Kako majke u Republici Srpskoj stimulisati da rađaju više

Glas Srpske 06.09.2007 00:00

Podaci, prikupljeni između 2002. i 2006. godine, svjedoče o porastu broja majki, koje su prvi put rodile između 26. i 30, kao i 30. i 35. godine života... Značajno je napomenuti da bračni parovi ili same majke ljubav prema mališanima doživljavaju kao pravi motiv za rađanje trećeg djeteta, istakla mr Jovanka Vuković

KAKO da se odlučim na rađanje više djece, kada su cijene dječije hrane, obuće, odjeće, svega onog što je potrebno za školu, izuzetno visoke. Ovo je upitala jedna Banjolučanka, majka desetogodišnjaka, ali isto pitanje lebdi na usnama svih žena koje bi željele da imaju više djece, ali za to nemaju ili imaju vrlo malo mogućnosti. Osim svega prethodno pobrojanog, veliki problem majkama koje rade predstavlja i čuvanje djece... - Zvanično radno vrijeme vrtića je do 17 časova, ali vaspitačica nam svaki put skrene pažnju da bi bilo dobro kada bi mogli da dođemo po dijete do 15.30 časova, jer druga djeca do tada odu kući. Mnoge žene, takođe, ne smiju da rađaju iz straha da će dobiti otkaz na poslu, jer su čule primjere da su neke žene rizikovale, rodile drugo ili treće dijete, pa su ostale bez posla - priča nam naša sagovornica. Neriješeno stambeno pitanje, nedostatak novca, nezaposlenost, samo su neki od problema koji koče rađanje. Nije nikakva tajna da je natalitet u Republici Srpskoj iz godine u godinu u padu. Rađa se sve manje beba, rijetki su oni koji imaju troje i više djece. Istovremeno, broj umrlih stagnira ili se, čak, povećava... Baza podataka republičkog Fonda za dječiju zaštitu pokazuje da je lani od ukupnog broja rođenih beba, trećerođenih bilo oko 11,8 odsto, dok ih je 2005. godine bilo 11,9 odsto. Na rađanje četvrtog djeteta odlučuje se vrlo malo majki u našoj Republici. - Od ukupnog broja rođenih na nivou Republike Srpske tokom godine, četvororođenih je oko 2,7 odsto ili od 250 do 280 djece. Ovaj broj ne može značajnije da poveća stopu nataliteta. S druge strane, treće dijete čini između deset i 12 odsto od ukupnog broja rođenih, a to je nešto što bi moglo da poveća stopu nataliteta. Uzimajući ovu činjenicu u obzir, trebalo bi podsticati upravo rađanje trećeg djeteta - navela je rukovodilac za analitičko-istraživačke poslove u Fondu za dječiju zaštitu i predsjednica republičkog Savjeta za djecu, mr Jovanka Vuković. Prema njenim riječima, da bi se održala prosta reprodukcija stanovništva u Republici Srpskoj, bilo bi neophodno da svaka majka, u prosjeku, rodi najmanje 2,1 dijete. Pritom bi bilo dobro da svaka majka, zbog dalje proste reprodukcije, rodi bar po jedno žensko dijete. A šta stimuliše majke da rađaju više djece? Anketiranje, koje je sproveo Fond među majkama koje su rodile treće dijete u 2005. godini, pokazalo je da su kod više od 53 odsto njih ljubav prema djeci, želja za višečlanom porodicom ili planiranih troje djece, bili osnovni razlozi za rađanje. - Značajno je napomenuti da bračni parovi ili same majke ljubav prema mališanima doživljavaju kao pravi motiv za rađanje trećeg djeteta - rekla je Vukovićeva. Problemi, koje su prilikom anketiranja navele ove majke, a koji su nastali rađanjem trećeg djeteta, bili su objektivni i realni - nedostatak finansijskih sredstava, manjak stambenog prostora, problem oko čuvanja djece. Inače, dodala je Jovanka Vuković, sva istraživanja su pokazala da porodice sa više djecom imaju značajno veće troškove njihovog podizanja, čuvanja i njegovanja. Neka istraživanja su, čak, pokazala da jedno dijete sa sobom nosi uvećanje uobičajenih porodičnih troškova i do 25 odsto. Trebalo bi, poručila je Vukovićeva, poraditi na mjerama koje bi stimulisale rađanje, pogotovo što analiza Fonda govori da se starosno doba porodilja pomjerilo, odnosno da se majke u kasnijem životnom dobu odlučuju na rađanje. Podaci, prikupljeni između 2002. i 2006. godine svjedoče o porastu broja majki, koje su prvi put rodile između 26. i 30, kao i 30. i 35. godine života. - Interes čitavog društva treba da bude da majke rađaju u zdravom reproduktivnom dobu, između 20. i 30. godine. Rađanje bi trebalo podsticati različitim mjerama, poput usklađivanja rada i roditeljstva, čuvanja djece, sigurnosti da neće dobiti otkaz, kao i obezbjeđivanjem da će im biti isplaćivane, zakonom predviđene, naknade dok su na porodiljskom odsustvu. Takođe, treba pojačati dječije dodatke, a nezaposlenim majkama obezbijediti materijalna davanja, kako bi i dijete i majka imali adekvatnu zaštitu u svakom smislu - podvukla je Vukovićeva. Pred Vladom i republičkim Savjetom za demografsku politiku nalazi se, istakla je ona, važan zadatak da obezbijede mjere, koje treba preduzeti, kako bi mlade majke bile podstaknute na rađanje. Udruženje roditelja sa četvoro i više djece Republike Srpske, čije je sjedište u Bileći, sačinilo je dokument pod nazivom Zadaci Republike Srpske u obnavljanju stanovništva, koji je uputilo na brojne adrese. Članovi ovog udruženja očekuju da bi se njihov dokument uskoro mogao naći i pred poslanicima republičke Narodne skupštine. U pomenutom dokumentu traži se donošenje zakona, u kojem bi majkama sa četvoro i više djece roditeljstvo bilo priznato kao radni odnos. Nezaposlene majke sa više djece dobijale bi redovne mjesečne - minimalne ili prosječne - plate, a svaka bi mogla da koristi to pravo do ispunjenja uslova za penzionisanje. Višestruke majke, koje su zaposlene, mogle bi da biraju između mogućnosti da i dalje ostanu u radnom odnosu, ili da ga prekinu i radno mjesto ustupe mlađima, a one da nastave da dobijaju takozvanu materinsku platu. U dokumentu republičkog Udruženje roditelja sa četvoro i više djece predviđeno je da se sav novac isplaćuje iz budžeta Srpske, s tim što bi - unutar njega - bio osnovan poseban Fond za natalitet. - Našu inicijativu podržavaju mnogi, a među njima i brojne opštine i četiri ministarstva u Vladi Srpske. Podršku smo dobili i od pojedinih velikodostojnika Srpske pravoslavne crkve, jer se svi slažu da je natalitet kod nas u ozbiljnom padu i da nam nema spasa, ukoliko se ne preduzme nešto što bi zaista zaštitilo višestruke majke - istakao je predsjednik Udruženja roditelja sa četvoro i više djece, Žarko Arsić. On je zaključio da od demografske obnove stanovništva Republika Srpska nema važnijeg zadatka. R. ŠKONDRIĆ Š. ALEKSIĆ ISTRAŽIVANjE - Uz podsticanje rađanja prvo troje djece majki u starosnom dobu od 20. do 30. godine, kao i zadržavanju mladih na ovom prostoru, mogli bismo da se nadamo poboljšanju sadašnjeg stanja - rekla je mr Jovanka Vuković, dodavši da republički Savjet za djecu priprema istraživanje o položaju porodica sa četvoro i više djece. Bilo bi, poručila je ona, dobro da Savjet za demografsku politiku napravi istraživanje o tome zašto se majke uopšte ne odlučuju na rađanje ili rađaju samo jednog dijete. Ranija istraživanja ovog Savjeta pokazala su da najveći zastoj postoji u rađanju drugog djeteta.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.