Dr Vlado Đajić: Spasavamo živote i štedimo milione
Moždani udar je na trećem mjestu po uzroku smrtnosti, a na prvom po stvaranju invalidnosti savremenog čovjeka, zbog čega se u RS u poslednje tri godine sprovodi projekat prevencije, u okviru kojeg je ultrazvučno pregledano više od 20.000 ljudi i spaseno više od hiljade života.
Rekao je to u intervjuu za "Glas Srpske" specijalista neurologije, šef katedre za neurologiju Medicinskog fakulteta u Banjaluci i šef odjeljenja za cerebrovaskularne bolesti Univerzitetske bolnice - Kliničkog centra Banjaluka profesor dr Vlado Đajić.
Đajić, koji je i glavni menadžer projekta prevencije moždanog udara u RS, istakao je da dobra prevencija po svim preporukama smanjuje nastanak 50 odsto moždanih udara.
- Kada se izračunaju troškovi liječenja, rehabilitacije i tuđe njege oboljelih od moždanog udara, projektom prevencije je ušteđeno oko 15 miliona maraka budžetskih potrošača RS i spaseno više od hiljadu života - istakao je Đajić.
* GLAS: Da li je moždani udar česta i teška bolest?
ĐAJIĆ: Moždani udar spada u grupu najtežih oboljenja i na trećem je mjestu po uzroku smrtnosti, a na prvom po stvaranju invalidnosti savremenog čovjeka. Najveći dio preživjelih su zavisni od tuđe njege i pomoći što stvara veliki problem porodici oboljelog i društvu u cjelini.
* GLAS: Zbog čega nastaje moždani udar?
ĐAJIĆ: Moždani udar nastaje zbog začepljenja ili prskanja krvnih sudova mozga, a najznačajniji uzrok tome je nakupljanje tzv. masnih naslaga u navedenim krvnim sudovima, pa se u cilju prevencije preporučuje njihovo rano otkrivanje.
* GLAS: Postoje li osobe kod kojih češće može nastati moždani udar?
ĐAJIĆ: Dokazano je da moždani udar dobijaju češće osobe koje imaju faktore rizika za nastanak moždanog udara, a to su povišen krvni pritisak, šećerna bolest, srčane bolesti, povišeni lipidi u krvi, pušači, gojazne osobe, one koje su u porodici imale moždani udar i koje su izložene stresu, pa se kod njih preporučuje rano otkrivanje patoloških promjena na krvnim sudovima glave i vrata, čiji tretman može dovesti do sprečavanja nastanka moždanog udara.
* GLAS: Kako se mogu otkriti patološke promjene?
ĐAJIĆ: Patološke promjene se mogu otkriti pomoću auskultacije krvnih sudova, ultrazvučnog ispitivanja, CT angiografije, NMR angiografije i konvencionalne angiografije. Imajući u vidu prednosti i mane navedenih dijagnostičkih metoda smatra se da je po svojim osobinama ultrazvučno ispitivanje krvnih sudova "metoda izbora". Veliki značaj ultrazvučnog ispitivanja krvnih sudova ima otkrivanje tzv. asimptomatske karotidne bolesti pod kojom podrazumijevamo stanje u kojem kod osobe postoje izražene patološke promjene na krvnim sudovima, a izostaju subjektivne smetnje i neurološki ispadi.
* GLAS: Koje osobe bi trebalo da urade ultrazvučno ispitivanje vrata i glave?
ĐAJIĆ: Ultrazvučno ispitivanje krvnih sudova vrata i glave bi trebalo da urade sve osobe koje imaju prisustvo navedenih faktora rizika i osobe kod kojih se javljaju vrtoglavice, glavobolje, gubici svijesti, tranzitorne ishemijske atake, moždani udar, demencije, gubici vida i sluha, prije operacije srca itd.
* GLAS: Da li se u Republici Srpskoj sprovodi prevencija moždanog udara i u kojem obliku?
ĐAJIĆ: Pod pokroviteljstvom Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite RS i Fonda zdravstvenog osiguranja u poslednje tri godine na teritoriji Srpske urađen je do sada u svijetu ne realizovan - projekat prevencije nastanka moždanog udara. Motiv projekta je bio činjenica da je u Srpskoj od 13.658 umrlih tokom 2011. godine, njih oko 7.500 umrlo od srčanog i moždanog udara, a dobra prevencija po svim preporukama smanjuje nastanak 50 odsto moždanih udara.
Uradili smo veliku kampanju, tako što su štampani plakati i listići sa preporukama, štampan je i postavljen promotivni sadržaj na bilborde, nastupali su doktori u svim medijima, izrađeni su i distribuirani vodiči za ljekare, predavanja u domovima zdravlja.
Ultrazvučno je pregledano 20.000 pacijenata sa faktorima rizika kojima su otkrivene patološke promjene u krvnim sudovima vrata i glave, određen je stepen suženja krvnih sudova, primijenjene su adekvatne mjere i tretman radi njihovog sprečavanja napredovanja i onemogućavanja javljanja moždanog udara.
* GLAS: Kakvi su rezultati projekta?
ĐAJIĆ: Rezultati su nadmašili naša očekivanja. Zbog stenoze preko od 70 odsto lumena krvnih sudova, više od 200 pacijenata ispitivane grupe upućeno je na operativni zahvat na krvnim sudovima, čime je direktno spriječen nastanak moždanog udara, a samim tim prevencija smrti ili teškog invaliditeta kod njih. Kod 9.000 ispitanih pacijenata otkriveno je suženje krvnih sudova preko 20 odsto lumena, čime je utvrđeno da svi pacijenti ove grupe moraju primijeniti higijensko-dijetetski režim života i doživotno koristiti terapiju koja sprečava dalje suženje krvnih sudova i nastanak moždanog udara. Kod više od 50 pacijenata ispitivane grupe pronađeno je potpuno začepljenje krvnih sudova i otkriveno da su oni zakasnili na operaciju i da pripadaju visoko rizičnoj grupi za nastanak moždanog udara o čemu su obaviješteni, a tim pacijentima je objašnjeno koji režim života moraju primjenjivati, koje lijekove koristiti i kako će često dolaziti na kontrole. Kada se izračunaju troškovi liječenja, rehabilitacije i tuđe njege oboljelih od moždanog udara projektom prevencije je ušteđeno oko 15 miliona maraka budžetskih potrošača Republike Srpske i spaseno više od hiljadu života.
Kao neplanirani rezultat je "usputno" otkrivanje patoloških promjena na štitnoj žlijezdi kod više od 1.000 pacijenata, pa su isti upućeni na dodatna ispitivanja kod nadležnih službi. Ovo je veliki uspjeh rukovodstva Fonda zdravstvenog osiguranja i Ministarstva zdravlja RS.
Značaj medija
* GLAS: Koliki je značaj medija u prevenciji moždanog udara?
ĐAJIĆ: Prosvećenost našeg stanovništva kada je u pitanju zdravstvo i prevencija određenih bolesti, nažalost je na niskom nivou. Veliki značaj i ulogu da bi u tom pogledu dobili bolje rezultate imaju pored zdravstvenih radnika mediji. Zahvaljujući gostovanjima na raznim televizijama i radio-stanicama, te tekstovima u štampi, mnogi pacijenti su pročitali i spoznali koliko su značajni preventivni pregledi. Češće bi zatim dolazili ljekaru na preglede, koji su znali da otkriju razne patološke promjene, pa smo ih slali na operacije i dalje liječenje, što automatski govori da su mediji dali veliki doprinos u prevenciji.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
