Rektori javnih univerziteta u Banjaluci i Istočnom Sarajevu za Glas Srpske: Poluprazni amfiteatri dugoročno pogubni po RS

 Zbog toga je potrebno hitno reagovati i usvojiti demografsku, a potom i strategiju zapošljavanja na nivou Republike, koje će biti vodilje za novi pristup obrazovnom sistemu kreiranom tako da obrazuje profile potrebne tržištu rada.

Zajednička je to ocjena rektora univerziteta u Banjaluci i Istočnom Sarajevu Milana Mataruge i Radoslava Grujića u intervjuu "Glasu Srpske".

Javni univerziteti ove godine suočili su se sa značajnim padom interesovanja svršenih srednjoškolaca za studijske programe, pa je poslije dva upisna roka ostalo upražnjeno oko 2.000 mjesta. Uzroci i posljedice ovakvog stanja bili su povod za razgovor sa rektorima oba javna univerziteta.

* GLAS: U akademskoj 2017/2018. godini upisan je, u odnosu na prethodne godine, najmanji broj brucoša na javnim univerzitetima u Banjaluci i Istočnom Sarajevu, a skoro 2.000 mjesta ostalo je upražnjeno. Koji su razlozi ovako slabog odziva?

GRUJIĆ: Javni univerziteti u RS su smanjili upisne kvote, a glavni razlog je demografske prirode, s obzirom na činjenicu da imamo manji broj svršenih srednjoškolaca u odnosu na prethodne godine. Ovaj problem nije karakterističan samo za RS i BiH, nego se sa njim suočavaju sve zemlje u regiji. Tako da ove školske godine imamo manji broj upisanih studenata na svim univerzitetima u regionu. Drugi razlog treba tražiti u tome što se veliki broj srednjoškolaca opredjeljuje za studiranje na univerzitetima u Srbiji i Crnoj Gori, ali i u zemljama zapadne Evrope, na šta rukovodstva univerziteta ne mogu uticati. Vjerovatno oni smatraju da će nakon završenog fakulteta u Srbiji ili zemljama zapadnog Balkana lakše doći do zaposlenja u tim državama.

Na Univerzitetu u Istočnom Sarajevu zadovoljni smo upisom na Medicinski fakultet, kao i na neke od tehničkih fakulteta, prvenstveno mislim na Elektrotehnički i Tehnološki fakultet, gdje je broj upisanih kandidata na nivou prethodne godine. Takođe, zadovoljni smo upisom na jedan broj studijskih programa na humanističkim i društvenim fakultetima.

MATARUGA: Činjenica je da se iz godine u godinu smanjuje broj novoupisanih studenata, što nije slučaj samo na banjalučkom Univerzitetu, nego i svim ostalim univerzitetima u BiH i regionu. Štaviše, ako bismo se poredili sa drugim univerzitetima u BiH na kojima se, u većini slučajeva, u prvom upisnom roku prijavilo manje od 50 odsto od predviđenog broja studenata, a na nekima tek trećina, naš univerzitet je po iskazanom interesovanju maturanata među najboljima. Ako se imaju u vidu demografska kretanja, odnosno činjenica da svake godine imamo sve manji broj maturanata, onda se može reći da je smanjenje broja studenata koji se upisuju na fakultete u BiH donekle očekivano. Sve manji broj upisanih studenata, pa samim tim i onih koji stiču diplome, dugoročno gledano, poguban je po cijelu RS. Imajući u vidu uzroke takvog stanja, univerziteti ne mogu sami taj problem riješiti, već se mora sistemski djelovati.

* GLAS: Neminovno se na nivou oba univerziteta mora otvoriti rasprava o novonastaloj situaciji. U kom pravcu bi ta rasprava trebalo da ide i koji studijski programi bi mogli biti zamrznuti?

MATARUGA: Ovogodišnji upis je pokazao da je broj planiranih mjesta, pogotovo na pojedinim studijskim programima, bio nerealan i da se mora ići na dodatnu redukciju upisnih kvota. Već na septembarskim sjednicama Dekanskog kolegijuma i Senata razgovaraće se o opravdanosti postojanja 58 studijskih programa. Podsjećamo i da je Dekanski kolegijum na junskoj sjednici jasno zauzeo stav da studijski program koji ne bude imao 15 studenata neće početi sa nastavom. Obično se, kada je o ovome riječ, postavlja neizostavno pitanje školovanja kadra u skladu sa potrebama tržišta rada, ali stvar nije tako jednostavna kao što na prvi pogled djeluje. Bez obzira na to koliko se trudili da racionalno sagledavamo stvari, nemoguće je ignorisati interese i sklonosti studenata da studiraju, odnosno ne studiraju određeni studij. Maturanti i njihovi roditelji vrlo dobro znaju da su elektrotehnika, mašinstvo, matematika ili fizika perspektivni studijski programi i da tržište treba ovakav kadar. Ali bez obzira na to, kao i na beneficije koje studenti imaju ako upišu neki od deficitarnih studijskih programa, mjesta i na ovim fakultetima ostaju upražnjena, jer maturanti nisu zainteresovani u dovoljnoj mjeri za njih ili im ove naučne discipline prosto "ne idu". Posljednji primjer je studijski program geološko inženjerstvo, na koji je ove godine prvi put omogućen upis studenata. Pokrenut je upravo zato jer ovog kadra nema na birou rada i jer postoji izražen interes privrednih subjekta za ovim profilom, ali uprkos tome na prvom upisnom roku nijedan kandidat se nije prijavio. S druge strane, nama je poznato da su ekonomisti među najbrojnijim na birou rada, ali niko ne može od nas očekivati da ukinemo jedini ovakav studijski program, koji je sasvim sigurno najkvalitetniji među desetinama sličnih koje imamo na privatnim univerzitetima u RS.

GRUJIĆ: Moramo priznati da je nakon prvog i drugog upisnog roka situacija loša na više studijskih programa na Filozofskom fakultetu, a posebno smo zabrinuti što se mali broj kandidata prijavio na studijske programe sa nacionalnim predznakom.

Naredne sedmice ćemo raspisati konkurs za treći upisni rok na onim fakultetima, odnosno studijskim programima, gdje nije upisan dovoljan broj kandidata. Nakon toga planiramo voditi diskusije sa predstavnicima Ministarstva prosvjete i kulture RS, te pokušati pronaći rješenje za nastavni proces na onim studijskim programima na koje se prijavio manji broj studenata od broja propisanih Pravilnikom o standardima i normativima za finansiranje javnih visokoškolskih ustanova. Jedno od mogućih rješenja koje smo ponudili budućim studentima jeste da kandidati prilikom predaje dokumenata mogu birati, odnosno predložiti dva studijska programa na koja žele da se upišu. Nakon trećeg upisnog roka dekani će razgovarati sa budućim kandidatima, te im ponuditi da se upišu na studijski program srodan onom na koji su konkurisali, a na kojem ima dovoljno zainteresovanih kandidata da bi se izvodila nastava.

* GLAS: Da li je RS potrebna nova obrazovna strategija, s obzirom na ozbiljne raskorake između upisne politike i tržišta rada koji su već godinama vidljivi?

GRUJIĆ: Mislim da se mora hitno reagovati i usvojiti demografska strategija, potom strategija zapošljavanja na nivou RS, te da se nakon toga izradi nova strategija obrazovanja koja će obuhvatiti promjenu obrazovnih profila prilagođenih tržištu rada. Misija univerziteta jeste da obrazuje mlade ljude i da kroz saradnju sa realnim sektorom nađe rješenja koja su od obostranog interesa.

MATARUGA: Kada je riječ o obrazovnoj strategiji RS, najrelevantnija adresa za odgovor na ovo pitanje su republički organi i institucije, prije svega Ministarstvo prosvjete koje predlaže strategiju, te prati njenu realizaciju i Narodna skupština koja je usvaja. Univerziteti su tu da pomognu svojim sugestijama i prijedlozima.

Strategija

Rektor Milan Mataruga kaže da je Univerzitet u Banjaluci donio Strategiju razvoja Univerziteta u Banjaluci za period 2017-2025. godine, koja je usvojena u junu ove godine.

- Riječ je o izuzetno bitnom dokumentu za budući razvoj našeg univerziteta, u kojem su precizno definisani ciljevi i načini kako ih postići, a akcenat je stavljen na unapređenje naučnoistraživačkog i inovativnog rada, korišćenje najboljih pedagoških praksi u procesu obrazovanja studenata, intenzivniju međunarodnu saradnju, povezivanje s privrednim partnerima  i samoodrživo finansiranje - rekao je on.

Mjere

Rektor Radoslav Grujić ističe da su već zakazane dvije sjednice Proširenog kolegijuma 8. i 20. septembra, na kojima će upisna politika biti prva tačka dnevnog reda.

- Očekujemo da će Prošireni kolegijum dati prijedlog rješenja ovih pitanja o kojima smo razgovarali, te da će Senat Univerziteta krajem septembra razmotriti i usvojiti određene mjere - kazao je Grujić.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.