko Mesinskog moreuza gotovo svo ljudstvo i najveći deo teške opreme - što je zaista izvanredan uspeh. Iako je vršena praktično veoma primitivnim sredstvima - na skelama i pre svega na drvenim čamcima - evakuacija je potpuno uspjela. Pored najvećeg dela ljudstva na italijansko kopno prebačeno je i oko 17000 tona municije, 10000 vozila, 4000 ranjenika i nekoliko hiljada savezničkih zarobljenika. Oklopna divizija „Herman Gering“ povukla se posljednja, vodeći zaštitne borbe i praveći odstupnicu ostatku trupa. Bitka je okončana ulaskom američkih trupa u razrušenu Mesinu 17. avgusta 1943. godine. Trajala je 38 dana. Evakuacija je pre svega uspela usled nedovoljne budnosti i slabog anagažovanja savcezniče flote i avijacije na tom delu. General Dvajt Ajzenhauer napisao je u svojim posleratnim memoarima je da „tokom celog rata nije sreo kvalitetnije protivničke jedinice od onih koji su branili Siciliju“. On se osvrnuo i na istrajnost odbrane, trdeći da je svaki nemački položaj mogao biti zauzet samo ako bi bio prethodno uništen, misleći u prvom redu na pripadnike divizije „Herman Gering“ i padobrance.

Prema savezničkim podacima, Nijemci i Italijani su imali oko 167000 mrtvih, ranjenih ili zarobljenih vojnika, većinom Italijana, od čega je Nemaca poginulo oko 24000, a uništeno je 188 tenkova i 267 aviona. Saveznici su imali 31160 mrtvih i nestalih i 7455 ranjenih vojnika. Pored toga, Saveznici su, prema soptvenim podacima izgubili 85000 tona raznih transportnih brodova, jedan američki i dva britanska razarača, jednu američku podmornicu i osam čamaca za iskrcavanje.

Po nemačkim podacima Saveznici su iozgubili: 383 tenka, 63 topa, 652 aviona i 61 transportni brod ~ što bi ukupno bilo oko 1/3 celokupnih snaga upotrebljenih u desantu na Siciliju.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.