Jasenovac (8)

Glas Srpske 11.04.2007 00:00

Logor smrti u samom Jasenovcu, koji je bio centralni logor i ostao njegov simbol, stvoren je na otetoj srpskoj imovini, bez sumnje na osnovu nekog od zakona.

Teror i genocid u "Velikoj Hrvatskoj" u takozvanim "povijesnim i etničkim" granicama na Drini i Dunavu, institucionalizovani su pravnim normama. One ostaju kao vanredno svjedočanstvo o jednoj državi kojoj je zločin bio osnov djelovanja. Centralni logor u Jasenovcu, stvoren na otetoj srpskoj imovini, ostao je njegov najcrnji simbol Ubijanje ili proterivanje Srba i zaplena njihove imovine, zatim stavljanje te imovine na raspolaganje hrvatskoj državi ili naseljenim Hrvatima - bile su glavne operacije za sprovođenje planova o hrvatizovanju srpskih etničkih prostora, poverene Zavodu za kolonizaciju, Državnom ravnateljstvu za ponovu, Državnoj riznici (ministarstvu finansija) i logorima uništenja. Isti postupak bio je i sa jevrejskom imovinom, mada su za nju doneti posebni zakoni. Takva politika dopunjavana je nasilnim prevođenjem pravoslavnih Srba na rimokatoličku veru, mada je ovo često bila prva mera u fizičkoj likvidaciji žrtava. Sve te mere imale su svoju zakonsku osnovu. Drugim riječima teror i genocid su institucionalizovani i prekriveni pravnim normama. One ostaju kao vanredno svedočanstvo o jednoj državi koja je zločin imala kao osnovu svoga delovanja. Logor smrti u samom Jasenovcu, koji je bio centralni logor i ostao njegov simbol, stvoren je na otetoj srpskoj imovini, bez sumnje na osnovu nekog od zakona. U Jasenovcu je postojala Prometna zadruga z.s.o.j. čiji zadrugari su uglavnom bili iz srpske porodice Bačića. Zadruga je pored samog Jasenovca imala svoju industriju (ciglane, pilanu, lančaru, krečanu) dok je u samom selu imala mlin. Odmah po osnivanju NDH postavljen je poverenik koji je u ime države upravljao ovom imovinom. Centar srpskog etničkog pojasa U vreme velikih kiša i poplava u jesen 1941. godine malobrojni preživeli zatočenici iz prvih jasenovačkih logora (Jasenovac I u Krapju i Jasenovac II kraj Bročica) prebačeni su u objekte zadružne industrije pretvorene u logor. Posle uništenja najvećeg dela logorskih objekata i preostalih zatočenika ustaška posada napustila je krajem aprila 1945. godine Jasenovac u koji su ubrzo ušle snage Jugoslovenske armije. Suština izlaženja je u sljedećem. Jedan od osnovnih problema vezanih za Koncentracioni logor Jasenovac je pitanje - zašto je logor smešten u ovom malom slavonskom mestu kraj ušća Une u Savu? Dosadašnja tumačenja u prvi plan su stavljala strateške razloge kao što su mogućnost odbrane relativno malim snagama, blizina velikih i jakih garnizona dobro saobraćajno povezanih sa logorom, močvarni ravničarski teren nepogodan za napad većih jedinica. Ovi neosporno važni razlozi, ipak, bili su samo u funkciji najvažnijeg i osnovnog razloga kojem je lokacija Jasenovca mogla najbolje da posluži. Ovaj logor uništenja (Vernichtungslager), što je bila njegova osnovna namena, bio je smešten blizu središta srpskog etničkog pojasa koji se protezao od zapadne Slavonije i širio se prema jugu na Bosansku Krajinu, Baniju, Kodrun i Liku da bi se preko severne Dalmacije spuštao prema Jadranskom moru. Davno proklamovani cilj hrvatskih nacionalista - Velika Hrvatska, u takozvanim "povijesnim i etničkim" granicama na Drini i Dunavu, za hrvatske fašiste (ustaše) nije bila moguća bez uništenja ovog etničkog pojasa koji je presecao Nezavisnu Državu Hrvatsku na pola. Zajedno sa Srbima, uništenje je namenjeno i Jevrejima i Romima (delimično), kao i svim političkim protivnicima. Za smeštanje logora u Jasenovcu uzor je mogao da bude smeštaj nemačkih logora uništenja u Poljskoj (Aušvic I, Aušvic II - Birkenau i drugi) koji su se nalazili u geografskom i saobraćajnom središtu nacističke ciljne grupe uništenja - Jevreja. Osim fašizma u njegovoj rasističkoj i klerikalnoj varijanti, ideološka osnova delovanja hrvatskog fašizma bio je i verskopolitički mit o Hrvatskoj kao "Antemurale Christianitatis". Planove za masovna preseljavanja stanovništva, sigurno i masovna uništavanja, Poglavnik NDH pravio je još u emigraciji u Italiji krajem tridesetih godina. I zagrebački nadbiskup Alojzije Stepinac oktobra 1939. godine zalagao se za plansku kolonizaciju severozapadne Bosne očekujući da će Bosna ubrzo biti hrvatska. Odmah po osnivanju NDH počele su pripreme za premeštanje prestonice iz Zagreba u Banju Luku, a zakonom je određeno da glavni državni putevi budu magistrale Rogatec - Krapina - Podsused - Ivanić Grad - Novska - Okučani - Brod - Zemun i Okučani - Banja Luka - Split. Isušivanje ubistven posao Nisu poznati primarni istorijski izvori o osnivanju logora u Jasenovcu, ali zakonske osnove počele su da se stvaraju već maja i juna 1941. godine kada je sprovođenje velikih meliracionih radova na isušenju Lonjskog i drugih polja podređeno direktno Paveliću. Pripreme za upućivanje preživelih zatočenika iz prvih logora uništenja kraj Gospića i na ostrvu Pagu morale su biti izvršene već pre njihovog dopremanja u Jasenovac počevši od 21. avgusta 1941. godine. Ove grupe, kao i novi zatočenici, odmah su upućivani u novoosnovane logore Jasenovac I (Krapje) i Jasenovac II (Bročice) gde su odmah započeli ubistveni rad na melioracionim objektima (nasipima). Zbog velikih kiša i poplava preživeli zatočenici ovih logora prebačeni su novembra iste godine u novoosnovani logor Jasenovac III, u ciglanu kraj samog mesta Jasenovac. Ciglana i drugi industrijski i zanatski objekti pripadala je Prometnoj zadruzi z.s.o.j. Jasenovac, čiji su zadrugari većinom bili iz srpske porodice Bačić. Ovaj logor postao je središte celog sistema logora i masovnih stratišta do uništenja logora i odlaska ustaške posade krajem aprila 1945. godine" - kaže mr Milan Koljanin završavajući svoj prilog o temi - zašto je izabran Jasenovac za koncentracioni logor. (Nastaviće se)

Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici i Twitter nalogu.