Vera Milanković: Muzika otvara duhovna prostranstva
BEOGRAD - U našoj građanskoj sredini, duhovna muzika nije utkana u kulturno-estetski život čoveka, a samim tim ni u njegov svakodnevni život. Građanskom društvu potrebno je emocionalno i estetsko uživanje u muzici duhovnog sadržaja, koja će popuniti prazninu nastalu zaboravljanjem bliskosti između Boga i prirode.
Ovo je rekla kompozitor, pijanista i pedagog Vera Milanković, koja je, rukovodeći se ovom idejom, komponovala "Srpski duhovni kalendar", djelo duhovnog sadržaja koje će pratiti kalendar duhovnog života i izvoditi se na koncertnom podijumu, ali i pri javnim i kućnim proslavama.
- Sasvim se drugačije doživljava duhovna muzika kao deo obreda, a sasvim drugačije kada se izvede na koncertnom podijumu. U crkvi ona, pored učešća u obredu, ima dramsko-poetsku ulogu, dok na podijumu postaje muzika po sebi, bez prostorne duhovne podrške - rekla je Milankovićeva.
Otuda, dodala je ona, i njena potreba i želja da komponuje duhovnu muziku koncertantnog tipa, koja može da "živi" po sebi, a da istovremeno otvara duhovna prostranstva svojim, prvenstveno estetskim, sredstvima.
Prema njenim riječima, zapadno hrišćanstvo ima dugu tradiciju duhovne muzike koja se izvodi u svjetovnom okruženju, i to žanrovski veoma raznovrsne: od mise do rok opere. Dok je razvoj duhovne muzike na zapadu, rekla je Milankovićeva, išao uporedo sa viševjekovnim procesom urbanizacije društva, mi smo živjeli u izolaciji Otomanskog carstva.
- Dugi put zapadne tradicije mi smo prešli takoreći naglim prelaskom iz agrarnog u život na asfaltu, začinjen jurnjavom za novcem. Srpska svetovna komponovana muzika se kako-tako uskladila sa svetovnom muzikom Zapada, žrtvujući "pesmu koja nas je održala". Duhovna muzika, naprotiv, nije ubrzavala tok svog razvoja. Za posledicu imamo sve veću provaliju između svetovne i duhovne muzike. Duže od jednog veka, rastu generacije koje ih doživljavaju potpuno odvojeno jednu od druge - istakla je Milankovićeva.
Ona je smatrala da je neophodno popuniti prazninu koja produbljuje ionako strašan ponor između estetskog i duhovnog na polju muzike.
- Latila sam se komponovanja muzike koncertantnog tipa, zasnovanoj na troparima praznika Srpske pravoslavne crkve, osmišljenoj kao kantata sa vokalnim solistima, kamernim horovima (dečjem i mešovitom) i kamernim orkestrom - kazala je Milankovićeva.
Sa blagoslovom Blaženopočivše, Njegove svetosti patrijarha srpskog gospodina Pavla, "Srpski duhovni kalendar" je prvi put izveden kao kantata, o Svetosimeonovskoj akademiji 2002. godine. Svoje prvo štampano dvojezično (englesko i srpsko) izdanje u obliku zbirke solo pesama, uz tekstove o praznicima, izdala je kuća "Klio" iz Beograda 2005. godine zajedno sa video CD-om sa koncerta.
- Možda je najupečatljiviji, doduše, laički utisak žene srednjih godina koja je posle premijere 2002. godine ushićeno izjavila da je prvi put duhovnu muziku doživela kao svetlost. Nije li to posledica dugogodišnjeg poistovećivanja mirisa tamjana sa sumornom slikom groblja, na čemu je zdušno radio režim Josipa Broza - upitala je Milankovićeva.
Sveštenstvo se, s jedne strane, nije zvanično oglasilo povodom "Klio" izdanja iako je bilo preporučeno kao pomoćno nastavno sredstvo za nastavu veronauke.
- Zbog posebne harmonizacije kojom se, za razliku od naših velikana, kao što su Mokranjac i Stanković, nisam pokoravala zapadnoevropskim uzorima, horsku verziju su sveštenici doživeli kao do sada najbogatiji muzički duhovni doživljaj.
Milutin Milanković
Vera Milanković komponovala je operetu "Kroz prostor i vreme", nastalu po romanu njenog pretka, čuvenog svjetskog naučnika Milutina Milankovića. Prema njenim riječima, o njemu se malo zna u Srbiji, zato što se iz velikog svijeta, i pored dobrih poslovnih ponuda, vratio u zemlju.
- Mi samo slavimo one koji su otišli odavde - rekla je Vera Milanković.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
