U novim udžbenicima istorije u BiH regionalno preče od
Glas Srpske
U novim udžbenicima istorije u BiH regionalno preče od
Djeca srpske nacionalnosti učenjem iz novih udžbenika, po svemu sudeći, treba da njeguju patriotizam BiH, a ne Republike Srpske i srpskog naroda, upozorio profesor Ranko Pejić. Međunarodni stručnjaci tvrde da je nacionalna istorija prevaziđena, i da više prostora treba posvetiti regionalnoj...
Kao rezultat višegodišnje reforme u izučavanju istorije, od ove školske godine primijenjuju se novi udžbenici istorije u osnovnim i srednjim stručnim školama u BiH.
Pored udžbenika, zahvaljujući Misiji Savjeta Evrope u BiH, Međunarodnom institutu za istoriju "Georg Ekart" iz Braunšvajga, ministarstava obrazovanja u BiH, prosvjetno-pedagoškim zavodima, ovdašnji istoričari prošli su i obuku za pisanje udžbenika. Nedavno je promovisan i Priručnik za nastavnike istorije u BiH, koji je napisala stručnjak za istoriju pri Savjetu Evrope Luiza Blek.
Krajnjim ishodom sprovedene reforme najviše su razočarani dugogodišnji autori istorijskih udžbenika.
Jedan od njih, profesor Ranko Pejić, ovaj priručnik istorije doživljava kao poniženje za ovdašnje istoričare.
- Priručnik, čiji je autor stranac, objašnjava na koji način se treba predavati istorija u BiH, ulogu nastavnika i učenika, po istim principima za čitavu BiH. Za nastavnike istorije to je, blago rečeno, sramota - ocijenio je Pejić.
Treba napomenuti da su u nastavne planove i programe Republike Srpske ugrađena zajedničko nastavno jezgro, koje se odnosi samo na pojedine dijelove opšte istorije, dok su tematske oblasti skraćivane.
Da pojednostavimo. Suština današnjih udžbenika istorije je da se manje pažnje poklanja političkoj, a više socijalnoj, kulturnoj i istoriji svakodnevnog života. U njima se za istorijske događaje koristi više izvora, koji učenicima omogućavaju da kritički razmišljaju i stvaraju predstavu o samom događaju.
Prema riječima stručnog Savjetnika za istoriju u republičkom Prosvjetno-pedagoškom zavodu Đorđa Nijemčevića cilj izrade novih udžbenika bio je da se dijelom održe međunarodni standardi a, s druge strane, i potreba koju je nametnuo korigovani nastavni plan i program.
- Neke od karakteristika novog nastavnog plana i programa su zajednička jezgra, koja imaju za cilj da se obezbijedi demokratska prohodnost učenika, bez obzira u kojem entitetu izučavaju istoriju. Ugrađene su i posebne Smjernice za izradu udžbenika istorije, usvojene od strane ministarstava obrazovanja Federacije BiH i prosvjete i kulture Republike Srpske - naglasio je Nijemčević.
Upitan na koji način se upotrebom različitih istorijskih izvora danas uči o Jasenovcu, Nijemčević je rekao da se ovaj istorijski događaj i dalje izučava kao posebna cjelina na osnovu istorijskih činjenica, koje su se oduvijek koristile i nisu pretrpjele nikakve rezove.
- O ovom genocidu koji se, nažalost, dogodio uči se kao i do sada. Promjena je jedino u radu sa učenikom koga nastavnik, pomoću istorijskih izvora, upućuje da sam zaključi istinu. Poglavlje o Jasenovcu i po obimu ostalo je kao do sada. Bilo je određenih pritisaka da se umanji broj jasenovačkih žrtava, međutim, to se ne može dogoditi sve dok se naučno ne dokaže - objasnio je Nijemčević.
Za sprovedenu reformu istorije profesor Pejić ima običaj da kaže da je jedan od puteva prema unitarnoj BiH i istorija kao predmet u školama.
- Akcija međunarodne zajednice na ujednačavanju nastavnih programa i udžbenika istorije za osnovne i srednje škole počela je još 1998. godine. Cilj je bio, a i postignut je, da se iz udžbenika izbaci što više nacionalne, a uvede više regionalne istorije, odnosno istorije BiH - objasnio je Pejić i dodao da, po svemu sudeći, djeca srpske nacionalnosti treba "da njeguju patriotizam BiH, a ne Republike Srpske i srpskog naroda".
Međunarodni stručnjaci tvrdili su da je nacionalna istorija prevaziđena, i više prostora treba posvetiti regionalnoj istoriji.
- S tim u vezi, prvo je uslijedilo "pečatenje" navodnih uvredljivih sadržaja u udžbenicima. Zatim se pokušalo sa uvođenjem jedinstvenog nastavnog plana i programa istorije za srednje škole u čitavoj BiH. Stariji autori udžbenika to su odbili, tako da su mene i profesora Radu Mihaljčića međunarodni stručnjaci isključili iz tima za usaglašavanje istorijskih sadržaja - rekao je Pejić.
Za predstavnike Republike Srpske izabrani su nastavnici istorije u osnovnim i srednjim školama. Na seminarima za autore udžbenika u Mostaru, Sarajevu i Braunšvajgu, dodao je on, usvojena su pravila za pisanje udžbenika koja su po njegovom mišljenju, neprihvatljiva za srpski narod. A, upravo po njima, napisani su novi udžbenici istorije.
U srednjim stručnim školama, nastavio je Pejić, istorija se uči samo u prvim razredima, po dva časa sedmično. Svaki srednjoškolac kroz istoriju formira vlastiti pogled na svijet i svoje nacionalno osjećanje, što je na ovaj način svedeno na najmanju moguću mjeru.
- Udžbenik za prvi razred srednje stručne škole sam pregledao i moram da priznam da je toliko zbrkan da ništa nisam razumio. Nije mi jasno kako onda da ga razumije učenik. Na ovaj način, siječemo granu na kojoj stojimo i nismo ni svjesni kakve nas posljedice tek očekuju - objašnjava Pejić.
Profesor istorije u banjolučkoj Tehničkoj školi i autor udžbenika za prve razrede srednjih stručnih škola Mira Šobot istakla je da su novi udžbenici napisani po principu upotrebe različitih istorijskih izvora.
- Istorijski događaji predstavljeni su građom različitog porijekla. Često kažemo da u BiH postoje tri istine, tako da su dobrodošli raznovrsni izvori. Učeniku je dopušteno da, ukoliko raspolaže nekim od istorijskih izvora ili dokumenata, može da ga donese na čas da ga analiziramo - istakla je Šobotova.
Dodala je, takođe, da je omjer opšte naspram nacionalne istorije u današnjim udžbenicima 30 naspram 70 odsto.
Željka BAŠIĆ
AUTORI
Među današnjim autorima školskih udžbenika istorije većina je onih koji predaju istoriju niz godina, a za pisanje udžbenika prošli su jednogodišnju obuku po preporukama Savjeta Evrope. Među starim autorima udžbenika ostalo je nekoliko njih, među kojima su profesori: Ranko Pejić, Rade Mihaljčić, Đorđe Mikić, Dušan Živković, Borislav Stanojlović i Milutin Perović. Tu su i nova autorska imena poput: Đorđa Nijemčevića, Sonje Milović, Slavice Kuprešanin, Gordane Nagradić, Steve Gavrića, Sime Tešića, Mire Šobot i drugih.
