Sarajevo žmuri pred rušenjem spomenika

Vila se nalazi u jedinstvenom kompleksu arhitekture moderne iz tridesetih godina prošlog vijeka u naselju Crni vrh, koje je 2012. godine proglašeno nacionalnim spomenikom prvog stepena. Ovakve cjeline u svijetu se nalaze još samo u njemačkom gradu Štutgartu i izraelskom Tel Avivu.

Odluka Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika BiH o stavljanju kompleksa pod zaštitu podrazumijeva da se ambijent ne može mijenjati, da na ovom području ne smije biti ništa nadograđivano i rušeno i da bude učinjeno sve što je neophodno da ta građevinska cjelina bude zaštićena od propadanja. Ipak, rušenje vile uz odobrenje opštine Centar počelo je, a potom i zaustavljeno 2012. godine. Vila nakon toga, međutim, nikada nije vraćena u prvobitno stanje.

I pored činjenice da stručnjaci iz inostranstva pokazuju izuzetno interesovanje za kompleks, već nekoliko godina se dozvoljava propadanje vile, koja je jedan od najvrednijih dijelova kompleksa.

Ugledni ortoped Davor Perinović, koji se godinama kao stanovnik ovog naselja bori za očuvanje ovog područja od propadanja i devastacije, upozorava da je vila dovedena u žalosno stanje. On je ponovo apelovao da objekat mora da bude spasen i da ostane integralni dio jednog od najstarijih urbanih dijelova Sarajeva.

- Kuća porodice Markezić-Korn godinama je izložena devastaciji neprimjerenoj spomeniku takve kategorije. Opština Centar dužna je da zaštiti vilu i vrati je u prvobitno stanje. Ne samo da to nije učinila nego ništa ne čini ni da njeno propadanje bude zaustavljeno. Ako ne bude hitno sanirana i vraćena u prvobitno stanje, porušiće se sama od sebe. Ovakvim odnosom prema nacionalnim spomenicima Sarajevo postaje grad propadanja i devastacije vrijednosti - konstatuje Perinović koji stanuje u vili preko puta vile Markezić-Korn.

Jedan od načina za očuvanje vile Markezić-Korn je da u njoj bude otvoren muzej arhitekture moderne. To bi, prema Perinovićevim riječima, podržala i Komisija za zaštitu nacionalnih spomenika BiH.

- Ako bi vila bila pretvorena u muzej, što bi zahtijevalo njenu obnovu i vraćanje u prvobitno stanje, to bi bilo najbolje rješenje. Na taj način bi ovo područje postalo jedno od tri područja, odnosno grada u svijetu koji bi imao takav muzej. Zašto se Sarajevo, koje se samo praznom pričom kiti da je multietnički i kulturni grad, ne bi ugledalo na napredne destinacije u svijetu? - naglašava Perinović.

Podsjeća da o odnosu sarajevske opštine Centar prema ovom objektu dovoljno govori odluka da u godini kada je cijelo naselje proglašeno nacionalnim spomenikom prve kategorije izda rješenje za rušenje vile Markezić-Korn. Ta odluka je donesena iako ih je Komisija za zaštitu nacionalnih spomenika na vrijeme obavijestila da vila ne smije biti srušena i da je riječ o spomeniku. Rušenje su na osnovu te odluke počeli radnici građevinskog preduzeća "Bosna", a na tom mjestu bila je predviđena izgradnja objekta za kolektivno stanovanje čiji je vlasnik "Rajfajzen lizing".

- Rušenje je počelo u junu 2012. godine na osnovu dokumenata opštine Centar, ali je zaustavljeno intervencijom policije i Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika. Vila, međutim, nikada nije vraćena u prvobitno stanje i samo je ubrzano njeno propadanje. Posebno ružno svjetlo na sve baca činjenica da su djela arhitekture moderne u nacističkoj Njemačkoj bila proglašena za dekadentnu jevrejsku arhitekturu i bila su sistematski uništavana po ličnoj Hitlerovoj naredbi. Ovdje postoji vrlo neugodna korelacija, nezabilježena u svijetu nakon Drugog svjetskog rata u odnosu prema arhitekturi moderne, koja je očigledna u ponašanju sarajevske opštine Centar prema Kalemovoj ulici i vili Markezić-Korn. Nijemci su svoje naselje u potpunosti obnovili, ponose se time i ono predstavlja kulturnu atrakciju, dok je opština Centar zbog neodgovornog ponašanja pustila da vila Markezić-Korn kojoj je porušen krov propada - kaže Perinović.

Član Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika BiH Goran Milojević juče nije mogao govoriti o ovom slučaju, zatraživši da mu pošaljemo pitanja na koja će dostaviti odgovor.

Novi nazivi

Davor Perinović ističe da sigurnom razaranju naselja Crni vrh doprinosi i mijenjanje naziva.

- I poznato Kranjčevićevo stepenište koje se naslanja na Kranjčevićevu ulicu, a za koje se zna ne samo u Sarajevu nego i van njega, preimenovano je u ulicu Halida Nazečića. To je učinjeno iako nije riječ o ulici, nego stepeništu i iako za Nazečića niko ne zna - istakao je Perinović.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.