Veliki ekonomski i duhovni značaj Srebrenice kroz vijekove
SREBRENICA - Područje današnje Srebrenice je zbog svojih rudnih bogatstava i geografskog položaja imalo izuzetan ekonomski duhovni značaj u starom i srednjem vijeku, doživljavalo je uspone i padove kroz istoriju do današnjih dana, ocijenjeno je na večerašnjem okruglom stolu u okviru Prosvjetno-kulturnog zbora "Stopama Luke Milovanova Georgijevića" u ovom mjestu.
Organizator okruglog stola o temi "Srebrenica u starom i srednjem vijeku", kao i cijelog Prosvjetno-kulturnog zbora, koji je počeo 17. novembra, je ovdašnje Srpsko prosvjetno i kulturno društvo "Prosvjeta".
O mjestu i značaju srebreničkog područja u starom vijeku i arheološkim nalazištima iz rimskog doba govorio je arheolog Boris Radić.
On je istakao da otkrivanje arheoloških ostataka rimske arhitekture od prvog do petog vijeka, odnosno Rimskog municipijuma u današnjim Skelanima 2008. godine i artefakta koja su tu otkrivena jasno pokazuju da je to u rimsko doba bio jak centar.
Radić je rekao da je nekadašnja Domavija na današnjem prostoru Sasa kod Srebrenice bila rudarski centar, a Rimski municipijum bio je snažan trgovački centar.
On je naveo mnoštvo saznanja o rudarskim, trgovačkim i građevinskim aktivnostima Rimljana na ovom prostoru kada je Srebrenica imala izuzetan značaj zbog eksploatacije srebra.
O srednjovjekovnoj Srebrenici govorio je istoričar Bojan Krunić, koji je posebno istakao uticaj Dubrovnika i trgovačke i druge veze između Dubrovnika i Srebrenice.
Krunić je naglasio da je Srebrenica u srednjem vijeku bila razvijen centar gdje se eksploatisala i topila ruda i radila kovnica novca o čemu postoje brojni izvještaji u Dubrovačkom arhivu.
On je istakao i snažan razvoj Srebrenice i njenu modernizaciju kada je došla pod upravljanje despota Stefana Lazarevića, kada doživljava svoju privrednu, trgovačku, ali i duhovnu ekspanziju.
O duhovnom životu Srebrenice u srednjem vijeku govorio je protojerej-stavrofor Željko Teofilović, koji je nakon posljednjeg rata službovao u ovom mjestu i bavio se istraživanjim o kontinuitetu pravoslavnog duhovnog života na ovom području.
On je istakao da je u to vrijeme prostor današnje Srebrenice bio sjedište Mitropolije i najznačajniji srpski duhovni centar sa lijeve strane Drine.
Teofilović je precizirao da je Mitropolija formirana 1232. godine ili deset godina prije izgradnje srednjovjekovnog manastira Sase, odnosno 13 godina od sticanja autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve.
Prema Teofilovićevim riječima, u to vrijeme je na srebreničkom području bilo oko 40 srpskih crkava čiji se ostaci još otkrivaju, kao što je slučaj pronalska ostataka ranohrišćanske crkve iz šestog vijeka na brdu Boravac kod sela Orahovica, te ostataka crkve u selu Čumavići.
O nekim karakterističnim događajima i znamenitostima do kojih je došao kao dopisnik Srne govorio je novinar Miro Pejić.
Pejić je istakao karakterističnost arheološkog otkrića Vile rustika iz rimskog perioda na obali Drine u Skelanima, sa dva sloja keramičkih pločica, što ukazuje da je taj objekat dugo korišten i da se vršila njegova rekonstrukcija.
On je pomenuo i pronalazak srednjovjekovnog stećka jedinstvene sivkastozelene boje.
Arheolozi kažu da stećci od takve vrste i boje kamena više nigdje nisu registrovani.
On je govorio i o pet srednjovjekovnih poznatih gradova i mogućnostima da ih je bilo još, ali da nisu sačuvani i poznati.
Pejić je iznio i podatak da se prva u svijetu zabilježena pobuna radnika dogodila u Srebrenici 1427. godine, kada su se rudari pobunili protiv nadzornika Vladimira što je bilo 65 godina prije otkrića Amerike i 459 godina prije prvomajskih protesta radnika u Čikagu.
Iz Srebrenice je i prvi pisani trag iz oblasti ekologije jer se 1435. godine traži od despota da se izmjeste topionice radi zagađenosti vazduha i izazivanja bolesti.
Profesor Dragi Jovanović prisutne u punoj čitaonici Narodne biblioteke upoznao je o radu i doprinosu za izučavanje bogate istorije Srebrenice akademika Desanke Kovačević Kojić koja je umrla 13. avgusta ove godine u 97. godini.
Ova znamenita istoričarka rođena 1925. godine u Sarajevu bila je stručnjak za srednji vijek i izučavala je istoriju Srebrenice i objavila mnoge radove i knjige o njenoj srednjovjekovnoj prošlosti, usponu i značaju.
Prosvjetno-kulturnim zborom "Stopama Luke Milovanova Georgijevića", nizom kulturnih i naučnih događaja odaje se omaž liku i djelu Luke Georgijevića /1784-1828/, filologu i književniku, rođenom u Osatu kod Srebrenice, koji je tokom kratkog života, kao jedan od najvećih intelektualaca svoga doba, iza sebe ostavio osnove savremenog srpskog pisma i pravopisa, koje je Vuk Stefanović Karadžić misionarski usavršio i objavio.
Lukinim književnim tragom hodio je jedan zaboravljeni Srebreničanin, nagrađivani pripovjedač i romanopisac Zvonimir Šubić /1902-1956/, koji stvarajući u kočićevsko-ćorovićevskom duhu spada u znamenite bosanskohercegovačke književnike između dva svjetska rata.
Istim stopama su nastavili istaknuti srebrenički profesori, novinari i kulturni radnici Živan Jovanović /1921-1991/ i Boško Milovanović /1951-1996/ koji su svoje živote posvetili osnivanju, razvoju i osavremenjavanju obrazovne, kulturne i informativne djelatnosti ovog dijela Podrinja.
Po Georgijeviću, Šubiću i Milovanoviću, te Jovanoviću utvrđene su književna, poetska, literarna i novinarska nagrada, koje su dodijeljene pobjednicima konkursa u okviru ove manifestacije.
Te iste stope su bogato nasljeđe stvaralaštva i pisane riječi za nove generacije na hodočasnom putu za kulturu, prosvjetu i duhovnost koje njeguje SPKD "Prosvjeta" iz ovog mjesta, ne dozvoljavajući da budu zaboravljeni kulturni stvaraoci i pregaoci iz ovog mjesta sa izuzetno bogatom istorijsko-kulturnom tradicijom o kojoj će se sutra govoriti.
Prosvjetno-kulturni zbor biće završen 16. decembra okruglim stolom povodom 120 godina od rođenja srebreničkog književnika Zvonimira Šubića.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
