AP: Sve jači ruski uticaj na Balkanu, Baltiku i u centralnoj Evropi
Beograd - Ruski uticaj u Evropi je u porastu a iako je najočigledniji na Balkanu jačanje populizma u centralnoj Evropi je koristilo Moskvi, izbacujući u prvi plan naklonjenije političare i stranke u zemljama poput Madjarske, Austrije i Češke, navodi Associated press (AP).
Nedjelju dana prije izbora u BiH, lider Republike Srpske Milorad Dodik je bio u Moskvi, na trci Formule jedan i na sastanku sa predsjednikom Vladimirom Putinom. Tom prilikom je, navodi AP, Putin poželio Dodiku “veliki uspjeh” na izborima i na poklon dobio bedž Republike Srpske, što se vidi na snimcima.
Ti snimci su, kako piše AP, očigledan prikaz ruskog uticaja na Balkanu, jednom od najosjetljivijih regiona Evrope, gdje zapad želi izmirenje i reforme poslije ratova devedesetih godina.
Dodik, koji se zalaže za otcjepljenje Republike Srpske, u međuvremenu je pobijedio na izborima za srpskog člana Predsjedništva BiH i smatra se da će to ojačati poziciju Moskve na Zapadnom Balkanu jer je sada na funkciji s koje može da blokira bilo koju stratešku odluku. Zbog svojih stavova, Dodik je pod američkim sankcijama.
Rusija se žestoko protivi članstvu balkanskih država u NATO, a zapadni zvaničnici su izražavali bojazan da Moskva u regionu koristi istorijske slovenske i pravoslavne veze da bi podrila zapadnu politiku.
Proruske snage su ostvarile uspjeh i na izborima u Letoniji, gdje Rusi čine četvrtinu stanovništva, ali će pobjednička partija Harmonija po svoj prilici imati teškoća u formiranju koalicije.
Sarajevski politički analitičar Adan Huskić rekao je da uticaj Moskve raste i u dijelovima Evrope s kojima ne postoje identitetske veze.
Prema njegovim riječima, te zemlje kao zajedničko imaju “visoke nivoe nepotizma i korupcije” pa im je bliže povezivanje sa zapadnim demokratijama “po prirodi veoma teško”.
U izvještaju Evropskog savjeta za spoljne poslove se navodi da strateški cilj Rusije nije direktna kontrola nad Balkanom već “pothranjivanje i uveličavanje postojećih napetosti”.
“S ruske tačke gledišta, pristup EU Zapadnom Balkanu nije ni ozbiljan ni sistematičan i to Moskvi daje mogućnosti da stvara prednost”, piše u tom izvještaju.
AP navodi da ruski saveznici na Balkanu aktivno izazivaju nepovjerenje u zapad, predstavljajući SAD i EU kao neprijatelje koji žele da zemljama oduzmu identitet i nacionalni ponos putem evrointegracija. Savršeni primjer za to je, piše AP, Milorad Dodik, za kog su zapad i NATO neprijatelji dok je Rusija prijatelj koji potpuno poštuje “slovensku braću”.
Zaglibljena u svojim problemima krizi evra, imigraciji i Bredžitu EU je godinama zanemarivala Balkan. Sada se neki evropski zvaničnici plaše da bi region ponovo mogao upasti u sukobe ako brzo ne uđe u EU. Predsjednik Evropske komisije Žan-Klod Junker je nedavno rekao da ako se Balkanu ne ponudi jasna evropska perspektiva prije ili kasnije se može ponoviti ono “što se dešavalo devedesetih”.
Ti strahovi, kako navodi AP, nisu neosnovani.
Tenzije su u porastu izmedju Srbije i Kosova, uprkos dijalogu u Briselu o političkom rešenju.
U Makedoniji je, uprkos nadama SAD i EU u brzo prihvatanje sporazuma s Grčkom o promjeni imena, referendum o tom pitanju propao zbog slabe izlaznosti. To je izazvalo nove strahove od nestabilnosti u zemlji koja je 2001. bila na ivici građanskog rata.
Američki ministar odbrane Džejms Matis je iza protesta protiv sporazuma i u Makedoniji i u Grčkoj vidio ruski uticaj i prošlog mjeseca je izjavio da SAD “ne žele da vide da Rusija (u Makedoniji) radi ono što je pokušala u mnogim drugim zemljama”.
Rusija negira da se miješa u politiku balkanskih ili baltičkih država. Međutim, navodi AP, ruska strategija meke moći dobro uspjeva u Srbiji, prije svega zbog sjećanja na NATO bombardovanje 1999.
Rusija je tako, piše AP, u zamjenu za podršku Beogradu oko Kosova dobila vjernog saveznika iako Srbija pregovara o članstvu u EU.
AP takođe navodi da su dva ruska vojna obavještajca operisala iz Srbije u navodnom pokušaju da 2016. organizuju puč u Crnoj Gori da bi spriječili ulazak Crne Gore u NATO.
“Bili smo svjedoci neuspjeha referenduma u Makedoniji. Svjedoci smo toga u BiH gdje je Republika Srpska postala bastion ruskih interesa. Bili smo svjedoci toga u Crnoj Gori i svedoci smo toga u Srbiji. Sve to pomaže Rusima da ulože minimum i dobiju gotovo maksimum iz svog političkog uticaja”, naveo je politički analitičar Boško Jakšić.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.
