Patrik Bario za “Glas Srpske”: Kampanja terora SDA nad Srbima u Sarajevu podsjećala na NDH

Rekao je ovo u intervjuu za “Glas Srpske” član Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja Srba u Sarajevu od 1991. do 1995. godine Patrik Bario.

- Status Srba degradiran je na status odmetnika i oni su brutalno napadani, naročito u mnoštvu zatvora koje su vodili SDA i njeni politički partneri. Jedan od specifičnih aspekata ove kampanje terora bilo je upravo stvaranje široke mreže zatvora u kojima su počinjena najgora zvjerstva - ističe Bario.

GLAS: U svom istraživanju bavili ste se ratnim patnjama i traumama uopšteno ali i u konkretnom slučaju građanskog rata u BiH. Koji su to oblici patnje i traumatičnih iskustava bili prisutni tokom rata?

BARIO: Od 1992. do 1995. godine, životi Srba u Sarajevu bili su bezvrijedni, nisu bili ni najmanje važni. Stoga se mora naglasiti da se većina mrtvih i ranjenih Srba ne dovodi u vezu sa borbama između dvije vojske već sa političkim krivičnim djelima počinjenim nad civilima. Srpske porodice pretrpjele su neizrecive fizičke (ubistva, mučenja, silovanja) i psihološke traume, a koje su imale značajne posljedice poput posttraumatskog stresnog poremećaja.

GLAS: Do koje mjere je trauma srpskog naroda u BiH i Sarajevu predodređena iskustvom genocida nad Srbima kojeg je izvršila Nezavisna država Hrvatska, te koliko je to odredilo karakter građanskog rata u BiH?

BARIO: Kako bi se manipulisalo javnim mnjenjem, u potpunosti je zanemaren politički i istorijski kontekst ovog rata i ignorisan duboko ukorijenjeni uzrok sukoba. Samo analize po istom kalupu korištene su za objašnjavanje događaja. Istorija je, međutim, jedan kontinuum i osnovni uzroci sukoba moraju se često tražiti u prethodnim decenijama. Tačno je da je kazus beli, odnosno uzrok ovog rata bio referendum iz maja 1992. godine, ali kako se može zanemariti važnost genocida koji su ustaše Nezavisne države Hrvatske izvršile nad Srbima i Jevrejima tokom Drugog svjetskog rata? Takođe, kako možemo zanemariti činjenicu da su muslimani u to vrijeme podržavali NDH Ante Pavelića? U svjetlu ovih istorijskih događaja lako je razumjeti reakciju Srba kada su vidjeli svoje istorijske neprijatelje kako se ponovo udružuju s ciljem da ugroze njihov biološki opstanak i kulturu. U ova dva sukoba 20. vijeka isti agresori su se udružili protiv srpskog naroda. Danas znamo da je stravična trauma koju su proživjele srpske porodice tokom Drugog svjetskog rata prenijeta kao bolno nasljeđe na njihove potomke. Utvrđeno je da nije postojao samo porodični već i trangeneracijski prenos ratnih trauma.

GLAS: Da li je ta transgeneracijska trauma, kao i samo iskustvo stradanja Srba u Sarajevu, predodredila odluku ovog naroda da napusti teritorije na kojima je živio vijekovima prije osmanske agresije na BiH, a koje su prema postojećem sporazumu pripadale muslimanima/Bošnjacima?

BARIO: Agonija Srba u Sarajevu u periodu 1992-1995. godine oživjela je kolektivnu patnju naslijeđenu iz Drugog svjetskog rata koju su im prenijeli njihovi roditelji, djedovi i babe. Kampanja terora koju je organizovala SDA podsjećala je na NDH. Opstanak Srba bio je neskriveno ugrožen. Ako je referendum iz maja 1992. bio uzrok rata, Dejtonski sporazum iz decembra 1995. godine bio je direktni uzrok velikog egzodusa Srba iz Sarajeva. Dejtonskim sporazumom Srbi su žrtvovani, te nisu imali drugog izbora osim onog između kofera i mrtvačkog sanduka. U stvari, otišli su i sa jednim i sa drugim; sa svojim koferima i mrtvačkim sanducima svojih najmilijih. Kako bi obezbijedili zaštitu svojih porodica i svojih umrlih, morali su se odreći svoje zemlje, domova i posjeda.

GLAS: Da li su, po Vašem mišljenju, srpske žrtve rata i ratnih mučenja u muslimanskom dijelu Sarajeva i šire istovremeno i žrtve različitih oblika diskriminacije na međunarodnom nivou?

BARIO: Upravo tako, druga strana medalje bila je demonizacija srpske strane. Rezultat viktimizacije muslimana bila je demonizacija ne samo srpskog rukovodstva već i cijelog srpskog naroda. Klevetanje i dehumanizacija Srba pokretali su mržnju prema istima, lišavajući ih bilo kakvog oblika saosjećanja prema njima i opravdavajući sve mjere prinude koje su im nametnute. Na kraju svega, na jednu cjelokupnu zajednicu gledalo se kao na jedinu stvarnu žrtvu sukoba, dok se druga cjelokupna zajednica smatrala zločinačkom. Dalje, srpsko stanovništvo jednog grada za koji se tvrdi da je multietnički i da u njemu vlada tolerancija potpuno su eliminisali upravo oni koji i dalje tvrde da su glavne žrtve ovog sukoba. Više od 25 godina nakon završetka rata novine i dalje bez pogovora objavljuju bošnjačku propagandu devedesetih godina 20. vijeka. Tu podmuklu propagandu predstavljenu pod maskom zabave ne treba potcjenjivati. Zapadna beletristika i industrija zabave u potpunosti je usvojila bošnjačku propagandu u svim svojim produkcijama (televizijskim serijama, igranim filmovima, romanima, pjesmama itd.). 25 godina nakon rata, javno mnjenje još je oblikovano u skladu sa ovim holivudskim prikazom rata u Sarajevu.

GLAS: Koji su to konkretni primjeri trauma na kolektivnom i ličnom nivou?

BARIO: U Sarajevu je od 1991. do 1995. godine ubijeno oko 3.000 srpskih civila. U istom periodu, 1.665 srpskih civila teško je povrijeđeno. Prijavljen je nestanak otprilike 800 Srba iz dijela Sarajeva pod kontrolom SDA, ali je broj nestalih Srba vjerovatno veći od toga. Do danas još nije pronađeno oko 260 Srba. Bošnjački zvaničnici iz SDA uložili su ogromne napore da prikriju zločine počinjene nad srpskim građanima i koristili su se svim sredstvima kako bi spriječili da se iskopavanja završe. Nestali Srbi ne smiju se zaboraviti i potraga mora biti nastavljena. Od Dejtonskog sporazuma skrnavljenja pravoslavnih crkava i groblja u Sarajevu postala su pravilo i često se poklapaju sa pravoslavnim praznicima. Crkve se redovno vandalizuju. Na srpskim grobljima grobnice se i dalje uništavaju ili prskaju bojom. Srbi, čak i mrtvi, u Sarajevu se smatraju nepoželjnim, te ne mogu čak ni da počivaju u miru u gradu za koji se tvrdi da je multietnički i da u njemu vlada tolerancija.

GLAS: Šta Vi, kao čovjek i kao stručnjak, smatrate mogućim rješenjem za liječenje ovih trauma na ličnom i kolektivnom nivou?

BARIO: Moraju se predložiti mnoga rješenja, ali ograničiću svoj odgovor na samo četiri. Prvo rješenje odnosi se na kolektivni trud da se promoviše njega i obezbijedi zaštita ljudi koji pate od fizičkih i/ili psiholoških posljedica ratnih trauma. Drugo rješenje ima za cilj pronalazak nestalih Srba. Njihove porodice i dalje očekuju da nadležne institucije iz ovog dijela Sarajeva preduzmu potrebne korake kako bi pronašle njihove najmilije. Treće rješenje ima za cilj ispravljanje uskraćivanja pravde. Činovi nasilja nad Srbima nikada nisu kvalifikovani kao ono što oni i jesu: ratni zločini, zločini protiv čovječnosti i djela genocida. Počinioci ovih zločina nad Srbima imali su koristi od izuzetne popustljivosti sudija i često su prolazili potpuno nekažnjeno. I međunarodni (MKSJ) i bošnjački sudovi doprinijeli su ovoj lažnoj pravdi. Ipak, ovo uskraćivanje pravde nespojivo je sa mirom i pomirenjem. Četvrto rješenje je okončanje podmuklog i kukavičkog nastavka rata putem drugih ne-vojnih stredstava. Nijedna istraga nije uspela da identifikuje i uđe u trag počiniocima ovih skrnavljenja. Nije podignut niti jedan spomenik u znak sjećanja na srpske žrtve Dobrovoljačke ulice, Pofalića ili Kazana. U slučajevima kada su ploče i postavljane u sarajevskom Velikom parku ili na drugim mjestima, iste su sistematski uništavane.

Patnja u službi

GLAS: Ratna dešavanja su zloupotrebljavanja s različitih strana. Šta nam možete reći o tome?

BARIO: Nevladine organizacije i mediji pokazali su svoju pristrasnost u vidu naklonjenosti jednoj od strana u sukobu, preuzevši cilj muslimanskih secesionista. Da bi postigli svoj cilj i podržali bošnjačku nezavisnost, oni su instrumentalizovali patnju civilnog stanovništva. Ljudska patnja stavljena je u službu političkih ciljeva i interesa.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.