Odlazak filmskih bogova

Glas Srpske 03.08.2007 00:00

IN MEMORIAM: MIKELANĐELO ANTONIONI I INGMAR BERGMAN Piše Oleg SLADOLjEV - JOLIĆ

Robert Mičam i Džejms Stjuart, dva od tri najbolja holivudska glumca svih vremena (treći i najbolji je Keri Grant) umrli su u razmaku od 24 sata na isti dan prije tačno 10 godina. Nisam siguran da je simbolika neophodna riječ kada se slučajnost poigra sa našom kolektivnom podsviješću. No, simultana smrt dvojice velikih, potpuno različitih i apsolutno esencijalnih glumaca bila je tada - u vremenu koje, tek deceniju iza nas, sada izgleda idilično i tehnološki zastarjelo - iskorišćena u bezbrojnim pametnim i manje pametnim esejima kao krunski dokaz da je klasični Holivud mrtav i beo (boja ovdje nema forenzični, nego rasni kvalitet). Klasični Holivud je, naravno, umro davno prije. I to na platnu, gdje mu je i bilo mjesto. Mičam i Stjuart su naprosto izabrali isti dan za egzit. Prvi zato što mu je sve dosadilo (to - dosada, gađenje - se davno desilo ali je fizička superiornost spriječila umorni duh da se ispiše puno ranije). Drugi zato što više nije mogao disati na škrge (Stjuart je decenijama bolovao od plućnih bolesti). Simbolika je lakša za upotrebu od kauzalnosti zato što je simbolična i po potrebi poetična. Slučajnost je, pak, puno modernija kategorija. I potpuno odgovarajuća u slučaju (ovo nije igra riječi!) simultane smrti Ingmara Bergmana i Mikelanđela Antonionija. Umjesto, dakle, lamenta nad smrću filma kao umjetnosti simbolizovane u istovremenoj (fizičkoj) smrti dvojice bogova modernističkog filma (paralelna montaža!), primjerenije je, mislim, porazmisliti o načinu na koji bi se art-film (grozna ali opšteprihvaćena kovanica) vratio u bioskope (ovdje gdje ja živim, u Hjustonu, Teksas, i tu gdje ove novine izlaze). Bergmanovi i Antonionijevi filmovi su, bez obzira na njihovu nepristupačnost i težinu bili i te kako gledani i doživljavani u kolektivnom, ne kultnom, idolopoklonstvu. Antonionijevi filmovi o, kako to vispreno zaključuje Stiven Holden u Njujork Tajmsu, poremećaju pažnje (ADD) italijanske visoke (i veoma zgodne - Alan Delon, Monika Viti, itd.) klase, proizvodili su modne trendove i inspirisali Amerikance da umjesto sa gudbaj pozdravljaju sa ćao. Na Bergmanove filmove se (opet Stiven Holden) išlo kao u crkvu, a Bibi Anderson, pa čak i Liv Ulman su doživljavani kao seks-simboli. To je sada nemoguće, ne zato što su art-filmovi slabiji (Vong Kar Vai, Nuri Blige Sejlan, Hu Hsiao Hsien i, na svoj način, Majkl Men, te Tomas Vitenberg, Vudi Alen i Andre Tesin već godinama prave antonijevske odnosno bergmanovske , i po mnogo čemu, bolje filmove). Ili manje moderni (u smislu da su u stanju da kreiraju modu). Dva ili tri kadra iz Vongovog najnovijeg filma My Blueberry Nights ili scena u kojoj Šu Ki igra bilijar u Huovom Three Times nose u sebi više komercijalno zrele vizuelne kakvoće nego duplerica u posljednjem broju Voga. Razlog je prost: van posvećenog i veoma ograničenog kruga ljudi koji posjećuju filmske festivale, te nešto šire ali manje uticajne ciljne grupe koja posvećeno kupuje superiorne Criterionove DVD i koristi Internet da iskopa ezoterične naslove, publika za art-filmove gotovo da i ne postoji. Naročito u bioskopima! Zato, smrt Bergmana i Antonionija na isti dan ne simboliše ništa i - u širem smislu - ne znači ništa. Nobody cares. Sve dok se neko (pametniji od Harija Vajnštajna i bogatiji od Marka Kubana) ne dosjeti kako da ponovo proda takozvane art-filmove, hroničari će bilježiti smrt bogova za koje više niko ne haje u esejima koji - baš kao i ovaj - nemaju puno smisla. A Godar, Rivet, Angelopulos, Istvud, Lamet, Romer, Hercog, Makavejev su još uvijek živi.

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.