Operacija Raduša (2)

Glas Srpske 24.08.2007 00:00

Decenijama, poslije Drugog svjetskog rata, meta ustaških terorista bili su jugoslovenski građani i institucije u inostranstvu. Teroristički napadi izvođeni i na tlu SFRJ

Period poslije Drugog svjetskog rata, pa sve do kraja osamdesetih godina prošlog vijeka bio je obilježen čestim terorističkim napadima emigrantskih grupa na građane i institucije SFRJ u inostranstvu. Prema zvaničnim podacima u pomenutom periodu ubijeno je oko 20 jugoslovenskih građana na radu u inostranstvu, ambasadora i službenika jugoslovenskih diplomatsko-konzularnih predstavništava. U istom periodu registrovano je 22 upada terorističkih grupa na teritoriju SFRJ, zatim 87 eksplozija mina i bombi i 13 podmetnutih požara. Takođe, registrovana su 62 oružana napada na jugoslovenske institucije i građane u kojima nije bilo žrtava, kao i četiri otmice aviona stranih kompanija od strane jugoslovenskih emigranata. Od brojnih terorističkih akcija pomenimo da su pripadnici Hrvatskog križarskog bratstva, 29. novembra 1962. godine, na Dan Republike, izveli napad na ambasadu SFRJ u kojem je ubijen službenik Momčilo Popović, a ranjen Stane Dovganc. Počinioci ovog zločina su uhapšeni i pravosnažno osuđeni u Jugoslaviji. Pripadnik Hrvatskog revolucionarnog bratstva (HRB) Franjo Goreta osuđen je na osam godina zatvora zbog ubistva službenika jugoslovenskog konzulata u Štutgartu, Save Milanovića, 1966. Dvije godine kasnije ustaški emigrant i pripadnik HRB, Ivan Jelić iz Lištice, današnjeg Širokog Brijega, počinio je zločinačku diverziju na Željezničkoj stanici u Beogradu. Od eksplozije dvije podmetnute mine u prostorijama za garderobu ranjeno je 14 lica. Jelić je, zbog ovog terorističkog čina, osuđen na smrtnu kaznu. Ubistvo ambasadora Takođe, 1968. godine ustaški terorista Miljenko Hrkač, takođe, iz Lištice postavio je eksplozivnu napravu pod sjedište u bioskopu 20 oktobar u Beogradu. Od eksplozije u bioskopskoj dvorani jedno lice je poginulo, a 85 ranjeno. Ustaški terorista je kasnije osuđen. Serija terorističkih napada na jugoslovenske ambasade kulminirala je 7. aprila 1971. godine kada je u Stokholmu ubijen ambasador Vladimir Rolović i radnik obezbjeđenja Vukosav Dugovc. Sekretarica ambasade Mira Štempiher je ranjena kada su atentatori pucali kroz zatvorena vrata. Ovaj gnusni zločin počinili su ustaški teroristi Miro Barešić, Anđelko Brajković i Ante Stojanov, samozvani hrvatski general. Hladnokrvne ubice su gotovo čitav čas provele u sobi sa teško ranjenim ambasadorom, a kada su istrčali iz zgrade pali su u ruke policije. Poslije brutalnog zločina Miro Barešić, koji je još dok je bio u Jugoslaviji zbog teških izgreda nekoliko mjeseci proveo na Golom otoku, osuđen je na doživotni zatvor u Švedskoj. Ista kazna izrečena je i drugom atentatoru Anđelku Brajkoviću. Međutim, nijedan od njih nisu dugo ostali u tamnici. Ustaški teroristi Tomislav Rebrina, Nikola Lisac i Rudolf Prskalo 18. septembra 1972. godine oteli su avion DC-9 skandinavske kompanije SAS sa 108 putnika i članova posade na liniji Geteborg - Stokholm. Otmičari su tražili od švedskih vlasti da se puste iz zatvora dvojica Rolovićevih ubica, Miro Barešić i Anđelko Brajković, kao i njihovi pomagači Ante Stojanov, Marinko Lemo, Blago Mikulić i Ivan Vujičević, ili će poubijati sve putnike i posadu aviona. Uz ovaj ultimatum otmičari su tražili i 100 hiljada američkih dolara, a vlasti u Švedskoj su popustile i oslobodile svu šestoricu terorista. Kada su svi zahtjevi ispunjeni otmičari su prisilili pilota da let usmjeri ka Madridu. Tadašnja Frankova vlast u Španiji odbila je zahtjev Švedske da im izruči teroriste. Inače, čitava zločinačka operacija sa otmičarima izvedena je uz pomoć Dinka Šakića, ratnog zločinca i nasljednika Maksa Luburića, koji je isposlovao da se teroristi iz Madrida prebace u Paragvaj, gdje je formirana najpoznatija ustaška kolonija. U to vrijeme Paragvaj je bio glavno utočište za mnoge fašiste iz Jugoslavije. Uzaludni su bili svi protesti stranih diplomata paragvajskoj vladi zbog pružanja gostoprimstva teroristima. Situacija se, međutim, promijenila kada je ustaški emigrant Jozo Damjanović kukavički s leđa ubio urugvajskog ambasadora Karlosa Abdalu, misleći da se radi o Momčilu Vučekoviću, jugoslovenskom ambasadoru u Argentini. Tek tada su vlasti u Paragvaju odlučile da pritvore sve ustaške teroriste (Roverova braća, Đorđe Ličina, Centar za informacije i publicitet, Zagreb 1987). Kada je izbio rat na tlu bivše Jugoslavije, Miro Barešić (1950) je iz Južne Amerike stigao u rodni Šibenik. Međutim, za razliku od terorističkih napada kada je kukavički pucao i ubijao ljude s leđa, ovog puta nije imao sreće. Već u prvom oružanom sukobu sa srpskim borcima, u ljeto 1991. godine, poginuo je nedaleko od Drniša. Podmetnuta bomba u avionu Jedan još gnusniji zločin ustaški teroristi su počinili 1972. kada su podmetnuli tempiranu bombu u putnoj torbi u avionu JAT DC-9. Usljed snažne eksplozije nad teritorijom tadašnje Čehoslovačke avion se srušio u planinskim vrletima visokih Tatri. U tom zločinačkom napadu poginulo je 27 putnika i posada aviona. Jedino je stjuardesa Vesna Vulović, nekim čudom, preživjela napad i pad aviona sa visine od 10 hiljada metara. Spasilačke ekipe koje su izašle na mjesto zločina pronašli su teško povrijeđenu Vesnu u repu aviona. Pored napada u inostranstvu ustaški teroristi su nastavili da izvode zločinačke akcije i na području Jugoslavije. Tako je 1973. godine na beogradskoj željezničkoj stanici ponovo podmetnuta bomba u garderobu, od čije je eksplozije poginulo jedno, a osam lica povređeno. I ovaj zločin, kao i godinu dana kasnije, kada je na Velebitu ubijen policajac Milan Vučinić prilikom obračuna sa pripadnicima Hrvatskog revolucionarnog bratstva, ispisan je istim terorističkim rukopisom. Naime, 1973. godine na područje Velebita ilegalno je bila ubačena još jedna ustaška grupa iz Njemačke. U Lionu je 29. marta 1975. teško ranjen iz vatrenog oružja jugoslovenski vicekonzul Mladen Đogović, na koga su pucale ustaše Dane Šarec, Ante Butković i Tomo Naletić, koji nikada nisu uhapšeni. (Nastaviće se)

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.